Irak'taki Türk kültür varlığı için envanter çalışması

Türk Tarih Kurumu BaÅŸkanı Prof. Dr. Yusuf HalaçoÄŸlu, Irak'ta ayakta kalabilen Türk eserleri ve bunlardaki tahribatın belirlenmesi için yeniden envanter çalışması yapılacağını söyledi. HalaçoÄŸlu, Irak'ta savaÅŸ baÅŸlamadan önce, Hükümet'in ABD ve UNESCO'ya bölgedeki Türk tarihi eserleriyle ilgili, içinde koordinatların da bulunduÄŸu geniÅŸ bilgi verdiÄŸini ve eserlerin zarar görmemesi için hassasiyetini ilettiÄŸini anımsattı. SavaÅŸ süresince bombalanan pazar yerlerinde sivillerin hayatını kaybettiÄŸi gözönüne alındığında, tarihi eserlerin akıbetini tahmin etmenin zor olmadığını belirten HalaçoÄŸlu, Irak'ta belirlenen Selçuklu ve Osmanlı dönemine ait 165 eserle ilgili çalışma yapacaklarını belirtti. Türk Tarih Kurumu'nun DPT desteÄŸiyle ''Yurtdışındaki Türk Eserlerinin Envanteri'' projesi kapsamında OrtadoÄŸu'da çalışma yaptığını ve bu kapsamda, Yüzüncü Yıl Ãœniversitesi öğretim üyesi Prof.Dr. Abdülselam Uluçam'ın Irak'taki eserleri tek tek tespit ederek kayıtlara geçirdiÄŸini hatırlatan HalaçoÄŸlu, ''Ancak ÅŸimdi bu kayıtların bir anlamı kalmadı. Çünkü bu bölgeye tonlarca bomba yaÄŸdı. Irak'ta ayakta kalan Türk eserleri ve bunlardaki tahribatı belirlemek için yeniden envanter çalışması yapılacak. Bunun için bölgede dengelerin normale dönmesini bekliyoruz'' dedi.  TARÄ°HÄ° ESERLER İÇİN UNESCO DEVREDE   UNESCO'nun Irak'taki tarihi varlıkların yaÄŸmalanması ve zarar görmesi konusunda çok hassas olduÄŸunu ifade eden HalaçoÄŸlu, 17-18 Nisan'da Fransa'nın baÅŸkenti Paris'te UNESCO'nun organizasyonuyla bu sorunun gündeme getirileceÄŸi bir toplantı yapılacağını bildirdi.  Türkiye'den bu toplantıya temsilci olarak Prof. Dr. Abdülselam Uluçam'ın katılarak, Türk eserleriyle ilgili bilgi vereceÄŸini anlatan HalaçoÄŸlu, toplantıda yaÄŸmanın ve tahribatın önlenmesi için yapılacakların belirleneceÄŸini kaydetti.  Toplantı sonunda konuyla ilgili uzmanlardan oluÅŸturulacak heyetin yapacağı araÅŸtırmayla bölgedeki tarih tahribatının boyutlarını ortaya koyacağını anlatan HalaçoÄŸlu, daha sonra hem Türk hem de dünya tarihinin önemli varlıkları için yapılabileceklerin planlanacağını, ancak bunun da tamamen bölgedeki sıcak çatışmaların seyrine baÄŸlı olduÄŸunu ifade etti.  Prof. Dr. Abdülselam Uluçam ise Irak'ta sadece Türk tarihi deÄŸil, dünyanın en önemli yerleÅŸim bölgelerinden olan Mezopatomya medeniyetlerinin en kıymetli eserlerinin zarar gördüğünü söyledi.  ''TARÄ°H, SAVAÅžIN KURBANI OLDU''   SavaÅŸtan sonra da yaÄŸmalama olaylarıyla tarihin üzerindeki tahribatın sürdüğünü ve hangi eserin başına ne geldiÄŸinin tam olarak bilinemediÄŸini vurgulayan Uluçam, bu tür savaÅŸlardan sonra doÄŸan yönetim boÅŸluklarında çok önemli eserlerin kaçırılması ya da cahil kiÅŸiler tarafından yok edilmesi için uygun ortamlar oluÅŸtuÄŸunu söyledi.   13. yüzyılda Hulagu Han idaresindeki MoÄŸollar tarafından yaÄŸmalanan BaÄŸdat'ta binlerce ciltlik yazma eserin yakıldığını, bir bölümünün Dicle Nehri'ne atıldığını anlatan Uluçam, ''Bugün yaÅŸananlarda o dönemden çok farklı deÄŸil. Yine Milli Kütüphane yaÄŸmalandı ve ne yazık ki tarih, savaşın kurbanı oldu'' dedi. Babil ve Asur dönemine ait binlerce yıllık eserin yaÄŸmalandığı Irak Ulusal Müzesi'nde Selçuklu dönemine ait Türk eserlerinin de bulunduÄŸunu vurgulayan Uluçam, ''Bunlar arasında el yazması Kuranıkerim, restore edileceÄŸi için burada muhafaza edilen Musul'daki Ulucami'ye ve diÄŸer Türk camilerine ait süslemeler vardı. Müzenin alt katında saklanan çok sayıda Türk eserinin kayıtlarını yapmış, fakat üzerinde detaylı inceleme imkanımız olmamıştı'' diye konuÅŸtu.  MÄ°MAR SÄ°NAN'IN ESERÄ° DE NASÄ°BÄ°NÄ° ALDI   Bir baÅŸka büyük tahribatın da Mimar Sinan tarafından 16. yüzyılda yaptırılan eÅŸi bulunmaz Ä°mam-ı Azam Külliyesi olduÄŸunu vurgulayan Uluçam, Hanefiler için çok kutsal olan bu mekanın da Amerikan ordusunun tank atışlarından nasibini aldığını söyledi.  Irak'taki Türk eserlerinin envanterini çıkarmak için çok emek harcadıkları için yapılan tahribatın en çok kendilerini üzdüğünü anlatan Uluçam, ayrıca söz konusu müzede Osmanlı PadiÅŸahı Sultan 2. Abdülhamit'in 1902-1908 yılları arasında BaÄŸdat'ta çekilen cam üzerindeki fotoÄŸraflarının bulunduÄŸunu belirtti. Uluçam, bu fotoÄŸrafların Türk tarihi açısından da çok kıymetli olduÄŸunu ifade etti. Yine yaÄŸmalanan Yazma Eserler Kütüphanesi'nde nadide Türk el yazmalarının bulunduÄŸunu belirten Uluçam, Irak'taki savaşın hem insanlar hem de yüzlerce yıllık tarih için acı bir fatura çıkardığını sözlerine ekledi.  Â