İsimsiz çiçek göndermek taciz midir? Şirketlerin isimsiz çiçek yollama seçeneği sunması doğru mu? | 5 SORU 5 YANIT
Güncelleme Tarihi:
Geçtiğimiz günlerde sosyal medyada bir kullanıcı kendisine bir süredir isimsiz çiçek geldiğini, çiçek firmasının ise “İsim özellikle gizli tutuldu” diyerek gönderen kişinin bilgilerini paylaşmadığını anlattı. İsimsiz şekilde çiçek ya da başka bir hediye göndermek her ne kadar ‘sürpriz’ gibi düşünülebilse de işin aslı hiç de öyle değil. Bir kere ya da sürekli hiç fark etmez, birisine isimsiz gönderilen her şey taciz sayılabiliyor, şirketler de buna olanak tanıyarak suça ortaklık etmiş oluyor. Ayrıntıları Avukat Elvan Kılıç anlattı...
Sosyal medyada bir kadın kendisine sürekli isimsiz çiçek gönderildiğini paylaştı. Firmayı aradığında “İsim özellikle gizli tutuldu” cevabı aldığını anlatan kadın, suç duyurusunda bulunacağını, firmanın da bu suça ortak olduğunu söyledi, “Ayrıca isimsiz çiçek gönderme seçeneği sunmak tacize bence aracılık etmektir. Bu konuyu özellikle belirteceğim dilekçemde” ifadelerine yer verdi.
-- Peki gerçekten isimsiz çiçek göndermek taciz midir?
-- Şirketlerin isimsiz çiçek yollama seçeneği sunması doğru mu? İsimsiz seçeneği sunarak şirketler de bu suça ortak olmuş sayılmıyor mu?
-- Bu tarz bir durum ile karşılaşan kişi ne yapmalı?
Tüm bu soruları ve daha fazlasını Avukat Elvan Kılıç’a sorduk. Konunun görünenden çok daha hassas olduğunu belirten Kılıç, “İsimle gönderilebilecek bir gönderinin ısrarla isimsiz olarak gönderilmesinde iyi niyet aranması olağana aykırı olacaktır” dedi.
'TACİZ OLDUĞU AÇIK BİR ŞEKİLDE ORTADA'
1- İSİMSİZ ÇİÇEK GÖNDERMEK TACİZ MİDİR?
Kişilere isimsiz çiçek gönderilmesinin taciz niteliğinde bir davranış olduğunu düşünüyoruz. İsimle gönderilebilecek bir gönderinin ısrarla isimsiz olarak gönderilmesinde iyi niyet aranması olağana aykırı olacaktır. Günümüzde birçok kişi, ağırlıklı olarak kadınlar isimsiz gönderilerle ısrarla rahatsız ediliyor. Hiçbir şekilde iyi niyet atfedilemeyecek bu davranışın taciz niteliğinde olduğu açık bir şekilde ortada olup gönderici kişinin Kişisel Verileri Koruma Kurumu (KVKK) ve Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında sorumluluğunun olduğu şüphesizdir.
DETAY DETAY KAPSADIĞI SUÇ BAŞLIKLARI
2- İSİMSİZ ÇİÇEK GÖNDERME KONUSUNUN HUKUKSAL BOYUTU NEDİR?
Kişi istememesine ve rahatsız olmasına rağmen bir kişiye çiçek gönderilmiş ise cinsel taciz, kişilerin huzur ve sükununu bozma veya ısrarlı takip suçu oluşabilir. İsimsiz çiçek gönderimi konusunun oluşturabileceği suçları şu başlıklar altında detaylandırabiliriz:
Cinsel taciz suçu kapsamında: TCK’nın 105. maddesine göre, bir kimseyi cinsel amaçlı taciz eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Hükmün gerekçesi “Cinsel taciz, kişinin vücut dokunulmazlığının ihlâli niteliği taşımayan cinsel davranışlarla gerçekleştirilebilir. Cinsel taciz, cinsel yönden, ahlâk temizliğine aykırı olarak mağdurun rahatsız edilmesinden ibarettir” şeklinde olup ahlak kuralları ile bağdaşamayacak davranışların kişiyi rahatsız etmesi sonucunda da bu suçun oluştuğu kabul edilir.
Kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu kapsamında: TCK’nın madde 123 hükmü, bir kişiye karşı ısrarla hukuka aykırı bir davranışta bulunulması halinde kişilerin huzur ve sükununu bozma suçunun oluştuğunu düzenlemektedir. Eğer bir kişiye isteği dışında ısrarla ve birden fazla kez çiçek gönderilmiş ancak bu eylemin cinsel amaçlı yapıldığı net bir şekilde ortaya konulamıyorsa bu durumda kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu kapsamında da değerlendirilebilir. Yargıtay’ın bir kişiyi rahatsız edecek şekilde çiçek gönderilmesini cinsel taciz olarak değerlendirmediği fakat kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu kapsamında saydığı kararları da söz konusudur.
Israrlı takip suçu kapsamında: TCK’nın madde 123/A hükmünde “Israrlı bir şekilde; fiziken takip etmek ya da haberleşme ve iletişim araçlarını, bilişim sistemlerini veya üçüncü kişileri kullanarak temas kurmaya çalışmak suretiyle bir kimse üzerinde ciddi bir huzursuzluk oluşmasına ya da kendisinin veya yakınlarından birinin güvenliğinden endişe duymasına neden olma” şeklinde düzenlenmiştir. Madde metninden de görüldüğü üzere bir kişinin huzursuz olmasına, kendisi ya da yakınlarının güvenliğinden endişe duyması söz konusu olduğunda ısrarla isimsiz çiçek gönderimi bu suç kapsamında da değerlendirilebilir.
Belirtilen suçlar şikâyete bağlı suçlar olup yargılamasının yapılabilmesi için suçun mağdurlarınca savcılığa şikâyette bulunulması gerekmektedir.
Kişisel verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme suçu kapsamında: TCK’nın madde 136 hükmünde kişisel verileri hukuka aykırı olarak veren veya ele geçiren kişilerin cezalandırılmasını düzenlenmektedir. Suçu işleyen gerçek kişilere hapis, tüzel kişilere de güvenlik tedbirini müeyyide olarak düzenler. Kişisel bilgi olan adres ve iletişim bilgilerinin alıcının izni olmadan, hukuka aykırı şekilde elde etmiş olması sebebi ile bu suç kapsamında da kanun yoluna başvurulabilir.
Kişisel verilerin güvenliğinin sağlanması önemlidir. İsim belirtmeden çiçek gönderen kişi veya kuruluş, topladığı kişisel verileri korumak için uygun güvenlik önlemlerini almalıdır. Kişisel verilerin işlenmesi, KVKK'da belirtilen hukuki koşullara uygun olmalıdır. Alıcının adres bilgisinin toplanması ve işlenmesi, göndericinin yasal bir yükümlülüğünü yerine getirmek için gerekiyorsa veya alıcının açık rızası varsa hukuka uygun olabilir. Kişisel verilerin işlenmesiyle ilgili olarak alıcıların bilgilendirilmesi önemlidir. Alıcılara hangi bilgilerin toplandığı, bu bilgilerin nasıl kullanılacağı ve hakları konusunda şeffaf bilgi sağlanmalıdır. Bu hukuka uygunluk sebeplerini sağlamayan gönderici veya aracı kuruma karşı öncelikle Kişisel Verileri Koruma Kurumu’na başvurulabilir. Kişisel veri olan adres ve iletişim bilgilerinin aracı kurum vesilesi ile rahatsız edici bir şekilde kullanılmasına ilişkin şikâyet kuruma bildirilebilir.
3- ŞİRKETLERİN İSİMSİZ ÇİÇEK YOLLAMA SEÇENEĞİ SUNMASI DOĞRU MU? BU SEÇENEĞİ SUNARAK ŞİRKETLER DE SUÇA ORTAK OLMUŞ SAYILMIYOR MU?
Şirketlerin hediye adı altında herhangi bir gönderiyi kişilere isimsiz gönderme gibi bir alternatif seçeneğinin olması yanlış bir uygulamadır. Günümüzde çok sık rastladığımız üzere özellikle kadınlar bu şekilde isimsiz çiçeklerle, notlarla fazlası ile rahatsız edilerek mağdur oluyor. Bu mağduriyetlerin sona ermesi için kişilerin birbirine isimsiz çiçekler, notlar vs. gönderme uygulamasının sonlandırılması gerekiyor.
İsimsiz gönderilere ait kişisel bilgiler gönderici kurum ile gönderen kişi arasında imzalanan Gizlilik Sözleşmesi gereği üçüncü kişilerle paylaşılamıyor. Paylaşılması halinde aracı kurum ile gönderici arasındaki sözleşme ihlal edilmiş sayılabilir bu da gönderici şirket nezdinde ayrıca hukuki bir sorumluluk doğurmaktadır. Her ne kadar aracı kurumun bilgileri paylaşmaması cezai bir müeyyide gerektirmese de gönderi nedeniyle maddi-manevi zarara uğrayan tarafın aracı kurumu da dahil ederek tazminat davası açma imkanının bulunduğunu düşünüyoruz.
6 AY İÇİNDE SAVCILIĞA ŞİKÂYETTE BULUNULABİLİR
4- İSİMSİZ ÇİÇEK/ÜRÜN GÖNDERİMİNİN YASAKLANMASI ADINA BİR DÜZENLEME VAR MI?
Bildiğimiz kadarı ile henüz yok. Fakat çalışma yapılması gereksiniminin oldukça yüksek olduğu bir konu. Aracı şirketlerde isimsiz çiçek gönderme gibi uygulamaların, seçeneklerin kaldırılması yönünde çalışmalar gündemde olmalıdır.
5- BU TARZ BİR DURUM İLE KARŞILAŞAN KİŞİ NE YAPMALI?
Göndericinin açık rızasıyla bilgilerini vermemesi durumunda mağdurun tek seçeneği savcılığa yukarıda belirtilen TCK hükümleri kapsamında başvurmak oluyor. Rahatsız edici eylemlerin söz konusu olmasından itibaren 6 ay içerisinde savcılık nezdinde şikâyette bulunulabilir, gönderici cezai sorumluluğuna gidilebilir.
Savcılık bu suçlar yönünden kendiliğinden soruşturma işlemelerine başlamaz. Soruşturma aşaması tamamlandıktan sonra şikâyetin haklı görülmesi neticesinde kovuşturma aşamasına geçilir. Cinsel taciz, kişilerin huzur ve sükununu bozma, ısrarlı takip, kişisel verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme suçlarına ilişkin yargılama suçun işlendiği yer Asliye Ceza Mahkemelerinde görülür.