İrem en parlak 100 öğrenci arasında

Polis anne ve asker babanın çocuğu olan İrem Deniz Küçükköse, Ankara’daki ailesinden ayrı, İstanbul Bahçeşehir Koleji Fen ve Teknoloji Lisesi Kemerburgaz kampüsünde 11’inci sınıfta tam burslu ve yatılı olarak okuyor. İrem Deniz’i elde ettiği son başarıya götüren süreç geçen sene görme engelli bir lise öğrencisinin sosyal medya paylaşımını görmesiyle başladı. Paylaşımda görme engelli genç, Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS)’de okutmanı ile problem yaşadığını ve dolayısıyla hak ettiği puanı alamadığını anlatıyordu. Bunun üzerine görme engellilerin hem eğitimde hem de sosyal yaşamdaki sorunları üzerine çalışmak isteyen Küçükköse, yalnızca bir bilgisayarla entegre çalışabilen ve fiyatı 200 bin liralara kadar çıkan piyasadaki Braille kabartma ekranlara göre daha ucuz, portatif, işlevsel ve yapay zekâ destekli bir kabartma ekran geliştirdi. Ayrıca bu öğrencilerin sınava hazırlık aşamasında çözebileceği soru sayısını artırmak adına Millî Eğitim Bakanlığı (MEB)’in örnek soruları dahil olmak üzere 75 soru kitapçığını seslendiren bir ekip kurdu. İşte bu çalışmalar İrem Deniz Küçükköse’nin Schmidt Futures ve Rhodes Vakfı’nın insanlığa hizmet edecek projeleri değerlendirdiği ‘100 Rise Global’ listesinde kendine yer bulmasını sağladı. İrem Deniz çalışmasının detaylarını şöyle anlattı:

TEKNOLOJİ KULLANIMI HATALARI AZALTABİLİR
“Görme engelliler merkezi sınavlara ayrı salonlarda, okuyucu ve işaretçi olmak üzere iki görevliyle birlikte giriyor. YKS’de okutmanıyla sorun yaşadığı için emeği ziyan olan bir görme engellinin sosyal medya paylaşımı beni fazlasıyla etkiledi. Derinlemesine araştırınca çok fazla sorun yaşayan olduğunu gördüm. Örneğin matematikte şekilli soruları her okutmanın doğru anlatması zor. Yabancı dil sınavlarında telaffuz bile sorun olabiliyor. Empati yaptığımda uğruna yıllarca uğraştığım, geleceğimi belirleyecek bir sınavda bu tarz bir problem yaşamanın vereceği çaresizlik duygusunun fazla ağır olacağını düşündüm. Teknoloji işin içine girerse hata payı da azalır diyerek kolları sıvadım.

PİYASADAKİLERDEN ÇOK FARKLI
Piyasadaki kabartma ekranları ve klavyeleri için bir bilgisayarınız olmalı. Büyük cihazlar oldukları ve günlük hayatta her yere bilgisayar taşımadığımız için kullanım alanları sınırlı. Ayrıca bunlar on binlerce hatta yüz binlerce lirayı bulabilen pahalı ürünler. Herkesin bu cihazlara ulaşması kolay değil ve bence bu adil de değil. Yazılımıyla birlikte geliştirdiğim cihaz yazının fotoğrafını çekiyor ve özel kodlarla hızlı şekilde Braille Alfabesine çeviriyor. Şu an prototipi el kadar olan cihazı geliştirerek parmak boyutuna getirmeye çalışıyorum. Maliyeti düşürmek için de daha az malzemeyle çok iş yapan bir ürün geliştirdim. Seri üretim olursa herkesin ulaşabileceği fiyatlar ortaya çıkacak.

‘SORULARIN SESİ’ OLDULAR
Prototipi hazırladıktan sonra görme engelli bireylerden çalışmayı test etmelerini istedim. Fark ettim ki sorunlar sınava hazırlık aşamasında da var. Görme engelli öğrenciler için soru bankaları çok yetersiz. Geliştirdiğim cihazdan bağımsız olarak “Soruların Sesi” isimli bir organizasyon kurup 75 tane soru kitapçığını seslendirip yayınladık. Bu kayıtları YouTube’a yükleyip, görme engelliler okullarına gönderdik.”

RISE FOR THE WORLD NEDİR
Google’ın eski CEO’su Eric Schmidt ve eşi Wendy Schmidt tarafından 2019’da kurulan Schmidt Futures ve Oxford Üniversitesi bünyesindeki Rhodes Trust vakıfları tarafından desteklenen, Rise for the World inisiyatifi, her yıl dünya genelinde insanlığa hizmet edecek projelere destek sunuyor. 15-17 yaş arası gençlerin ürettiği yüz binlerce proje arasından toplumun sorunlarına duyarlı projelerle gelecek vadeden en iyi 100 genç seçiliyor. İnisiyatif, bu 100 gence üniversiteden itibaren yaşam boyu eğitim desteği sağlıyor. Bu yıl programa farklı ülkelerden 80 bin öğrenci başvurdu.

BU PAYLAŞIMLARDAN İLHAM ALDI
Sosyal medyada tıpkı İrem Deniz’in çalışmalarına ilham olan paylaşım gibi çok sayıda ‘okutman şikayeti’ barındıran ifade yer alıyor. Bazıları şöyle:
- Sınavda okutman orta yaşlı ve kekemeymiş. Lütfen sınavlarda Braille kitap kullanımı için destek verin.
- Rastgele okutman tayin ediliyor. Hiçbir tecrübeleri olmadığından mağduriyet yaşıyoruz.
- 8’inci sınıftaki görme engelli oğlum için LGS’de fen, matematik ve İngilizce’ye hakim olan öğretmenlerimizin okutmanlık yapmasını istiyoruz. Emekleri boşa gitmesin.