İş dünyasına balıkçı felsefesi

Bir şirkette çalışanların hizmet verme heyecanını ve kurum içinde kalma isteklerini nasıl sürekli kılabilirsiniz? 'Balık', İngilizcesiyle ‘Fish’ felsefesini yaratan Amerikalı film yapımcısı Dr. Stephen C. Lundin, bu sorunun cevabının balık felsefesinde yattığını söylüyor.

Lundin'in Seattle'da balıkçı pazarından esinlenerek yarattığı felsefe, sağlıklı bir işyerinin ve yaşamın temelini oluşturan, eğlen, mutlu et, kendini ver, tutumunu seç, özdeşleş, rehberlik et ve seçilmiş adanmışlık prensiplerinden oluşuyor. 'İşinizi ciddiye alın ama kendinizi ciddiye almayın' düşüncesine dayanıyor.

İş psikolojisi üzerine eğitim alan Lundin, film yapımcısı olarak çalışıyor. Dünyanın çeşitli ülkelerinde konferanslara katılarak Balık felsefesini anlatıyor. Türkçeye de çevrilen 'Balık' isimli kitabı dünyada uzun süre en çok satan kitaplar arasında yer aldı. PDR International'in düzenlediği bir konferans için Türkiye'ye gelen Lundin'le çalışan sirkülasyonunu azaltan ve verimliliği artıran Balık felsefesini konuştuk.

ÖNCE BAŞKALARI

Balık felsefesi nasıl doğdu?

- Seattle'da Pike Balık Pazarı'nda film çektik. Balıkçıların farklı davranışları, sürekli gülmeleri ve işlerini yaparken büyük zevk almaları dikkatimizi çekmişti. Balıkçılar önce kendilerini değil, başkalarını düşünüyorlardı. Her sabah işe geldiklerinde hangi davranışı seçeceklerine karar veriyorlardı. Hizmet verdikleri her insanı çok dikkatli dinliyorlardı. Film çok ilgi gördü. Bu ilgi nedeniyle kitabını da yazdım. Kitap çok tutuldu. Bir felsefe haline geldi.

Balık felsefesi şirketlerin ve çalışanların hayatlarını nasıl değiştiriyor?

- Bu felsefeyi uygulayan yüzlerce şirket var. Örneğin ABD'de bir hastane bu felsefe sayesinde üç yıl içinde bir hayli değişim yaşadı. İnsanların çalışma tarzları değişti. Başka bir örnek çağrı merkezleri. Çağrı merkezleri çalışmak için zor yerler. Eleman sirkülasyonu çok yüksek. Bir çağrı merkezi Balık felsefesini kullanarak şirketi insanların çalışmak istedikleri bir yer haline getirmek için radikal uygulama başlattı. Çağrı merkezinin her tarafına televizyonlar konuldu. İnsanlar bir yandan telefonlara cevap verirken diğer yandan televizyon izleyebiliyordu. Resim yapmalarına ve yazı yazmalarına izin verildi. Hatta yarım saatte bir istedikleri müzik çalınıyordu. Başlangıçta müşterilerin ne düşüneceği konusunda endişelendiler. Ama aksine müşteriler de daha memnun oldu. Çünkü çalışanların gülümsemeleri, mutlulukları seslerine yansımaya başladı.

Balık felsefesi her ülkede uygulanabilir mi? Uygulanması konusunda kültürel farklılıklar ne derece etkili oluyor?

Japonya'da işyerinde eğlence, oyuna farklı bakılıyor. Almanya'da farklı. ABD'de bakış farklı. Ama her ülkede eğlence ve oyun var. Sadece farklı şekillerde ortaya konuluyor. Kültürel farklılıklar önemli değil. Akıl her yerde aynı. Kendi deneyimlerime göre Avustralya, Güney Afrika Cumhuriyeti'ni işyerinde eğlence bakımından en iyi ülkeler olarak gördüm. Çinliler işyerinde eğlence fikrinden hoşlanmıyor. Doğu Avrupa ülkeleri de bu kavrama sıcak değil. İskandinavya'da da farklı bir anlayış var. Türkiye'deki iş dünyası hakkında çok fazla bilgim olmamakla beraber ilk izlenimlerim iyi değil. Aslında bu felsefe sizde var ama bunu açığa çıkartmıyorsunuz.

İşyerlerini daha eğlenceli hale getirmek için neler yapılmalı?

Bu konuda müdürler yol gösterici olmalı. Model oluşturmalı. Zamanımızın büyük bir kısmını geçirdiğimiz işyerlerinde baskı altında çalışmak çok zor. Bu baskıyı azaltmak ve işyerlerini eğlenceli hale getirmek insanların elinde. Ben işyerlerinde ciddiliği ve disiplini seviyorum. Ancak insanların kendileri hakkında ciddi olmalarını sevmiyorum. Çalışanlar farklı bir tutum içinde olurlarsa işyerlerini daha eğlenceli hale getirirler.

Stephen Lundin kimdir?

ChartHouse Learning yazarı ve konuşmacısı olan Lundin, film yapımcısı olarak çalışıyor. Doktorasını Minnesota Üniversitesi'nde yapan Lunding bir süre de MBA eğitimleri verdi. Lundin, Balık adı verilen çalışma felsefesinin yaratılmasında öncü oldu. Bu felsefeyi aktarmak için kitap yazdı.


Bu prensiplere dikkat!


Eğlen: İş konusunda ciddi olun ama kendiniz hakkında ciddi olmanız gerekmiyor.

Multu et: Balıkçılar önce diğer insanları düşünür. Siz de öyle yapın. Önce başkalarını düşünün.

Kendini ver: Başka şeylerle boğuşurken yarım yamalak yapılan işler çalışanları yıpratır. Kendinizi arkadaşlarınıza odaklandırın. Aynı anda pek çok şeyi yapmayın.

Tutumunu seç: Tutumunuzu kendiniz seçebilirsiniz. Kendinizi istemediğiniz bir tutum sergilerken bulursanız, başka bir tutumu deneyebilirsiniz.

Özdeşleş: Balık felsefesini uygulayanlar bulundukları ortamı yeniden yaratmanın ve yenilemenin sorumluluğunu o ortamla kendilerini özdeşleştirerek kabul ederler.