İpotekli ticari krediler ve ikame varlıklarına sınırlama getirildi

Teminat varlıkların net bugünkü değeri, toplam yükümlülüklerin net bugünkü değerinden ihraçcının başlangıçta belirleyeceği bir oranda daha fazla olacak ve bu oran, yüzde 2'den az olamayacak.

Sermaye Piyasası Kurulunun, “İpotek Teminatlı Menkul Kıymetlere İlişkin Esaslar Hakkındaki Tebliği” Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı.

Tebliğde, İpotek Teminatlı Menkul Kıymet (İTMK), ihraçcının genel yükümlülüğü niteliğinde olan ve teminat varlıklar karşılık gösterilerek ihraç edilen borçlanma senedi olarak tanımlanırken, İTMK sabit veya değişken faizli, iskontolu veya primli, nama veya hamiline yazılı olarak ihraç edilebilecek.

İTMK ihraçcının talebi ve ilgili borsanın uygun görmesi üzerine menkul kıymet borsalarında işlem görebilecek.
Banka ve ipotek finansmanı kuruluşlarının İTMK ihraççısı olabilmeleri için, İTMK ihracına uygun mekan, donanım ve organizasyon yapısının oluşturulmuş olması, İTMK ihracı ve teminat varlıkların yönetiminden kaynaklanan risklere yönelik bir risk yönetim sistemi kurulmuş olması zorunlu olacak.

RİSK YÖNETİM SİSTEMİ

İTMK ihracı ve teminat varlıkların yönetimi ile ilgili kredi riski, faiz riski, kur riski, diğer piyasa riskleri, karşı taraf riski, operasyonel risk ve likidite riskini de içerecek şekilde risklerin tanımlanması, ölçülmesi, risk politikaları ve uygulama usullerinin oluşturulması ve uygulanması, risklerin analizi ve izlenmesi, raporlanması, araştırılması, teyidi ve denetimini sağlayacak şekilde oluşturulması gerekecek.
Riskler için belirlenen sınırlar aşıldığında riskin azaltılması için uygulanacak yazılı prosedürleri içerecek, değişen piyasa koşullarına kısa sürede uyarlanabilecek ve en az yılda bir defa gözden geçirilecek.

İKAME VARLIKLARIN NİTELİKLERİ

Nakit, Merkez Bankası tarafından ihraç edilen likidite senetleri ve bu Banka nezdinde yasal yükümlülükler dışında bulundurulan serbest mevduat, devlet iç ve dış borçlanma senetleri, “Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun” çerçevesinde Hazine kefaletiyle ihraç edilen menkul kıymetler, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatına üye ülkelerin merkezi yönetimleri ile merkez bankalarınca ya da bunların kefaletiyle ihraç edilen menkul kıymetler, SPK tarafından uygun görülen ve kamuya ilan edilen diğer varlıklar, teminat defterine kaydedilen ikame varlıklar saklamaya yetkili kuruluşlar nezdinde ihraççının diğer hesaplarından ayrı bir hesapta saklanacak. Bu hesaplara ilişkin sözleşmelerde, ilgili varlıkların İTMK'lerin teminatı olduğu belirtilecek.

İTMK'ler itfa edilinceye kadar teminat varlıklar teminat amacı dışında tasarruf edilemeyecek, rehnedilemeyecek, teminat gösterilemeyecek, kamu alacaklarının tahsili amacı da dâhil olmak üzere haczedilemeyecek, iflas masasına dâhil edilemeyecek, ayrıca bunlar hakkında ihtiyati tedbir kararı verilemeyecek.

Teminat varlıklarla ilgili her türlü nakit akışı için bir banka nezdinde ihraççının diğer hesaplarından ayrı olarak bir hesap açılacak. Teminat varlıklardan sağlanan nakit, teminat varlıklara dâhil olup ilgili kredi hesaplarından ivedilikle bu hesaba aktarılacak.
Teminat uyum ilkelerine ilişkin hesaplamalarda ipotekli konut kredilerinin, kredinin teminatı olan konutun değerinin yüzde 75'ini aşan kısmı ve ipotekli ticari kredilerin, kredinin teminatı olan taşınmazın değerinin yüzde 50'sini aşan kısmı dikkate alınmayacak.
İhraççı, taşınmaz fiyatlarındaki değişiklikleri izleyecek ve en az her takvim yılı sonu itibariyle değişim oranını tespit edecek. İpotekli kredilerin teminat defterine kayıt tarihi itibariyle de ilgili kanun hükümleri uygulanacak.

İhraççı, taşınmaz fiyatlarındaki değişikliklerin izlenmesi amacıyla kullanılan yöntemler hakkında teminat sorumlusuna bilgi verecek.
İpotekli krediler, ikame varlıklar ve İTMK'lerin net bugünkü değeri gelecekteki beklenen nakit akımlarının getiri eğrilerinden elde edilen faiz oranlarıyla iskonto edilerek hesaplanacak. Beklenen nakit akımları, ait olduğu para birimlerinin getiri eğrileri kullanılarak iskonto edilecek.
YTL cinsinden nakit akımları için İMKB Tahvil ve Bono Piyasası'nda aynı gün valörlü işlem gören devlet iç borçlanma senetlerinin ağırlıklı ortalama faiz oranları kullanılarak elde edilen getiri eğrisi, diğer para birimlerinden nakit akımları için ise ilgili ülke merkez bankaları tarafından ilan edilen getiri eğrileri veya Kurul tarafından belirlenecek kaynaklardan elde edilen getiri eğrileri kullanılacak.
Faiz oranı bilinmeyen vadeler için, öncesi ve sonrasında faiz oranı bilinen vadeler kullanılarak faiz oranları türetilecek. Faiz oranı bilinen en son vadeyi aşan vadeler için, en son vadenin faiz oranı kullanılacak.

İpotekli ticari krediler ve ikame varlıklara ilişkin sınırlamada teminat varlıklar arasında yer alan ipotekli ticari kredilerin ve ikame varlıkların net bugünkü değeri, ayrı ayrı teminat varlıkların toplam net bugünkü değerinin yüzde 15'ini aşmayacak.
Faiz geliri uyumunda hesaplama tarihini takip eden 1 yıl içerisinde teminat varlıklardan elde edilmesi beklenen toplam faiz geliri, aynı dönemde toplam yükümlülüklerden kaynaklanması beklenen faiz ödemelerinden az olmayacak.
Teminat varlıkların net bugünkü değeri, toplam yükümlülüklerin net bugünkü değerinden ihraççının başlangıçta belirleyeceği bir oranda daha fazla olacak ve bu oran yüzde 2'den az olmayacak.

İhraççının ihraççı niteliğini kaybetmesi halinde Kurul eşzamanlı olarak, İTMK sahiplerinin menfaatinin korunması amacıyla, toplam yükümlülükleri üstlenmeksizin, teminat varlıkları yönetmek ve teminat varlıklardan elde edilen gelir yeterli olduğu ölçüde toplam yükümlülüklerden kaynaklanan ödemeleri yapmak üzere, ihraççı niteliğini haiz bir başka banka ya da ipotek finansman kuruluşunu, teminat sorumlusunu veya başka bir bağımsız denetim kuruluşunu idareci olarak atayacak.

İdarecinin banka olması durumunda Kurul, bankanın idareci olmasını engelleyecek bir hususun bulunup bulunmadığına ilişkin olarak BDDK'nın görüşünü alacak. İdareciye hizmetleri karşılığında ödenecek ücret, Kurul tarafından belirlenecek ve teminat varlıklardan elde edilen gelirden karşılanacak. İdarecinin atanması ile birlikte teminat sorumlusunun görevi sona erecek.
Tebliğ, bugünden itibaren yürürlüğe girdi.