Irak'ın imarı ABD ekonomisini kurtaracak

Irak'ın imarına iliÅŸkin harcamaların, ABD ekonomisindeki süregelen durgunluÄŸu aÅŸmada etkili olması, ABD ekonomisindeki canlanmanın global büyümeyi olumlu etkilemesi bekleniyor.Dış Ticaret MüsteÅŸarlığı (DTM) Ekonomik AraÅŸtırmalar ve DeÄŸerlendirmeler Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ''Irak Savaşı'nın Gölgesinde Türkiye OrtadoÄŸu Ãœlkeleri Ticari Ä°liÅŸkileri'' baÅŸlıklı raporda, ABD'nin Irak'a yönelik harekatının dünya ve Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri de deÄŸerlendirildi.  Dış Ticaret Uzmanı Mustafa Güleç ve Uzman Yardımcısı Gencay OÄŸuz tarafından hazırlanan raporda, Türkiye açısından Irak'a yönelik ambargonun kalkmasının olumlu bulunmasına karşın, müdahale sonrasında ABD ile bölge ülkeleri arasında ortaya çıkabilecek anlaÅŸmazlıkların Türkiye'nin bölge ülkeleriyle ticari iliÅŸkilerinin ve bölgeye yönelik yeniden canlanma trendine giren taşımacılık faaliyetlerinin zarar görmesine neden olabileceÄŸine dikkat çekildi.  ABD'nin Irak'a müdahelesinin kısa sürmesi nedeniyle petrol fiyatında uzun süreli artış beklentisinin gerçekleÅŸmediÄŸi, fiyatların savaÅŸ öncesi düzeye gerilediÄŸi ifade edilen raporda, savaÅŸ sonrası bölgenin yeniden yapılandırılmasının getireceÄŸi ekonomik canlanmanın, savaÅŸ maliyetlerinden daha ön sırada yer almaya baÅŸladığı kaydedildi.  Raporda, yönetim boÅŸluÄŸunun doldurulması, Irak'ın etnik yapısı, yönetim paylaşılması, ABD ve Ä°ngiliz güçlerine karşı gösterilmesi muhtemel direniÅŸler gibi sorunların ülke ve bölge ekonomilerine olacaketkilerinin de ayrıca deÄŸerlendirilmesi gerektiÄŸi belirtildi.  SavaÅŸ sonrası Irak'ın yeniden yapılandırılmasının ilk üç yıl için 30 milyar dolara mal olması ve bu tutarın daha sonra toplamda 100 milyar dolara kadar tırmanmasının beklendiÄŸi kaydedilen raporda, şöyledevam edildi:  ''SavaÅŸ maliyeti ile birleÅŸince Irak'ın imarına iliÅŸkin harcamaların, ABD ekonomisindeki süregelen durgunluÄŸu aÅŸmada etkili olması bekleniyor. Buna raÄŸmen global ekonomide canlanma süreci hala sancılıdır. Savaşın yarattığı bölgesel ve ekonomik belirsizlik, dünya ekonomisi büyüme tahminlerini aÅŸağı çekmektedir. 2003 sonu itibariyle büyüme tahminlerini Morgan Stanley yüzde 2.5'ten yüzde 2.4'e, IMF de yüzde 3.7'den 3.2'ye çekmiÅŸtir. Japonya toparlanamamış, Almanya ekonomisi ise durgunluktan kurtulamamıştır. ABD ekonomisindeki büyümenin Avrupa ve Japonya'da yaÅŸanan durgunluÄŸu ne ölçüde telafi edeceÄŸi bilinmemektedir. ABD ekonomisinde yaÅŸanacak geliÅŸmelerin global ekonomiyi ateÅŸleyebilmesi, global büyüme ile ilgili tahminleri deÄŸiÅŸtirecektir.''  TÃœRKÄ°YE EKONOMÄ°SÄ°NE ETKÄ°LERÄ°Raporda, Irak'a yönelik askeri harekat sırasında ve sonrasında, ekonomi aktörlerinin gösterdiÄŸi tepki nedeniyle Türkiye'de, Hazine ihalelerinde faizlerin 10 puan arttığı, döviz kurunda kısa vadeli bir artış olduÄŸu, petrol fiyatlarındaki artışın etkisiyle TEFE'de Ocak-Mart döneminde yüzde 12.4 artış gerçekleÅŸtiÄŸi, turizm sektöründe de kısa süreli rezervasyon iptalleri yaÅŸandığı hatırlatıldı.  Operasyonun kısa sürede sonuçlanması ve GüneydoÄŸu Asya'da SARS virüsünün ortaya çıkmasıyla birlikte turizmde rezervasyonların tekrar arttığı belirtilen raporda, 8 milyar 575 milyon dolar olarak hedeflenen 2003 yılı turizm gelirlerinden bir miktar kayıp beklendiÄŸi de ifade edildi.  Rapora göre, BM'nin Petrol Karşılığı Gıda Programı çerçevesinde Irak'a sevkiyat yapan Türk firmaları, özellikle ABD ile Irak arasındaki iliÅŸkilerin gerginleÅŸtiÄŸi dönemde mal bedelini tahsil etmekte büyük zorluklarla karşılaÅŸtı. Türk firmalarının daha önce imzaladığı kontratlar BM Yaptırımlar merkezi tarafından askıda bekletildi. 21 Mayıs 2003'te ambargo kaldırılırken, petrol karşılığı gıda programının 6 ay devamı kararlaÅŸtırıldı. Bu karar çerçevesinde, onaylanmış ve fonlanmış sözleÅŸmeler iÅŸleme konacak.  POTANSÄ°YEL VE RÄ°SKIrak'ın yeniden yapılandırılması sürecinde, Körfez Savaşı sonrası uygulanmaya baÅŸlanan ambargonun kalkmasıyla birlikte, coÄŸrafi yakınlıkavantajını da kullanacak Türkiye'nin Irak'a ihracatında çarpıcı bir artış olmasının beklendiÄŸi ifade edilen raporda, şöyle denildi:  ''Enerji ve müteahhitlik hizmetleri, önümüzdeki dönem için geliÅŸmepotansiyeli en yüksek sektörler olarak öne çıkmaktadır. Bölgede önümüzdeki yıllarda istikrarın bozulmaması ve normal koÅŸulların devam etmesi halinde, Irak orta vadede müteahhit firmalarımızın önemli pazarlarından biri olabilecektir.''  Raporda, müdahale sonrasında ABD ile diÄŸer bölge ülkeleri arasındaortaya çıkabilecek anlaÅŸmazlıkların, Türkiye'nin bölge ülkeleriyle ticari iliÅŸkilerinin ve bölgeye yönelik yeniden canlanma trendine giren taşımacılık faaliyetlerini önemli ölçüde zarara uÄŸratabileceÄŸinede dikkat çekildi.  Ambargo sonrasında Irak'ın hem ihracatının hem ithalatının artacağına, bunun da bölge ülkelerinin ekondomisinde canlanmayı saÄŸlayacağına iÅŸaret edilen raporda, Eximbank'ın, bölge ülkelerinin Türkiye'den ithalatının canlandırılmasında etkin bir araç olarak kullanılması gerektiÄŸi vurgulandı. Eximbank'ın bu ülkelere yönelik yatırım ve ihracata uzun vadeli finansman desteÄŸi saÄŸlamasının faydalıolacağı ifade edildi.  Ayrıca Türkiye'ye sınır OrtadoÄŸu ülkeleri ile kurulması öngörülen sınır ticaret merkezlerinin, hem ticareti canlandıracağı hem de kaçakçılığı önleyebileceÄŸi belirtildi.  SÄ°LAH HARCAMALARINDAKÄ° ARTIÅž, TÄ°CARETÄ° OLUMSUZ ETKÄ°LÄ°YORKörfez Savaşı'nın ekonomik etkilerine de deÄŸinilen raporda, bu savaşın ardından bölgedeki ABD varlığının güçlendiÄŸi kaydedildi.  Bazı bölge ülkelerinin Körfez Savaşı'nın ardından güvenlik kaygılarıyla yeni bir silahlanma hamlesine girmesinin, bir taraftan ülkeler arasında gerginliklerin artmasına sebep olurken, diÄŸer taraftan ekonomik ve ticari açıdan büyük kayıplara yol açtığı belirtildi.  Raporda yer verilen Uluslararası Barış AraÅŸtırma Enstitüsü'nün verilerine göre, Körfez Savaşı'ndan 2001 yılına kadar bölgedeki silah harcamalarının toplamı, yaklaşık 610 milyar doları buldu. Silah harcamalarını artıran bölge ülkeleri arasında, 201 milyar dolarla Suudi Arabistan, 89 milyar dolarla Ä°srail, 66 milyar dolarla Ä°ran ilk sıralarda yer alıyor. Aynı dönemde, Suriye 46 milyar, Kuveyt 36 milyar, Mısır 26 milyar, Umman 21 milyar, BAE 18 milyar, Ãœrdün 7 milyar, Yemen 5 milyar, Bahreyn 3 milyar dolar silahlanma harcaması gerçekleÅŸtirdi.  Körfez Savaşı sonrasında önemli bir deÄŸiÅŸime uÄŸrayan askeri, politik ve ekonomik faktörlerin, özellikle küreselleÅŸmenin dayatacağı süreç boyunca gelecek dönemde daha da hızlı ve köklü yapılanmaları zorunlu kılacağına iÅŸaret edilen raporda, şöyle denildi:  ''Halen bölgenin zengin petrol kaynaklarına odaklanan çatışma noktalarının yakın bir gelecekte su sorunun da içine alacak ÅŸekilde geniÅŸlemesi, ihtimal dahilindedir. Bu nedenle Türkiye'nin bölgedeki geliÅŸmeleri çok dikkatli izlemesi gerekiyor.''  Â