Irak'ta ABD'den kalan boşluğu doldurma çabası
Güncelleme Tarihi:
ABD Irak’tan çekilişini hızlandırırken, ülkenin aralarında pek anlaşamayan yakın komşuları arasında geride kalan iktidar boşluğunun doldurulması için şiddetli bir mücadele yaşanıyor.
Yeni hükümet kurmak için verilen 5 aylık mücadele bile bir kontrol savaşına dönüştü. Rakip ülkeler Irak’ta çatışan gruplara destek verirken Iraklı parti liderleri komşu ülkelerdeki ziyaretçilerine ziyaretlerde bulundu.
Bu yeni bir durum değil ancak birçok Iraklı ABD askerlerinin çekilmesinin ardından şartların tehlikeli bir boyuta gelebileceğinden şüphe ediyor.Irak Dışişleri Bakanı Hoşyer Zebari, “Irak’taki güç yarışı, bu ülkeler için bir kazan-kaybet oyunu. Herkes diğerinin politikalarını baltalamaya çalışıyor” dedi.
Çatışma geniş perspektiften bakıldığında Irak’taki Sünni-Şii ayrımını yansıtıyor ancak duruma yakından bakıldığında meselenin bundan daha karmaşık olduğu görülebiliyor.
Doğuda, Irak’ın Şii Müslümanlarının hükümetteki baskın konumunu koruduğunu görmek isteyen İran bulunuyor. İran Irak Başbakanı Nuri Maliki’nin liderliğindeki Şii partiyle, ABD karşıtı din adamı Muktada Sadr ve Yüksek İslami Irak Konseyi’nin destekçilerinden oluşan Şii grubun işbirliği yaptığını görmek istiyor.
Güneyde kendini Sünnilerin koruyucusu ilan eden Suudi Arabistan, laik bir Şii olan ve Sünniler tarafından desteklenen eski Başbakan İyad Allavi’nin liderliğindeki koalisyona arka çıkarak Şiilerin güçlenmesini önlemeye çalışıyor.
Kuzeyde Türkiye Iraklı Kürtleri bağımsızlığa götürecek her türlü hamleyi önlemeye çalışıyor. Ankara Allavi’yi destekleyerek, koalisyonunun içinde bulunan ve Kürt ayrılıkçılığına karşı çıkan Arap milliyetçileriyle yakın ilişkiler kurdu.
Batıda ise bölgesel konularda İran’ın müttefiki, Suudi Arabistan’ın rakibi olan Suriye kendi planını uygulamak istiyor. Suriye’nin Baasçı rejimi, Iraklı eski Baasçıların da desteğini alan Allavi’ye arka çıkıyor. Dahası Şam geçen ay Allavi ve Sadr arasında tarihi bir görüşmeye ev sahipliği yaptı. Ancak böyle bir işbirliği ne İran’ın ne de ABD’nin işine geliyor.
Başkan Yardımcısı Joe Biden, geçtiğimiz günlerde Bağdat’a yaptığı ziyarette, ABD’nin Irak’ın yabancıların, özellikle de İran’ın dümen suyuna gireceği endişesiyle, Iraklılardan ABD dahil hiçbir yabancı gücün kederlerini “dikte etmesine” izin vermemelerini istedi.
ABD’li yetkililer askerler Irak’tan çekilene kadar hükümet kurulamamasından endişe ediyor. Obama yönetimi son günlerde Irak’taki gruplar üzerinde baskı kurmak adına ülkeye uzmanlar ve danışmanlar göndererek süreci hızlandırmaya çalışıyor. Ancak ne zaman çözüme yaklaşılsa bölgesel bir güç müdahale edip dengeleri bozuyor.
Irak Arap dünyasıyla Asya’nın geri kalanı arasında stratejik bir kavşakta yer alıyor. Arap olmayan Türkiye ve İran gibi ülkeler için Arap dünyasına bir giriş noktası ve Suudi Arabistan ile Körfez ülkeleri için bir savunma hattı olan Irak dünyanın üçüncü en büyük petrol rezervlerini elinde tutuyor.
Zebari, yabancı etkisinin her zaman bir olumsuzluk olmadığını söyledi. Türkiye, İran ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden şirketler kuzeyde ve güneyde önemli yatırımlar yapıyor. Avrupa, Rusya, Çin ve ABD’den önemli petrol şirketleri Irak’ın petrol yatakları için yoğun bir çekişme içinde.
Ancak Zebari, Irak siyasetine doğrudan müdahale etmenin ülkeyi uluslararası alanda skoru eşitlemek için bir sahaya çevireceğini belirtti. Irak Dışişleri Bakanı, “Iraklılar için bölgesel müdahaleyi önlemenin tek yolu bir araya gelmek ve bir birlik hükümeti kurmak” dedi.
Londra’da yaşayan Iraklı siyasi analist Hassan Atiye ise kapsamlı bölgesel bir onay olmadan kurulacak her türlü hükümetin Lübnan’da olduğu gibi Irak’ta da istikrarsızlık yaratan yabancı müdahalelerine yol açacağını belirtti. Atiye, “Oynanacak çok fazla oyun, açılacak çok fazla kart var. Peki yeterli irade var mı?” dedi.