Io'da volkanlar patlıyor

Güneş sistemi'nin en büyük gezegeni Jüpiter'in çevresinde dolaşan Amerikan uzay aracı Galileo, gezegenin 9'uncu ayı Io'nun fotoğraflarını dünyaya ulaştırdı. Fotoğraflar üzerine çalışan bilim adamlarını en çok meraklandıran nokta ise, Io'nun üzerinde bulunan dev volkanlar oldu. Io'nun üzerindeki volkanlardan biri, tam 140 kilometre yüksekliğinde muazzam bir kütle (sağ üstte küçük foto). Diğeri ise, Prometeus adı verilen 75 kilometre yüksekliğindeki bir başka volkanik kitle. Bilim adamları Prometeus'un 18 yıldır faaliyette olduğunu sanıyorlar. Araştırmacılar, Galileo'nun göndereceği diğer fotoğraflarla birlikte Jupiter'in ve uydularının pek çok sırrını çözeceklerini belirttiler.

Gündemdeki tehlike susuzluk

Önümüzdeki yüzyılın ilk 10 yılında tüm dünyadaki su ihtiyacı, büyük boyutlara ulaşacak. Hızla artan dünya nüfusunun yarısı, taze sudan yoksun kalacak. Kuraklık hızla yayılacak ve su kaynakları yüzde 40-70 azalacak.

TÜBİTAK'ın yayımladığı Bilim ve Teknik Dergisi'nin ağustos sayısında, Teksas Üniversitesi konuk araştırmacısı Konuralp Pamukçu imzasıyla yayımlanan ‘‘İklim Değişimi ve Su’’ başlıklı makalede yeryüzündeki susuzluk konusu ele alındı. Yazıda dünyadaki nüfus artışı, hızlı kentleşme, endüstrileşme ve ekolojik sistemin tahrip edilmesinin mevcut su kaynakları üzerindeki etkileri irdelendi. Sera etkisi yapan gazların atmosferde küresel ısınmaya yol açtığı vurgulanan yazıda ‘‘Hiçbir önlem alınmadığı taktirde, 2025 yılına kadar sıcaklığının 10 derece, 21. yüzyılın sonlarında ise 30 derece daha artacağı tahmin edilmektedir’’ denildi.

Günümüzde, yaklaşık yüzde 5 olan kuraklık sıklığının, 2050’li yıllarda yüzde 50 düzeyine ulaşacağı kaydedilen makelede, ‘‘Havaların ısınması neticesinde buharlaşma artarken, yağışlar azalacaktır. Bu da, yüzey su kaynaklarının yüzde 40-70 düzeyinde azalmasıyla sonuçlanacaktır’’ denildi.