Iris'e Ağıt

Melekler Zamanı, Kesik Bir BaÅŸ, AÄŸ, Rüya Sakinleri gibi kitaplarıyla tanınan Iris Murdoch, 20'nci yüzyıl dünya edebiyatına damgasını vuran yazarlardan biri. Edebiyata kazandırdığı "entelektüel yazar" tanımlamasının James Joyce ve Samuel Beckett ile birlikte anılan en önemli temsilcisi olan Murdoch, Alzheimer hastalığı nedeniyle 1999'da yaÅŸama veda etti.Â

Kendisi gibi yazar ve öğretim görevlisi olan, iniÅŸ- çıkışlı bir aÅŸk yaÅŸadığı, ama, her ÅŸeye raÄŸmen  hep yanyana olduÄŸu eÅŸi John Bayley'in onu anlattığı kitabı Iris'e Ağıt, ÅŸimdi Türk okuruna sunuluyor.Â

Bu kitabın, 2001 tarihli Iris adlı filme kaynaklık ettiÄŸini, filmde, Murdoch'ın gençliÄŸini Kate Winslet'in, olgunluk dönemini de Judi Dench'in canlandırdığını yeri gelmiÅŸken hatırlatalım.Â

Iris'in eşi John Bayley'in kaleme aldığı  kitap, çiftin tanışıklığının başlangıcı olan 1950'li yıllara kadar uzanıyor. Oxford'un elit ortamı içerisinde, kendisinden altı yaş büyük bir kadına duyduğu aşkı, yaşadığı küçük mutluluk tablolarını, karısının hoppalıklarını ve erkeklere olan düşkünlüğünü, ihanetleri, kıskançlıkları, yazarlık bunalımlarını birlikte yaptıkları felsefe ve edebiyat sohbetlerini, Murdoch'ın romanlarının yazılış serüvenini anlatıyor Bayley.

Dublin doğumlu Iris Murdoch, Oxford ve Cambridge üniversitelerinde klasik diller ve felsefe öğrenimi gördü. 1948 ile 1968 yılları arasında Oxford Üniversitesi'nde felsefe doçenti olarak görev yapan Murdoch, kurgusal dilde felsefi düşünmenin imkanlarını araştıran bir yazardı. Romancılığının arka planında; "sahtekar" olduğu gerekçesiyle sanatçıyı Devlet'inden kovan Platon imgesi güçlü bir yer tutmaktaydı.

Buna bağlı olarak Murdoch, yazma uğraşını, sanatçının varoluşsal konumunu belirleme çabası olarak görüyordu. İngilizce'nin bütün inceliklerine hakim olması, derin ruhsal çözümlemeleri, zengin bir kültürel ve tarihi dokuyla örülen karmaşık hikayeleri, kaygan ve geçişken bir zemin üzerinde bir arada yaşamaya çalışan farklı bilinç düzeyleri arasındaki ilişkiler ve çatışmalar Murdoch'ın eserlerinin ana temasını oluşturuyordu.

John Bayley'in Iris'e Ağıt'ı bu usta ve sıradışı yazarın iç dünyasını biraz daha yakından tanımak isteyenler için.