İşçiler test edildi, “bor” üremeye olumsuz etki yapmıyor
Güncelleme Tarihi:
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü ile ''bor''u ''üremeye olumsuz etkili toksik madde'' listesine alan Avrupa Birliği'nin tezini çürütmek için ''bor''a maruz kalan 200 işçinin üreme sağlığıyla ilgili çalışma başlatmıştı. İşçilerden kan, idrar ve sperm örnekleri alınmıştı. Araştırma tamamlandı.Bor madeninin insan üreme sağlığı üzerinde olumsuz bir etkisinin olmadığı bilimsel olarak kanıtlandı.
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü ve BOREN tarafından Türk ve Avrupalı bilim adamlarından oluşan bir çalışma grubuna yaptırılan, bor madeninin insan sağlığı üzerindeki etkilerini inceleyen projesi sonuçlandı.
Avrupa Komisyonu'nun borik asit ve sodyum boratları üremeye toksit etkili kategori kapsamında sınıflandırması üzerine, Eti Maden işletmelerinde çalışan 250'ye yakın erkek işçi, üreme sağlığı konusunda parametrik deneylere tabi tutuldu. Bu çerçevede bora maruz kalmış işçilerin sperm sayısı, kan ve idrar analizleri yapıldı.
İşletmelerde çalışan gönüllü erkek işçiler üzerinde yapılan deneylerde borun üreme sağlığına herhangi bir negatif etkisi olmadığı belirlendi. Çalışma grubunun hazırladığı bilimsel raporun uluslararası 5 sağlık dergisinde yayımlanacağı belirtildi.
Benzer deneyin ABD tarafından Çin'de yaptırıldığını belirten Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı yetkilileri, ABD'nin yaptırdığı bilimsel çalışmada da sperm sayılarında azalma olmadığı sonucunun ortaya çıktığını bildirdiler.
Cam, seramik, deterjan ve kozmetik sektörüne kadar geniş bir alanda kullanılan bor rezervinin yaklaşık yüzde 72'si Türkiye'de bulunuyor. Bor ara hammadde olarak silah yapımından, zırhlı araçlara, güre yapımından kozmetik ve elektronik malzemelerine kadar çok sayıda üründe kullanılıyor.
Avrupa Komisyonu 2008'de tehlikeli madde olarak sınıflandırmıştı
Avrupa Komisyonu, Tehlikeli Maddeler Direktifi (DSD) kapsamında 15 Eylül 2008 tarihinde borik asit ve sodyum boratları üremeye toksit etkili kategori-2 olarak sınıflandırmıştı.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Avrupa Bor Birliği (EBA) kanalıyla sınıflandırma kararına itiraz etmiş, bunun sonucunda ise Avrupa Komisyonu, sektörün yeni bilimsel çalışmalar sunduğunda, sınıflandırma kararının yeniden gözden geçirileceği hükmüne yer vermişti.
Daha sonra Avrupa Komisyonu, borik asit ve sodyum karbonatları Sınıflandırma-Etiketleme-Paketleme (CLP) kapsamında üremeye toksit etkili kategori-1b olarak sınıflandırmıştı. Bu sınıflandırma kararına göre, 2011 yılı başından itibaren bor ürünleri Avrupa'ya girişinde torbaların üzerinde üremeye toksit etkili olduğunu gösteren etiket zorunluluğu getirilmişti. Eti Maden İşletmeleri İngiltere'de dava açmış, fakat dava AB nezdinde açılan dava usul yönünden reddedilmişti.
Türkiye'nin ve ABD'nin Çin'de yaptırdığı bilimsel çalışma, Avrupa Kimyasallar Ajansı'nın istediği dosya formatına getirildi. Halen dosyayı sunmak üzere AB üyesi olan İtalya, Polonya ve Slovenya'yi ikna çalışmaları bulunuluyor.
Avrupa'da halen, borik asit ve boratlar öncelikli tehlikeli maddeler aday listesinde yer alıyor. Asıl listeye girerlerse, gübre, metal sıvılar ve selülozik yalıtım sektörlerinde belirlenmiş konsantrasyon limitlerinin üzerinde borik asit ve sodyum boratların kullanımı yasaklanacak.
Bu ihtimalle karşılaşmamak için, sınıflandırma kararının yeniden gözden geçirilmesini teminen EBA tarafından hazırlattırılan yeni bilimsel çalışma sonuçlarını içeren bu çalışmanın bir AB üyesi ülke tarafından Avrupa Kimyasallar Ajansına (ECHA) sunulması, Türkiye'nin Avrupa'ya bor ihracatı bakımından büyük önem taşıyor.