Irak'ta ABD kaybetti, İran kazandı

Dünya gündeminin nabzı Planet'te atıyor

2003’te başlayan işgalden bu yana Irak’taki nüfuzu hiç olmadığı kadar azalan ABD, yeni bir hükümetin kurulması aşamasında Irak’ta belirgin bir politik mağlubiyetle karşı karşıya.

Ülke genelinde politik şiddetin devam etmesine neden olan 8 aylık politik çıkmazın ardından Irak’ın lider kadrosunu belirleyecek oylama bugün parlamentoda oylanacak. Beklentiler, İran’ın artan nüfuzunun parlamentonun alacağı kararla daha da belirginleşeceği yönünde. 

ABD’nin öne çıkardığı başkan adayı İyad Allavi’nin seçilme şansı çok net bir şekilde başarısız olmuş gibi görülüyor. Allavi’nin 7 Mart tarihinde yapılan seçimlerde en çok oy alan Irakiya partisi, içindeki çok sayıdaki grubun parlamentoya dahil olması yüzünden parçalanıyor.

Irak’taki ABD Kongresi’nin temsil eden bir heyetin başkanlığını yapan Başkan Barack Obama, yardımcısı Joe Biden ve Senatör John McCain'i temsil eden ABD Kongresi temsilcileri Bağdat'ta , Kürt liderlerin devlet başkanlığı makamından vazgeçmeleri için yaptıkları lobi faaliyetlerinde başarısız kaldılar. Kürtlerin mevcut lideri Celal Talabani ve Başbakan Nuri el Maliki’nin Irak’ın gelecekteki liderleri olarak seçilmesi bekleniyor.

ABD’Nİ NÜFUZU AZALIYOR

Parlamento üyesi ve üst düzey Kürt liderlerden biri olan Dr. Mahmud Osman, ABD’nin “devlet başkanlığından vazgeçmeleri için Kürtlere yoğun baskı yaptığını ancak şu ana kadar Kürtlerin buna direndiğini” belirtti. Iraklı kaynaklar, parlamento başkanlığına Usame el Nuceyfi’nin gelmesini bekliyor. Irakiya partisini Sünni üyelerinden Nuceyfi, kardeşiyle beraber Musul şehrinin kuzey bölgesini kontrol ediyor.

Devlet Başkanı Talabani’nin eski özel kalem müdürü olan gazeteci Kamran Karadaghi, “Talabani’nin tekrar devlet başkanı, Malik'nin başbakan ve Nuceyfi’nin meclis başkanı olmasını bekliyorum” dedi. Karadaghi, ABD’nin başkanlığı Sünnilere bırakmaları için Kürtlere yaptığı baskının ters teptiğini ifade etti.

ABD’nin Irak’taki gücünün en fazla hissedildiği 2004-2005 yıllarında Başbakan olan Allavi, kozunu fazlasıyla abartılı kullanmış görünüyor. Türkiye, Suudi Arabistan ve Ürdün tarafından büyük destek gören Irakiya partisi, seçimlerde 325 sandalyeli parlamentoda 95 sandalye kazanmayı başardı. Allavi gibi laik olan seçmenleri ve parti her zaman dağılmış haldeydi. Diğer yandan, ABD ve Suudi Arabistan’ın kendisini başkan veya başbakanlığa getireceğine fazla güvendi.

İSİMLER BELİRLENDİ

Yaklaşık 20 milletvekilini kontrol ettiği düşünülen Nuceyfi ise yakın zamanda hükümetteki güç paylaşımında yer almak istediğini açıkça ifade etti. Maliki'ye karşı duruşunu değiştiren Nuceyfi, “uzlaşma sinyalleri” verdi. Eğer Nuceyfi meclis başkanlığına gelirse, hükümette güç sahibi olmak isteyen Sünnilerin talebini karşılayabilir.

Irak’ın eski Sanayi Bakanı olan Nuceyfi, kardeşi Atheel ile birlikte Irak’ın en büyük üçüncü şehri Musul’un kontrolünü 2009’daki yerel seçimlerinde ele geçirdi. Geçtiğimiz gün Maliki ve Sünni liderler arasında özel görüşmeler yapıldı ancak Maliki görevine devam edeceğinden emin. Attiyah, “Maliki’nin seçimlerden önce kendisinden kurtulmak isteyen Kürtler, Sadrist hareketi, İran ve diğer grupların desteğini almış olması inanılmaz” yorumunu yaptı.

Maliki’nin en büyük avantajlarından biri muhtemelen Şii cephesinde yerini alacak belirgin bir adayın bulunmaması oldu. İran da hükümeti kendi istediği gibi şekillendirerek ABD’nin hamlelerini geçersiz kıldı.�

Iran, müttefiki Suriye’yi de yanına alarak Şii dini lider Muktada el Sadr’ın Maliki karşıtlığını ortadan kaldırdı. Böylece Kürtlerle beraber 2005’te Irak’ı yöneten Şii koalisyonu yeniden bir araya getirmiş oldu. Dışarıda kalan tek parti ise bir zamanlar İran pençesi olarak görülen Irak İslami Devrim Konseyi oldu.

"Sun sets on US influence in Iraq as deal on new government looms" başlıklı makaleden derlenmiştir.