İşgalci kumandanın mezarı zamanla evliya türbesi oldu
Güncelleme Tarihi:
Murat BARDAKCI
Oluşturulma Tarihi: Kasım 03, 2003 01:39
Türkiye'de evliya türbesi olduğuna inanılan mekánların en ilginçlerinden biri Tokat'ta bulunuyor. Anadolu'yu 13. yüzyılda işgal eden Moğol ordularının kumandanlarından biri olan ve 1313'te Tokat'ta ölen Esentimur oğlu Nureddin'in mezarı bugün evliya türbesi zannediliyor ve ‘‘Esentimur’’ adı yanlışlıkla ‘‘Sen Timur’’ diye okunduğu için Moğol kumandanın bir Hristiyan azizi olduğuna inanılıyor.
Türkiye'nin hemen her tarafında mutlaka bir evliya türbesi vardır ama bu türbelerin çoğu evliyalıkla alákası olmayan kişilere aittir ve toplumsal hafızamızın zayıflığından kaynaklanır.
Evliya türbeleri arasında en enteresanlarından biri hálen Tokat'ta bulunuyor ve bundan asırlarca önce Anadolu'yu işgal eden Moğol ordusunun kumandanlarından birinin, 1313'te Tokat'ta ölen Esentimur oğlu Nureddin'in mezarı, bugün 'hácet kapısı' olarak ziyaret ediliyor. İnsanlar her Perşembe günü türbeye gelerek dertlerine deva bulmak için Esentimur'a dua ediyorlar.
Türkler ve Moğollar tarih boyunca birbirleriyle mücadele içindeydiler. Hunlar'dan itibaren Türk boylarıyla Moğol kabileleri arasında yaşanan siyasi hákimiyet mücadelelerinde, Cengiz Han ortaya çıkana kadar genelde Türkler üstün oldular ana Cengiz Han ile çocuklarının kurdukları Moğol devletleri birçok Türk yönetimini yıkıp, çeşitli Türk boylarını idare altına aldı.
Bu dönemde Türkler'in Maveraünnehir bölgesinde yaşadığı şehirler de Moğollar tarafından tahrip edildi ve milyonlarca Türk öldürüldü, bir o kadarı ise canını batıya göçederek kurtardı. Moğollar, Türk bölgelerindeki yeraltı sulama kanallarına varıncaya kadar herşeyi yakıp yıktılar.
Moğollar'ı durdurmayı Mısır'da ve Suriye'de hüküm süren bir Türk devleti olan Memlükler başardı. Ancak aynı başarıyı gösteremeyen Türkiye Selçukluları, 1246'daki Kösedağ Savaşı'nı kaybettikten sonra İlhanlı Devleti'nin yani Moğollar'ın hákimiyeti altına girdi ve Moğollar Anadolu'yu işgal ettiler. Orta Anadolu'daki Türkmenler batıya doğru sürüldü ve yerlerine Moğol aşiretleri yerleştirildi. Tokat, Sivas, Amasya, Ankara, Çorum ve Kırşehir taraflarına 250 bin kişilik bir Moğol nüfus geldi.
13. asrın sonlarında İlhanlılar'ın, yani İran'da bulunan Moğollar'ın hükümdarı Gazan Han'ın Müslüman olmasından sonra putperest olan ordusunun çoğunluğu İslamiyet'i seçti ve Anadolu'daki Moğollar Müslüman oldular. Bunlardan biri, Tokat'taki Moğol işgal kuvvetlerinin komutanı Esentimuroğlu idi. Esentimuroğlu, İslamiyet'i kabul etmesinden sonra bir isim daha almış ve 'Nureddin' olmuştu. 1313 yılında Tokat'ta öldü ve askerleri mezarının üstüne Türk mimarisinde sıkça rastlanan çadıra benzer koskoca bir türbe inşa ettiler. Türbenin dış duvarlarına da İran'ın meşhur şairi Firdevsi'den mısralar yazıldı.
İlhanlı Devleti bir süre sonra yıkıldı ancak Anadolu'daki Moğol aşiretleri varlıklarını sürdürdüler. Kısa sürede büyüyen Osmanlı Devleti, 14. yüzyılın sonlarında Moğollar'ın da bulunduğu Orta Anadolu'ya hákim oldu. Tokat, Amasya ve Sivas'ta yaşayan Moğol aşiretleri Anadolu'nun yükselen yeni yıldızı sayılan Osmanlılar'a itaat ettiler. 1402'deki Ankara Savaşı'nda Osmanlı hükümdarı Yıldırım Bayezid'i mağlup eden Timur, İlhanlılar zamanından kalan Moğollar'ın çoğunu zorla Asya'ya geri götürdü, gitmek istemeyen binlerce Moğol'u da öldürdü.
Tokat'ta Moğol kalmamıştı ancak işgal güçleri kumandanının türbesi duruyordu. Zamanla Tokatlılar bu türbede yatan kişinin kim olduğunu unuttular ve Esentimur oğlu Nureddin'in türbesi, en büyük evliya mezarlarından biri oldu. Bu arada kitabedeki Esentimur ismi de yanlış okundu. 'Esentimur' kelimesi 'Sentimur' zannedildi, bu sözün aslının 'Saint Timur' olduğuna inanıldı ve Moğol kumandanına bir de 'Hristiyan azizi' páyesi veriliverdi.
Tokat'ta özellikle kadınlar, 'Sivri Tekke' diye isimlendirilen mekánı her Perşembe günü ziyaret ediyor ve pencerelerinin önünde mumlar yakarak dertlerine deva arıyorlar.
Evliya türbeleri arasında en enteresanlarından biri hálen Tokat'ta bulunuyor ve bundan asırlarca önce Anadolu'yu işgal eden Moğol ordusunun kumandanlarından birinin, 1313'te Tokat'ta ölen Esentimur oğlu Nureddin'in mezarı, bugün 'hácet kapısı' olarak ziyaret ediliyor. İnsanlar her Perşembe günü türbeye gelerek dertlerine deva bulmak için Esentimur'a dua ediyorlar.
Türkler ve Moğollar tarih boyunca birbirleriyle mücadele içindeydiler. Hunlar'dan itibaren Türk boylarıyla Moğol kabileleri arasında yaşanan siyasi hákimiyet mücadelelerinde, Cengiz Han ortaya çıkana kadar genelde Türkler üstün oldular ana Cengiz Han ile çocuklarının kurdukları Moğol devletleri birçok Türk yönetimini yıkıp, çeşitli Türk boylarını idare altına aldı.
Bu dönemde Türkler'in Maveraünnehir bölgesinde yaşadığı şehirler de Moğollar tarafından tahrip edildi ve milyonlarca Türk öldürüldü, bir o kadarı ise canını batıya göçederek kurtardı. Moğollar, Türk bölgelerindeki yeraltı sulama kanallarına varıncaya kadar herşeyi yakıp yıktılar.
Moğollar'ı durdurmayı Mısır'da ve Suriye'de hüküm süren bir Türk devleti olan Memlükler başardı. Ancak aynı başarıyı gösteremeyen Türkiye Selçukluları, 1246'daki Kösedağ Savaşı'nı kaybettikten sonra İlhanlı Devleti'nin yani Moğollar'ın hákimiyeti altına girdi ve Moğollar Anadolu'yu işgal ettiler. Orta Anadolu'daki Türkmenler batıya doğru sürüldü ve yerlerine Moğol aşiretleri yerleştirildi. Tokat, Sivas, Amasya, Ankara, Çorum ve Kırşehir taraflarına 250 bin kişilik bir Moğol nüfus geldi.
13. asrın sonlarında İlhanlılar'ın, yani İran'da bulunan Moğollar'ın hükümdarı Gazan Han'ın Müslüman olmasından sonra putperest olan ordusunun çoğunluğu İslamiyet'i seçti ve Anadolu'daki Moğollar Müslüman oldular. Bunlardan biri, Tokat'taki Moğol işgal kuvvetlerinin komutanı Esentimuroğlu idi. Esentimuroğlu, İslamiyet'i kabul etmesinden sonra bir isim daha almış ve 'Nureddin' olmuştu. 1313 yılında Tokat'ta öldü ve askerleri mezarının üstüne Türk mimarisinde sıkça rastlanan çadıra benzer koskoca bir türbe inşa ettiler. Türbenin dış duvarlarına da İran'ın meşhur şairi Firdevsi'den mısralar yazıldı.
İlhanlı Devleti bir süre sonra yıkıldı ancak Anadolu'daki Moğol aşiretleri varlıklarını sürdürdüler. Kısa sürede büyüyen Osmanlı Devleti, 14. yüzyılın sonlarında Moğollar'ın da bulunduğu Orta Anadolu'ya hákim oldu. Tokat, Amasya ve Sivas'ta yaşayan Moğol aşiretleri Anadolu'nun yükselen yeni yıldızı sayılan Osmanlılar'a itaat ettiler. 1402'deki Ankara Savaşı'nda Osmanlı hükümdarı Yıldırım Bayezid'i mağlup eden Timur, İlhanlılar zamanından kalan Moğollar'ın çoğunu zorla Asya'ya geri götürdü, gitmek istemeyen binlerce Moğol'u da öldürdü.
Tokat'ta Moğol kalmamıştı ancak işgal güçleri kumandanının türbesi duruyordu. Zamanla Tokatlılar bu türbede yatan kişinin kim olduğunu unuttular ve Esentimur oğlu Nureddin'in türbesi, en büyük evliya mezarlarından biri oldu. Bu arada kitabedeki Esentimur ismi de yanlış okundu. 'Esentimur' kelimesi 'Sentimur' zannedildi, bu sözün aslının 'Saint Timur' olduğuna inanıldı ve Moğol kumandanına bir de 'Hristiyan azizi' páyesi veriliverdi.
Tokat'ta özellikle kadınlar, 'Sivri Tekke' diye isimlendirilen mekánı her Perşembe günü ziyaret ediyor ve pencerelerinin önünde mumlar yakarak dertlerine deva arıyorlar.