İpek Yolu'na imza

Bakü dün tarihi ‘İpek Yolu’nun 400 yıl sonra yeniden canlanışına tanıklık etti. Avrupa'yı Türkiye ve Uzakdoğu'ya bağlayacak ‘Avrasya Ulaşım Koridoru Anlaşması’ dün imzalandı.

15 AB ülkesinin yanısıra ABD, Japonya, Türkiye ve Ortaasya cumhuriyetlerinin de aralarında bulunduğu 32 ülke ile AB komisyonunun da katıldığı zirve dün Bakü'nün tarihi Gülistan Sarayı'nda yapıldı. Zirvenin sonunda, ‘Avrupa-Kafkasya-Asya Koridoru Üzerinde Uluslararası Taşımacılığın Geliştirilmesi Hakkında Temel çok Taraflı Anlaşma’ imzalandı. Zirveye katılan liderler, bu anlaşma ile birlikte karayolu, denizyolu, demiryolu, taşımacılıkları ile gümrük ve belgelendirme prosedürlerine ilişkin teknik eklerden oluşan belgeye de imza koydular. Zirvenin ardından yayınlanan, ‘Bakü Deklarasyonu’nda da, bölgede karşılıklı ekonomik ve ticari işbirliği ile ulaştırma alt yapısının geliştirilmesi vurgulandı.

Ev sahibi Azerbaycan, anlaşmanın, kendi topraklarından Ermenistan'a transit geçişle ilgili hükmüne rezerv koyarken, Türk delegasyonu, aynı rezervin TBMM'den de gelebileceği mesajını verdi. Yeniden canlandırılan İpek Yolu, Londra'dan başlayıp, Paris, Viyana, Budapeşte ve Bükreş'ten geçip; İstanbul ve Ankara güzergahını izleyerek, Bakü-Aşkabat-Taşkent-Almaata ve Altay üzerinden Tokyo'ya uzanacak.

Demirel, Dışişleri İsmail Cem'le birlikte katıldığı zirvede yaptığı konuşmada, ‘‘Bugün, kadim İpek Yolu tarafından simgelenen hülya yeniden ortaya çıkmaktadır. Yeni İpek Yolu düşüncesi aynı zamanda bir ortak refah ve barış yolunu açmaktadır’’ dedi. Birlikte yaşama ve çalışma ruhuna dayanan bölgesel işbirliği projelerinin geliştirilmesinin daha iyi ve barışçı bir dünyaya açılan kapının anahtarı olduğunu da vurgulayan Demirel, şöyle konuştu:

‘‘Bu projeler, 21'inci Yüzyıl'da küresel barışın yol haritasını oluşturacaktır. İpek Yolu'nun restorasyonu işte böyle bir gelişimdir. Bu proje önümüzdeki yüzyılda uluslararası ilişkileri belirleyecek son derece önemli bir barış projesidir.’’

Demirel, İpek Yolu'nun restorasyonu için Türkiye'nin de kendi projelerini geliştirmesi gerektiğini de vurguladı. Zirvenin önemli sürprizlerinden birini, Ermenistan'ın işgal ettiği topraklardan çekilmesi konusundaki AGİT kararlarına da atıfta bulunan Bakü Deklarasyonu'na itiraz etmemesi oluşturdu. İran da yeni İpekyolu güzergahına dahil olmayı istedi.

Türkiye dünyaya, ‘Boğazlar yol geçen hanı olmayacak’ mesajını verdi. Dışişleri Bakanı Cem, ‘‘Boğazlarımızı bir petrol otoyoluna dönüştüremeyeceğimizi herkese anlatıyoruz. Kendimizi tehlikeye atmayız ve attırmayız’’ dedi. Türkiye, zirvenin ardından yayınlanan Bakü Deklarasyonu'na ‘çevre güvenliği’ ile ilgili bir hüküm konulmasını da sağlayarak, Hazar petrollerinin boğazlar yoluyla Avrupa'ya taşınması seçeneğini gündemden düşürebilecek önemli bir adım da attı.

Azeri sevgisi

Cumhurbaşkanı Demirel, önceki gün gittiği Bakü'de büyük sevgi gösterisiyle karşılandı. Azerbaycan Devlet Başkanı Aliyev tarafından çiçeklerle karşılanan Demirel'e, Azeriler iki liderin fotoğraflarının yeraldığı afişlerle tezahürat yaptı. Bakü'de dün İpek Yolu'nu canladıran projeye imza koyan liderlerin akılları, dünya finans piyasalarını sarsan Rusya Krizi'nde kaldı. Liderlerin ikili görüşmelerinin ağırlıklı gündem maddelerinden birini Rusya krizi oluşturdu. Cumhurbaşkanı Demirel'in ikili görüşmelerde de, Rusya krizi ağırlık taşıdı. Demirel, zirve sırasında biraraya geldiği Gürcistan-Kırgızistan-Ukrayna ve Moldova cumhurbaşkanlarına Rusya krizi ile ilgili kaygılarını aktarırken, onların da bu konudaki değerlendirmelerini aldı.