Irak’ta kaç Türk öldürüldü?

Irak’ta geçen mayıs ayından beri Türkler öldürülüyor. Ä°lk baÅŸta gazete manÅŸetlerindeydiler, ÅŸimdi bir katliam olmazsa arka sayfalarda yer buluyorlar. 19 Aralık’ta Musul’da öldürülen 5 polisin cenaze töreninde konuÅŸan BaÅŸbakan Tayyip ErdoÄŸan, ‘Irak’ın bölünmez bütünlüğü için elinden geleni yapan Türkiye, bunun bedelini 80’e yakın ÅŸehit vererek ödememeliydi’ dedi.Bu, resmi bir ağız tarafından telaffuz edilmiÅŸ son ölü rakamıydı. 9 Kasım’da DışiÅŸleri Bakanı Abdullah Gül, TBMM’deki bütçe görüşmelerinde Irak’ta öldürülen Türk sayısı 60’ı geçti demiÅŸ, DışiÅŸleri Bakanlığı Sözcüsü Namık Tan da 18 Kasım’da Irak’ta ölen Türk vatandaÅŸlarına dair istatistiki bilgileri ‘yakında açıklayacaklarını’ söylemiÅŸti. Telaffuz edilen bir baÅŸka rakam da 66’ydı. Geçen hafta Irak’ta öldürülen Türklerin tam listesini öğrenmek için DışiÅŸleri Bakanlığı Enformasyon Dairesi BaÅŸkanlığı’na baÅŸvurduk. Yayına hazırlandığımız güne kadar resmi bir cevap gelmiÅŸ deÄŸildi, ancak sözlü olarak ‘DışiÅŸleri Bakanımız, moral bozmamak amacıyla böyle bir bilginin DışiÅŸleri Bakanlığı’nca verilmeyeceÄŸini söyledi’ cevabını aldık. Bunun üzerine resmi olmayan bir liste oluÅŸturmaya çalıştık. Bu 40 kiÅŸilik listeyi oluÅŸtururken, Hürriyet’in haberleri dışında www.icasualties.org sitesinden faydalandık.IRAK SAVAÅžI’NDA BUGÃœNE KADAR ÖLEN TÃœRKLER (2004) Tarih Ä°sim Meslek Yer Ölüm Nedeni 1 Mayıs Cemal UÄŸur Kamyon ÅŸoförü BaÄŸdat (?) Konvoya saldırı sonucu öldü, cesedi 25 Temmuz’da bir morgda bulundu.12 Mayıs Åžuayip Kaplanlı Ä°nÅŸaat ÅŸirketi çalışanı Musul Aracı silahla tarandı 12 Mayıs Bilinmiyor Kaplanlı’nın ÅŸoförü Musul Aracı silahla tarandı 17 Haziran Faysal Demir Kamyon ÅŸoförü BaÄŸdat Amerikan askerlerinin kontrol noktasını geçti, askerlerce alnından vuruldu. 9 Temmuz Bilinmiyor Kamyon ÅŸoförü Samara yakınları Konvoya saldırı 9 Temmuz Bilinmiyor Kamyon ÅŸoförü Samara yakınları Konvoya saldırı12 Temmuz Bilinmiyor Kamyon ÅŸoförü Beyci yakınları Patlama sonucu 17 -19 Temmuz Abdülcelil Bayık Kamyon ÅŸoförü Musul yakınları Konvoya saldırı 1-2 AÄŸustos Murat Yüce Su tesisatçısı Felluce (?) Tevhid ve Cihad Örgütü tarafından kaçırılıp başına kurÅŸun sıkılarak öldürüldü. Onunla birlikte kaçırılan Aytullah Gezmen’in durumu bilinmiyor. 2 AÄŸustos Ferit Nural Kamyon ÅŸoförü BaÄŸdat yakınları Konvoya saldırı4 AÄŸustos Bilinmiyor (Bilintur firmasının çalışanı?) Bilinmiyor Zarkavi’nin adamlarınca katledildi4 AÄŸustos Osman AliÅŸan Kamyon ÅŸoförü Musul yakınları Konvoya saldırı17 AÄŸustos DurmuÅŸ Kumdereli TIR ÅŸoförü Bilinmiyor Amerikan üssü için inÅŸaat malzemesi ve makine parçaları getirmiÅŸti. Zarkavi’nin örgütü tarafından başı kesildi. 22 AÄŸustos Bilinmiyor Ä°nÅŸaat işçisi Tikrit-Kerkük Tikrit köprüsünün inÅŸaatında çalışıyordu, nasıl öldürüldüğü bilinmiyor.30 AÄŸustos-2 Eylül Macit Muhammed (42) Kamyon ÅŸoförü Samara yakınları Yol kenarında cesedi bulundu, Tevhid ve Cihad örgütü tarafından öldürüldüğü El Cezire tarafından duyuruldu.30 AÄŸustos - 2 Eylül Yahya Kadir (53) Kamyon ÅŸoförü Aynı yerde Cesedi bulundu.30 AÄŸustos - 2 Eylül Bilinmiyor Kamyon ÅŸoförü Samara yakınları Rehin alındıktan sonra vurularak öldürüldü. 1-7 Eylül Mecit YiÄŸitbaÅŸ Bilinmiyor Bilinmiyor Sadece öldürüldüğü biliniyor.1-7 Eylül Yahya DönmezbaÅŸ Bilinmiyor Bilinmiyor Sadece öldürüldüğü biliniyor. 1-7 Eylül Zeynel Abidin OÄŸural Bilinmiyor Bilinmiyor Sadece öldürüldüğü biliniyor. 14 Eylül Ömer Kılıç (27) Tanker ÅŸoförü Bilinmiyor Akaryakıt götürürken öldürüldü. 20 Eylül Bilinmiyor Åžoför Musul Konvoya açılan ateÅŸ sonucu hastanede öldü.28 Eylül Nizamettin Bilir (46) Bilinmiyor Filfil Silahlı saldırı sonucu öldürüldü2 Ekim Yılmaz DaÄŸcı Tekstil ürünü satıyordu Bilinmiyor ‘Allahın Savaşçıları’ ensesinden kurÅŸunladı. 7 Ekim Mahir Kemal Ä°ÅŸadamı Bilinmiyor Iraklı tercümanıyla birlikte başı kesildi. 13 Ekim Abdullah Adil Balad Kenti Bilinmiyor Sadece öldürüldüğü bilgisi var.14 Ekim Ramazan (soyadı bilinmiyor) Bilinmiyor Bilinmiyor Ensar El Sünna Ordusu tarafından başı kesildi. 14 Ekim Bilinmiyor Kamyon ÅŸoförü Beyci Aracıyla birlikte yakıldı. 23 Ekim Bilinmiyor Kamyon ÅŸoförü Beyci Açılan ateÅŸ sonucu öldürüldü. 23 Ekim Hasan Mustafa Kamyon ÅŸoförü Musul yakınları Amerikan ordusuna meyve suyu götürürken konvoya saldırıldı. 29 Ekim Bilinmiyor Åžoför Musul Madensuyu taşıyordu, kamyonuyla birlikte yakıldı. 7-13 Kasım Bilinmiyor Åžoför Samara Önce dövüldü sonra kurÅŸunla vücudu delik deÅŸik edildi. 17 Kasım Bilinmiyor Kamyon ÅŸoförü Beyci Yakıt tankerine roket saldırısı sonucu yandı.17 Kasım Bilinmiyor Kamyon ÅŸoförü Beyci KurÅŸunlandıktan sonra yakıldı. (Yukarıdakiyle aynı kiÅŸi olabilir?) 19 Aralık Nihat AkbaÅŸ BaÅŸkomiser Musul Türkiye’nin Irak BüyükelçiliÄŸi’ni korumak üzere BaÄŸdat’a giden konvoydaydı. 19 Aralık Bilal Ãœrgen Komiser Musul Aynı olay19 Aralık Adem Çiçek Polis memuru Musul Aynı olay19 Aralık Bülent KıranÅŸal Polis memuru Musul Aynı olay 19 Aralık Süleyman KarahasanoÄŸlu Polis memuru Musul Aynı olay 20 Aralık Åžaban Özsağır Kamyon ÅŸoförü Musul yakınları Pusu sonucu öldürüldü.Ölen Iraklılar sadece bir istatistikOrtada uçuÅŸan rakamlar 98 binden baÅŸlıyor 17 bin 76’da duraklıyor, 10 bine kadar iniyorStalin’e atfedilen bir söz var: Bir kiÅŸinin ölümü bir trajedidir, 1 milyon kiÅŸinin ölümü ise bir istatistiktir. Irak savaşında ölen Iraklıların durumu buna benziyor. Onlar artık istatistik ve bilimsel araÅŸtırma konusu. Savaşın başında, General Tommy Franks’in ‘Ölüleri saymıyoruz’ sözü meÅŸhur olmuÅŸtu. TuÄŸgeneral Mark Kimmitt’in, televizyonda öldürülen sivil hemÅŸerilerini seyreden Iraklılara verdiÄŸi ‘Kanalı deÄŸiÅŸtirin’ tavsiyesi de savaşın bir baÅŸka kara mizah hikayesiydi.Savaşın başından itibaren sivil toplum kuruluÅŸları, ölen Iraklıları tespit etmek için harekete geçti. Bunlardan biri olan ‘iraqbodycount.net’, ÅŸu anda Irak’ta ölen sivillerin en az 14 bin 880, en çok 17 bin 76 olduÄŸunu belirtiyor. Bu örgüt, sadece doÄŸrulanabilen kaynaklardan (hükümetler, medya vb.) öğrendiÄŸi, çoÄŸu zaman isim isim tespit ettiÄŸi ölüleri hesaba katıyor. Geçen kasım ayının başında, prestijli tıp dergisi Ä°ngiliz Lancet, herkesi dehÅŸete düşüren bir araÅŸtırma yayınladı. AraÅŸtırmayı, Amerikan John Hopkins Ãœniversitesi’nin Halk SaÄŸlığı Okulu’ndan Dr. Les Roberts liderliÄŸinde bir ekip yapmıştı. Buna göre savaşın baÅŸlangıcından itibaren ölen Iraklıların sayısı en az 8 bin, en fazla 194 bindi. Lancet, ölü rakamını ortalama 98 bin olarak bildirdi. En az 40 bin kiÅŸinin öldüğü ise yüzde 90 oranında kesindi.AraÅŸtırma, Irak’ta seçilmiÅŸ 33 bölgedeki 988 hanede 7 bin 868 kiÅŸiyle yapılan yüzyüze görüşmelere dayanıyordu. AraÅŸtırmacılar, o sırada büyük çatışmaların sürdüğü Felluce gibi yerleri, sapma yaratacağı için seçmemiÅŸlerdi. Ailelere, savaÅŸtan önce ölen üyeleriyle, savaÅŸtan sonra ölen üyeleri ve tek tek ölüm nedenleri soruluyor, hatta resmi belge isteniyordu. SavaÅŸtan sonra ÅŸiddete baÄŸlı ölümlerin, savaÅŸ öncesi ÅŸiddete baÄŸlı ölümlere göre 58 kat arttığı ortaya çıktı.Tabii 98 bin (medya hemen yuvarlayıp sayıyı 100 bin yaptı) ölü sayısı, koalisyon ülkelerinde büyük yankı yarattı. AraÅŸtırmanın, bilinen kriterlere uygun olduÄŸundan kimsenin kuÅŸkusu yoktu. AraÅŸtırmacılar, salgın hastalıktan kaynaklanan ölü sayısını tespit etmeye yönelik halk saÄŸlığı araÅŸtırmalarında kullanılan yöntemleri uygulamışlardı. Ancak, bunların kaçının Iraklı asker, kaçının Iraklı sivil olduÄŸu tespit edilmemiÅŸti.Ölen Iraklı siviller hakkında baÅŸka tahminler de var. Amerikan Brookings Institution bu rakamın 10 bin ile 27 bin arasında deÄŸiÅŸtiÄŸini, Iraklı sivil toplum giriÅŸimi People’s Kifah ise en az 37 bin olduÄŸunu öne sürüyor.Sivil ölüm listesi BM gibi: Fijili de var Kolombiyalı daIrak’ta çeÅŸitli uluslardan siviller, konvoy saldırısı, kafası kesilerek, vurularak, intihar bombası gibi nedenlerle ölüyor. Savaşın insani maliyetini izleyen antiwar.com ve icasualties.org siteleri, bu insanların isim isim kaydını tutmaya çalışıyor. Åžu anda listede 197 kiÅŸi var; ancak eksik olduÄŸunu da belirtiyorlar. Listedekilerin çoÄŸu ‘müteahhit’; Türk kamyon ÅŸoförleri de, Amerikan özel güvenlik ÅŸirketi mensupları da bu baÅŸlık altında anılıyor. Ölen sivil toplum kuruluÅŸu çalışanı ve gazetecilerin listede fazla yer tutmadığı görülüyor. Yani, Iraklı olmayan siviller listesi aslında çok daha uzun. Bu listede Türkler 18 kiÅŸiyle üçüncü; ancak yan sayfadaki liste esas alınırsa ikinci. Ä°ÅŸte 197 kiÅŸinin ülkelere göre dağılımı:72 Amerikalı 21 Ä°ngiliz 18 Türk 15 Nepalli 10 Güney Afrikalı 4 Güney Koreli 4 Rus 4 Kanadalı 3 Filipinli 3 Fransız 3 Fijili 3 Mısırlı 3 Ãœrdünlü 3 Makedonyalı 2 Polonyalı 2 Pakistanlı 2 Bulgar 2 Finli 1 Hırvat 1 Lübnanlı 1 Yeni Zelandalı 1 Ä°talyan 1 Danimarkalı 1 Romen 1 Endonezyalı 1 Hintli 1 Portekizli 1 Çek 1 Hollandalı 1 Kolombiyalı Geri kalanlar kimliÄŸi belirlenemeyen ama ölümü kesinleÅŸenler.14 ülkeden 1471 koalisyon askeri can verdiI. Dünya Savaşı, toplam ölü sayısında asker oranının en yüksek olduÄŸu son savaÅŸtı. Sonraki savaÅŸlarda, ölen sivil sayısı, ölen asker sayısını kat kat aÅŸtı. Irak savaşı da bunun son örneÄŸi. Biz son rakamları CNN’in sitesinden aldık. Site ABD ve Ä°ngiliz savunma bakanlıklarından alınan bilgilere göre güncelleniyor. 23 Aralık itibarıyla ölen koalisyon askerlerinin sayısı 1471. Bunlar şöyle dağılıyor:1321 Amerikalı (1187’si BaÄŸdat alındıktan sonra) 75 Ä°ngiliz 19 Ä°talyan 16 Polonyalı 11 Ä°spanyol 9 Ukraynalı 7 Bulgar 3 Slovak 2 Taylandlı 2 Hollandalı 2 Estonyalı 1 Macar 1 Litvanyalı 1 Salvadorlu.Â