İnternet cemaatleri
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Eylül 12, 2004 01:05
Artık herkesin kendine uyan bir grubu var neredeyse. Kimi kendi mesleğinden insanlarla mesleğinin derin kuyularına dalıyor, kimi toplumsal platformlar kuruyor. Bazısı yaşadığı semti kalkındırmanın yollarını konuşuyor; kimi fanatiği olduğu yazar için ateşli tartışmalara giriyor.
İlle de memleket kurtaracak büyük ütopyalar şart değil onlar için. Asıl ölçü aynı meseleye ilgi duyan diğerlerini bulmak. Sonra aranıza başka benzerler de katılıyor, sonra başkası sonra başkası derken kendi çapında bir cemaat haline geliniyor. Bu yeni örgütlenmeler eski tip dernekleşmelere hiç benzemiyor. Artık kahvehanelerde buluşmaya gerek yok. Bir lokal kurmak, dernek merkezi açmak da şart değil. İnternet ulaşımı olan bir bilgisayar yeterli. Hiçbir ilave maliyet olmadan, yolda vakit geçirmeye gerek kalmadan, dahil olduğunuz grupla istediğiniz zaman iletişime geçebiliyorsunuz. İsterseniz birisiyle sohbet ediyorsunuz, isterseniz de çoğu zaman olduğu gibi ateşli bir tartışmanın içine giriyorsunuz. Genelde yahoo üzerinden kuruluyolar. Yahoo’nun alt açılımlarından biri olan www.yahoogroups.com adresinden istediğiniz adla bir grup kurabildiğiniz gibi istediğiniz grupları da buradan bulup üye olabiliyorsunuz. Eskiden derneklerde, örgütlerde olduğu gibi başkandı, yönetim kuruluydu falan da yok. Ama çoğunda ciddi ve sert bir yönetim söz konusu. Bir defa herkes elini kolunu sallayarak istediği gruba giremiyor. Her birinin başında moderatör denilen ve kuralları koyup, uygulayan biri oluyor. Kim üye olacak, kim atılacak, kimin mesajı sansürlenecek, kiminki bloke edilecek onlar karar veriyor. Hatta birçoğunda mesajların tümü önce onun kutusuna düşüyor. Eğer uygun görürse moderatör tarafından gruba gönderiliyor. Sonuçta, işleyiş kuralları, moderatör üzerinden kurulan hiyerarşik yapısı, üyeler arasındaki ilişkileri, iletişim sırasında kullanılan kendine has jargonu ile neresinden bakarsanız başlı başına yeni bir sosyalleşme yöntemi bu gruplar. Hem onların en tipik olanlarından örnekler verdik hem de sosyolog Prof. Emre Kongar ile modern çağın bu yeni iletişim ve örgütlenme şeklini konuştuk.
EMRE KONGAR
Psikolojik ve toplumsal maliyeti ucuz, bu yüzden daha da yaygınlaşacak
Bu bir dönüşüm mü? Artık insanlar yüz yüze tartışmak yerine bilgisayarlarının klavyelerini mi çarpıştırıyor?
- Bu yepyeni bir etkileşim biçimi. Bir defa kişiler, fiziksel ve yasal kimliklerinden soyutlanabiliyor. Yani karşınızdaki kişinin en önemli özellikleri olan, yaş, cinsiyet, görünüş gibi nitelikleri anlamını yitiriyor. Size kimlik değiştirme özgürlüğü veriyor. İkincisi, bireyler, kendilerine benzeyen kişilerin oluşturdukları gruplar içinde, benimsemedikleri ya da karşı oldukları dış dünyadan soyutlayabiliyorlar kendilerini. Birey, bir anlamda ‘benzeşenler grubu’ içinde, çağdaş dünyanın düşmanca etkilerinden arınıyor, yalnız olmadığını, bir gruba ait olduğunu fark ederek rahatlıyor.
Bu grupların sivil toplum örgütü ya da dernek gibi hareket etmesi mümkün müdür?
- İnternet ortamında oluşturulan grupların toplumsal etkileşimleri çok daha sağlıklı oluyor. Yani internette oluşturulan bir grup, bir menfaat grubu, ya da lobici bir grup veya bir sivil toplum kuruluşu gibi işlev görebiliyor. Yalnız buradaki sorun, grubun sözcülüğünü, grubun internet yönetcisinin (moderatör) yapması. Yani her zaman klasik sivil toplum kuruluşlarında görülen demokratik süreçler buralarda söz konusu olmayabiliyor. Ama zaten işin mantığında bu var: Grup yöneticisinin koyduğu kurallara uymayanların iletileri dikkate alınmıyor ya da birey derhal gruptan çıkarılıyor.
Bu gruplaşmaların internetin pratik olması, maliyetsiz olması dışında sosyolojik bir açıklaması olabilir mi?
- Sorun parasal ya da örgütsel maliyet sorunu olmaktan çok psikolojik ve toplumsal maliyetinin ucuzluğu. Bir gruba katılan birey, daha önce açıkladığım nedenlerden ötürü kendini çok daha rahat ve özgür hissediyor. Bir de zaman faktörü var. Bu gruplara katılmanın ve ortama katkıda bulunmanın zaman olarak maliyeti, gerçek yaşamdaki örgütlere katılmanın ve katkıda bulunmanın zaman olarak maliyetinin karşılaştırılamayacak kadar altında. Bu yüzden gittikçe daha da yaygınlaşacak bu yöntem.
Bundan 50 yıl sonrasını görebiliyor musunuz? Sosyalleşmenin, bir araya gelmenin ve insan ilişkilerinin geleceği nedir?
- İnternet etkileşiminin fiziksel birlikteliklerle yaşanan etkileşimin yerini alması olanaklı değil. Ama toplumsal yaşamın çok büyük bir bölümünün, haberleşme, etkileşim, toplantılar, oylamalar, alışverişler ve benzeri etkinlikler açısından, internete kayması da kaçınılmaz. Yani 50 yıl sonra, fiziksel dünyada daha az, sanal dünyada daha çok yaşamaya başlayacağız.
Yüz yüze yapılan tartışmalarla sahicilik anlamında bir fark görüyor musunuz?
- Çok çok fark var: İnsanlar daha denetimsiz ve daha saldırgan olabiliyorlar internet ortamında. Bütün toplumsal denetim mekanizmalarından kurtulmuş bir bireyin ne kadar saldırgan olabileceği, özellikle sanal kimlik kullananların oluşturdukları örnekler açısından gerçekten ibret verici boyutlara ulaşabiliyor. Bu yüzden de internetteki yorumlarda küfür ve hakaret çok fazla.
Ezgi BAŞARAN
EKONOMİSTLER PLATFORMU
Örgütlenmemizde bağımsız olabilmek için maliyeti sıfır olan interneti seçtik
Niye kuruldu?
2000 yılında platformun şimdiki başkanı ekonomist Tuna Bekleviç tarafından kuruldu. Aynı zamanda şu anda grubun moderatörü. Amacı ekonomi alanında bir sivil toplum örgütü (STK) gibi hareket edecek, gençlerde sivil toplum bilincinin yerleşmesini sağlayacak bir referans noktası oluşturmaktı.
Nasıl gelişti?
İlk önce tamamen internette başlayan Ekonomistler Platformu (EP), şu anda internette 21 bin üyesi, Türkiye’nin 16 ilinde örgütlü şubesi, Washington, Chicago, Boston ve New York’ta büroları olan bir oluşum. Bekleviç, EP’nin böylesine gelişmesini 2000-01 ekonomik krizlerine bağlıyor. ‘Daha o yıllar, bağımsız, tarafsız sivil örgütlenmelerin neredeyse hiç olmadığı dönemlerdi. Biz eksikleri giderdik demek ki.’ EP gençler tarafından kurulduğu ve onların nabzını tutabilecekleri için siyasilerin hep çok ilgisini çekmiş. ‘56. hükümetin neredeyse tamamı platformun üyesiydi. Özellikle DYP ve ANAP’tan çok milletvekili vardı. Kendi politikalarını anlatırlardı ama bu hemen dengelenirdi. Bir diğer politikacı hemen cevap verirdi. Hiç kimsenin fikrini yansıtan bir platform olmadı. Bir daha da böyle bir tehlike geçirmedi’ diyor Bekleviç.
Neden internet?
Tuna Bekleviç, ‘Bir kişinin parasıyla besleniyorsanız bağımsız olmanız mümkün değildir. Bağımsız olamazsanız da Anadolu’da gençler arasında temsil şansınız olmaz. Biz toplantılarımızı internet üstünden yapıyoruz, hiçbir şeye para harcamıyoruz, bu yüzden interneti tercih ettik diyor.
Üye profili
Yoğun olarak iktisatçılar olmak üzere her meslek, sınıf ve yaş grubundan insan var. Vural Akışık, Asaf Savaş Akad, Ersin Pamukçu, Oğuz Satıcı, Süreyya Serdengeçti, Engin Akçakoca, Umut Oran gibi ekonomistler ve işadamları üyeleri arasında. İlk başta Kemal Derviş de EP’nin üyesiymiş ama Amerika’da düzenlenen bir konferansa söz vermesine rağmen katılmamış. Bunun üzerine EP’nin yönetim kurulu Kemal Derviş’i platformdan çıkarmış.
Ne konuşuluyor?
Grup içi iletişim kuralları çok katı. Moderatöre bağlı bir ekip mesajları yayınlanmadan önce kontrol ediyor. Gayri ciddi yorumlar veya hakarete varan sözler yayınlanmıyor. Genelde gündem konuları tartışılıyor. Bütçe rakamları açıklandıysa ya da Maliye bir açıklama yaptıysa onun üstüne konuşuluyor. Daha genel konular olarak enflasyon, AB, tüketici hakları, kredi kartı mağdurları gibi başlıklar da oluyor.
KLASİK BATI MÜZİĞİ
Açığım çıkar, dedikodum yapılır diye hiç konuşmayanlar şimdilik çoğunlukta
Niye kuruldu?
Andante Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Serhan Bali tarafından 2001 yılında kuruldu. Amacı klasik müzik sorunlarını tartışmak, çözüm üretmek, bilgi alışverişi sağlamak.
Nasıl gelişti?
305 üyesi var. Serhan Bali ‘300 kişilik bir internet grubunda, ortaya bir konu atıldığında, söyleyecek sözü olanların katılımıyla her seferinde 10-15 kişilik bir tartışma grubu oluşuveriyor ve geriye kalan yüzlerce üye de bu görüş alışverişini izliyor, işte bu ne kafede ne lokalde sadece internet ortamında mümkün olabilir’ diyor.
Üye profili
Grup, alanında tek olduğu için çok farklı beğenilere ve önceliklere sahip renkli bir üye profili var. Klasik müzikle ilgilenen her seviyeden amatörler, profesyonel sanatçılar, müzik kurumları, öğretim üyeleri, müzik yazarları, yapımcılar üye profilini oluşturuyor. Cem Mansur, Doğan Hızlan, Evin İlyasoğlu, Hilmi Yavuz, İstanbul Devlet Operası, İstanbul Devlet Senfoni, Emre Aracı grubun tanıdık isimleri.
Ne konuşuluyor?
Yakın zamanlarda görüş alışverişinde bulunulan konular: Klasik müziğin günümüzde yaşadığı sıkıntılar, orkestraların birleştirilmesi, klasik müzikle diğer türlerin bir araya getirilmesinden doğan denemeler. Her zamanki konular: CD, kitap, DVD, nota alışverişi. Bazen anketler de yapılıyor. Arada tartışmalar, atışmalar da oluyor ama büyüdüğünde moderatör müdahale ediyor. Bali, grupta dönen sohbetlere aktif olarak katılımın ise yeterince olmadığı görüşünde: ‘ABD veya Avrupa’daki birçok klasik müzik platformuna üyeyim, orada insanlar genellikle paylaşmaya daha açıklar, bilmediklerini deşifre etmekten gocunmuyorlar, bizde ise aman görüş bildirmeyeyim, bir açığım çıkar, dedikodum yapılır, izlerim daha iyi türünden düşünenler şimdilik daha fazla.’
LEGATO
Üniversiteli gay ya da lezbiyen 350 üyeleri var
Niye kuruldu?
ODTÜ’de kurulan ve kısa sürede Legato (Lezbiyen gay topluluğu) ismini alan hareketin 2000 yılında internet üzerinden örgütlenmesiyle oluşturuldu. İlk aşamada 23 üniversitede e-posta listeleri açıldı. Amaç eşcinsel üniversitelilerin kendi aralarındaki iletişimini sağlamak.
Nasıl gelişti?
En fazla Boğaziçi Üniversitesi’nde yankı buldu. Boğaziçi’nde kampus toplantıları ve çeşitli kültürel aktiviteler yapılmaya başlandı. Diğerlerinin de katılmasıyla kısa sürede 83 üniversiteli bir e-gruba dönüştüler. ‘Legato Ortakliste’ adında büyük bir e-grupları da var.
Üye profili
350 üyeleri var. Üye olmak için üniversiteli olmak, gay ya da lezbiyen olmak gerekiyor.
e konuşuluyor?
Ü niversiteli eşcinsel imajının ve eşcinsel kültürünün tanıtımı için kendi aralarında neler yapılabileceğini konuşuyorlar. İnternet üzerinden kurulan grup, bugün gerçek hayatta birçok aktivite gerçekleştiriyor. Konuşulan konuların başında bu etkinliklerin organizasyonları da yer alıyor.
TARİH EĞİTİMİ
En son Ermeni soykırımı iddialarının nasıl aktarılması gerektiğini tartıştılar
Niye kuruldu?
2002 yılında tarih öğretmeni ve eski Tarih Vakfı çalışanı Mutlu Öztürk tarafından kuruldu. Amacı Türkiye’de tarih eğitiminin veriliş şeklinden şikayetçi olanların, ortak kaygılarını, fikirlerini paylaşmak.
Nasıl gelişti?
650 üyesi var. Grubun kurucusu Mutlu Öztürk ‘Eğitimle ilgili derdi olan herkesin, muhalif seslerin ağzını açıp gözünü yumduğu bir ortam burası. Takma isimle de yazılabildiği için tabular daha rahat konuşuluyor. Beyin fırtınası yapılıyor’ diyor.
Üye profili
İstanbul’dan Diyarbakır’a bir çok farklı şehirden üyesi var. Hedef kitlesi tarih öğretmenleri, üniversite öğrencileri.
Ne konuşuluyor?
Öğretmenlerin sorunları ve sorumlulukları, Tarih Vakfı programları, eğitim reformu için öneriler, tarih kitaplarının yeniden düzenlenmesi gibi konular. En son Ermeni soykırımı iddialarının tarih kitaplarında nasıl anlatılması gerektiği, soykırım kelimesinin kullanılıp kullanılmaması konusu tartışıldı.
SULTANAHMET PLATFORMU
İnternette kurulup dernek oldular
Niye kuruldu?
İlk defa 1999 yılında, Türkiye’nin küresel arenada ekonomik rekabet gücünü artırmayı amaçlayan Competitive Advantage of Turkey-CAT projesi kapsamında gündeme geldi. 2000 yılında Sultanahmet’teki turizmcilerin biraraya gelmesi ile Melih Bulu liderliğinde kuruldu. Amaç başta İstanbul olmak üzere Türk turizminin rekabet gücünü artırmak.
Üye profili
Gruba turizmciler (rehberler, restoran, acente, otel sahipleri ve çalışanları vb...), müze yöneticileri ve Sultanahmet esnafı üye oluyor. Ayrıca turizm sektörüne girmeyi düşünen girişimciler de gruba katılabiliyor. Kasım Zoto, Şerif Yenen, Nurdoğan Şengüler, Mehmet Ata Tansu, Ümit Özaydın, Tugay Toydemir gibi çok sayıda tanınmış turizm sektörü temsilcisi üye.
Ne konuşuluyor?
Turizm sektörü konusunda her türlü tartışma, bilgi alışverişi grubun gündem konuları arasında yer alabiliyor. Bir diğer özellikleri bu grup üzerinden ortaya çıkan sinerji sayesinde üyelerin Sultahmet’te bir derneğe dönüşmüş olmaları. Grupta konuşulan konular sayesinde tekstil-turizm işbirliği, İstanbul Shopping Festivali gibi ülke çapında projeler gerçekleştirdiler.
İKİTEKER
Motorize polisler Yunus ve Şahinler’e maddi destek sağlıyorlar
Niye kuruldu?
1999 yılında bir motosiklet tutkunu olan V. Ahmet Pınar (‘VAP abi’ diyorlar) tarafından kuruldu. Amacı motosiklet kullananları bilgilendirmek, ‘motosiklet kültürü’nü yaymak.
Üye profili
2992 üyesi var. Motosikleti olan ya da almaya heves eden her yaştan ve meslekten insanlar var. Tanınmış motor yarışçılarından Kemal Merkit ve Şakir Şenkalaycı üyeleri arasında.
Ne konuşuluyor?
Grupta motosiklet kullanıcılarının trafiğe tam donanımlı çıkmaları konusunda uyarılar, motosiklet kullanımıyla ilgili sağa dönüş, risk yönetimi gibi teoriler, motosikletçilerin başına gelebilecek hipotermia (vücut ısısının düşmesi, ellerin ve ayakların hissizleşmesi) gibi rahatsızlıklarla baş etme yolları ve motor kazaları tartışılıyor. Grubun TEMA Vakfı aracılığıyla Kemerburgaz Akpınar köyünde 3 tane ormanı var. Grup ayrıca emniyet güçlerine bağlı motosikletli polis memurları Yunus ve Şahinler’in zor zamanlarında (vefat, hastalık vb.) maddi destek sağlıyor.
REKLAM YAZILARI
500 kişiyiz ama şimdiye kadar üye olmak isteyen 2000 kişiyi reddettim
Niye kuruldu?
Reklamcı Emre Erşahin tarafından 2001 yılında kuruldu. Amacı Türkiye’deki pazarlama ve reklamcılık işiyle uğraşan insanlar için bir bilgi ve buluşma noktası olmaktı.
Nasıl gelişti?
500 üyesi var. Erşahin, ‘500 kişiye gelene kadar 2000 kişiyi reddettim. Çünkü reklamcılıkla ilgili fikri olmayan insanların hariçten gazel okuyup, ‘Bence bu reklam çok salak olmuş, siyah olsaydı, yeşil olsaydı’ gibi anlamsız yorumlar yapmalarına izin vermiyorum’ diyor.
Üye profili
Reklam sektörü çalışanları, şirketlerin pazarlama bölümlerinde çalışanlar, reklamcılık bölümü öğrencileri üye oluyor. Haluk Mesci, Oğuzhan Akay, Güven Borça, Atilla Aksoy, Zeynep Aydın gruptaki tanıdık isimler.
Ne konuşuluyor?
Ana malzeme gazete ve televizyonlardaki reklamlar, o işlerin stratejileri. Daha iyi nasıl yapılabilirdi diye tartışılıyor, eleştiriliyor ya da takdir ediliyor. Grupta en son Fotomaç reklamının ‘Futbol bir oyun değildir, ölüm kalım meselesidir’ sloganının etik olup olmadığı, Marketing Türkiye dergisinin Cola Turka reklamının çalıntı olduğuna dair iddiası ve ‘bir markanın’ reklam filmine harcanan para, markaya o paranın harcatılmasının doğru olup olmadığı tartışıldı.
YEDİ İKLİM
Türk şiiri öldü mü tartışması buradan çıktı
Niye kuruldu?
Yedi İklim, aslında 1987’den beri yayımlanan İslami bir edebiyat dergisinin adı. Bu grup, iki yıl önce Sadi Özgül, Ali Haydar Haksal ve Elif Sena Haksal tarafından dergiyi okuyan insanlar arasında iletişim kurulması için oluşturulmuş.
Üye profili
700 üyesi var. Grubun katılımcıları genellilkle İslami kesime mensup kişilerden. Ancak farklı çevrelerden de grup tartışmalarına katılanlar oluyor.
Ne konuşuluyor?
Mesaj trafiği çok yoğun. İki hafta önce Ahmet Turan Alkan tarafından başlatılan ‘Türk şiiri öldü’ tartışması geniş bir çevrede yankılandı. Tartışma basına da yansıdı. Grupta edebiyat tartışmalarının yanı sıra Türkiye’yi yakından ilgilendiren sosyal ve siyasi olaylar da tartışmaya açılıyor. Seviyeyi düşürücü tartışmalara girilmiyor, giren üyeler olursa çıkarılıyor.
İDOLLERİ İÇİN GRUPLAŞTILAR
ALEV ALATLI
Konuştuklarımız, kitaplarım, televizyon konuşmalarım, edebiyat, ekonomi ve kuantum fiziği
Niye kuruldu?
Yazar Alev Alatlı, okurlarından gelen binlerce e-postaya teker teker yanıt vermeye vakit bulamayınca 2000 yılında bu grubu kurdu. Alev Alatlı’nın Kitapları ve Düşünceleri adlı yahoogroup’un içinde ilgi alanlarına göre bölünmüş başka e-posta grupları da var.
Üye profili
674 üyesi var. Alatlı ‘Bizim gruplarımızda eğitim düzeyi çok yüksektir. Asgari üniversite mezunu. Yaş ortalaması da 29. Çünkü biz bilgi gerektiren ağır konuları konuşuyoruz’ diyor. Üyeleri daha çok genç yöneticiler ve öğretim görevlileri.
Ne konuşuluyor?
Grupta Alev Alatlı’nın kitapları, televizyonda katıldığı tartışma programlarından özetler, edebiyat, ekonomi ve kuantum fiziği konuşuluyor. Alatlı ‘Burası bir enformasyon ağı. Her şeyi konuşuyoruz, benim kitaplarımı okuyanlar tartışmaların içeriğini ve boyutunu tahmin edebilir’ diyor. Alatlı kendisine sorular gönderen öğrencileri de bu gruba yönlendiriyor. ‘Kars’tan bir çocuk kuantum fiziğiyle ilgili ne okuyayım hocam diye soruyor, ben onu gruba yönlendiriyorum. Üyeler hemen ona listeler gönderiyor.’
ENİS BATUR
Her şey benim dışımda gelişti ben bir kurbanım
Niye kuruldu?
Yazar Enis Batur’un bir öğrencisi tarafından 2000 yılında kuruldu. Batur, kimseden kendisine özel olarak site yapsın, yahoogroup oluştursun diye bir istekte bulunmamış. ‘ Her şey benim dışımda gelişti, ben bir kurbanım’ diyor gülerek.
Üye profili
Şu anda 261 üyesi var. Genelde öğrencilerden oluşan bir üye profili var.
Ne konuşuluyor?
Enis Batur’un yazıları, gazete ve dergilerde hakkında çıkmış yazılar, Enis Batur’un sevdiği bilim adamları, ressamlar ve müzisyenler konuşuluyor.
EMRE KONGAR
Psikolojik ve toplumsal maliyeti ucuz, bu yüzden daha da yaygınlaşacak
Bu bir dönüşüm mü? Artık insanlar yüz yüze tartışmak yerine bilgisayarlarının klavyelerini mi çarpıştırıyor?
- Bu yepyeni bir etkileşim biçimi. Bir defa kişiler, fiziksel ve yasal kimliklerinden soyutlanabiliyor. Yani karşınızdaki kişinin en önemli özellikleri olan, yaş, cinsiyet, görünüş gibi nitelikleri anlamını yitiriyor. Size kimlik değiştirme özgürlüğü veriyor. İkincisi, bireyler, kendilerine benzeyen kişilerin oluşturdukları gruplar içinde, benimsemedikleri ya da karşı oldukları dış dünyadan soyutlayabiliyorlar kendilerini. Birey, bir anlamda ‘benzeşenler grubu’ içinde, çağdaş dünyanın düşmanca etkilerinden arınıyor, yalnız olmadığını, bir gruba ait olduğunu fark ederek rahatlıyor.
Bu grupların sivil toplum örgütü ya da dernek gibi hareket etmesi mümkün müdür?
- İnternet ortamında oluşturulan grupların toplumsal etkileşimleri çok daha sağlıklı oluyor. Yani internette oluşturulan bir grup, bir menfaat grubu, ya da lobici bir grup veya bir sivil toplum kuruluşu gibi işlev görebiliyor. Yalnız buradaki sorun, grubun sözcülüğünü, grubun internet yönetcisinin (moderatör) yapması. Yani her zaman klasik sivil toplum kuruluşlarında görülen demokratik süreçler buralarda söz konusu olmayabiliyor. Ama zaten işin mantığında bu var: Grup yöneticisinin koyduğu kurallara uymayanların iletileri dikkate alınmıyor ya da birey derhal gruptan çıkarılıyor.
Bu gruplaşmaların internetin pratik olması, maliyetsiz olması dışında sosyolojik bir açıklaması olabilir mi?
- Sorun parasal ya da örgütsel maliyet sorunu olmaktan çok psikolojik ve toplumsal maliyetinin ucuzluğu. Bir gruba katılan birey, daha önce açıkladığım nedenlerden ötürü kendini çok daha rahat ve özgür hissediyor. Bir de zaman faktörü var. Bu gruplara katılmanın ve ortama katkıda bulunmanın zaman olarak maliyeti, gerçek yaşamdaki örgütlere katılmanın ve katkıda bulunmanın zaman olarak maliyetinin karşılaştırılamayacak kadar altında. Bu yüzden gittikçe daha da yaygınlaşacak bu yöntem.
Bundan 50 yıl sonrasını görebiliyor musunuz? Sosyalleşmenin, bir araya gelmenin ve insan ilişkilerinin geleceği nedir?
- İnternet etkileşiminin fiziksel birlikteliklerle yaşanan etkileşimin yerini alması olanaklı değil. Ama toplumsal yaşamın çok büyük bir bölümünün, haberleşme, etkileşim, toplantılar, oylamalar, alışverişler ve benzeri etkinlikler açısından, internete kayması da kaçınılmaz. Yani 50 yıl sonra, fiziksel dünyada daha az, sanal dünyada daha çok yaşamaya başlayacağız.
Yüz yüze yapılan tartışmalarla sahicilik anlamında bir fark görüyor musunuz?
- Çok çok fark var: İnsanlar daha denetimsiz ve daha saldırgan olabiliyorlar internet ortamında. Bütün toplumsal denetim mekanizmalarından kurtulmuş bir bireyin ne kadar saldırgan olabileceği, özellikle sanal kimlik kullananların oluşturdukları örnekler açısından gerçekten ibret verici boyutlara ulaşabiliyor. Bu yüzden de internetteki yorumlarda küfür ve hakaret çok fazla.
Ezgi BAŞARAN
EKONOMİSTLER PLATFORMU
Örgütlenmemizde bağımsız olabilmek için maliyeti sıfır olan interneti seçtik
Niye kuruldu?
2000 yılında platformun şimdiki başkanı ekonomist Tuna Bekleviç tarafından kuruldu. Aynı zamanda şu anda grubun moderatörü. Amacı ekonomi alanında bir sivil toplum örgütü (STK) gibi hareket edecek, gençlerde sivil toplum bilincinin yerleşmesini sağlayacak bir referans noktası oluşturmaktı.
Nasıl gelişti?
İlk önce tamamen internette başlayan Ekonomistler Platformu (EP), şu anda internette 21 bin üyesi, Türkiye’nin 16 ilinde örgütlü şubesi, Washington, Chicago, Boston ve New York’ta büroları olan bir oluşum. Bekleviç, EP’nin böylesine gelişmesini 2000-01 ekonomik krizlerine bağlıyor. ‘Daha o yıllar, bağımsız, tarafsız sivil örgütlenmelerin neredeyse hiç olmadığı dönemlerdi. Biz eksikleri giderdik demek ki.’ EP gençler tarafından kurulduğu ve onların nabzını tutabilecekleri için siyasilerin hep çok ilgisini çekmiş. ‘56. hükümetin neredeyse tamamı platformun üyesiydi. Özellikle DYP ve ANAP’tan çok milletvekili vardı. Kendi politikalarını anlatırlardı ama bu hemen dengelenirdi. Bir diğer politikacı hemen cevap verirdi. Hiç kimsenin fikrini yansıtan bir platform olmadı. Bir daha da böyle bir tehlike geçirmedi’ diyor Bekleviç.
Neden internet?
Tuna Bekleviç, ‘Bir kişinin parasıyla besleniyorsanız bağımsız olmanız mümkün değildir. Bağımsız olamazsanız da Anadolu’da gençler arasında temsil şansınız olmaz. Biz toplantılarımızı internet üstünden yapıyoruz, hiçbir şeye para harcamıyoruz, bu yüzden interneti tercih ettik diyor.
Üye profili
Yoğun olarak iktisatçılar olmak üzere her meslek, sınıf ve yaş grubundan insan var. Vural Akışık, Asaf Savaş Akad, Ersin Pamukçu, Oğuz Satıcı, Süreyya Serdengeçti, Engin Akçakoca, Umut Oran gibi ekonomistler ve işadamları üyeleri arasında. İlk başta Kemal Derviş de EP’nin üyesiymiş ama Amerika’da düzenlenen bir konferansa söz vermesine rağmen katılmamış. Bunun üzerine EP’nin yönetim kurulu Kemal Derviş’i platformdan çıkarmış.
Ne konuşuluyor?
Grup içi iletişim kuralları çok katı. Moderatöre bağlı bir ekip mesajları yayınlanmadan önce kontrol ediyor. Gayri ciddi yorumlar veya hakarete varan sözler yayınlanmıyor. Genelde gündem konuları tartışılıyor. Bütçe rakamları açıklandıysa ya da Maliye bir açıklama yaptıysa onun üstüne konuşuluyor. Daha genel konular olarak enflasyon, AB, tüketici hakları, kredi kartı mağdurları gibi başlıklar da oluyor.
KLASİK BATI MÜZİĞİ
Açığım çıkar, dedikodum yapılır diye hiç konuşmayanlar şimdilik çoğunlukta
Niye kuruldu?
Andante Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Serhan Bali tarafından 2001 yılında kuruldu. Amacı klasik müzik sorunlarını tartışmak, çözüm üretmek, bilgi alışverişi sağlamak.
Nasıl gelişti?
305 üyesi var. Serhan Bali ‘300 kişilik bir internet grubunda, ortaya bir konu atıldığında, söyleyecek sözü olanların katılımıyla her seferinde 10-15 kişilik bir tartışma grubu oluşuveriyor ve geriye kalan yüzlerce üye de bu görüş alışverişini izliyor, işte bu ne kafede ne lokalde sadece internet ortamında mümkün olabilir’ diyor.
Üye profili
Grup, alanında tek olduğu için çok farklı beğenilere ve önceliklere sahip renkli bir üye profili var. Klasik müzikle ilgilenen her seviyeden amatörler, profesyonel sanatçılar, müzik kurumları, öğretim üyeleri, müzik yazarları, yapımcılar üye profilini oluşturuyor. Cem Mansur, Doğan Hızlan, Evin İlyasoğlu, Hilmi Yavuz, İstanbul Devlet Operası, İstanbul Devlet Senfoni, Emre Aracı grubun tanıdık isimleri.
Ne konuşuluyor?
Yakın zamanlarda görüş alışverişinde bulunulan konular: Klasik müziğin günümüzde yaşadığı sıkıntılar, orkestraların birleştirilmesi, klasik müzikle diğer türlerin bir araya getirilmesinden doğan denemeler. Her zamanki konular: CD, kitap, DVD, nota alışverişi. Bazen anketler de yapılıyor. Arada tartışmalar, atışmalar da oluyor ama büyüdüğünde moderatör müdahale ediyor. Bali, grupta dönen sohbetlere aktif olarak katılımın ise yeterince olmadığı görüşünde: ‘ABD veya Avrupa’daki birçok klasik müzik platformuna üyeyim, orada insanlar genellikle paylaşmaya daha açıklar, bilmediklerini deşifre etmekten gocunmuyorlar, bizde ise aman görüş bildirmeyeyim, bir açığım çıkar, dedikodum yapılır, izlerim daha iyi türünden düşünenler şimdilik daha fazla.’
LEGATO
Üniversiteli gay ya da lezbiyen 350 üyeleri var
Niye kuruldu?
ODTÜ’de kurulan ve kısa sürede Legato (Lezbiyen gay topluluğu) ismini alan hareketin 2000 yılında internet üzerinden örgütlenmesiyle oluşturuldu. İlk aşamada 23 üniversitede e-posta listeleri açıldı. Amaç eşcinsel üniversitelilerin kendi aralarındaki iletişimini sağlamak.
Nasıl gelişti?
En fazla Boğaziçi Üniversitesi’nde yankı buldu. Boğaziçi’nde kampus toplantıları ve çeşitli kültürel aktiviteler yapılmaya başlandı. Diğerlerinin de katılmasıyla kısa sürede 83 üniversiteli bir e-gruba dönüştüler. ‘Legato Ortakliste’ adında büyük bir e-grupları da var.
Üye profili
350 üyeleri var. Üye olmak için üniversiteli olmak, gay ya da lezbiyen olmak gerekiyor.
e konuşuluyor?
Ü niversiteli eşcinsel imajının ve eşcinsel kültürünün tanıtımı için kendi aralarında neler yapılabileceğini konuşuyorlar. İnternet üzerinden kurulan grup, bugün gerçek hayatta birçok aktivite gerçekleştiriyor. Konuşulan konuların başında bu etkinliklerin organizasyonları da yer alıyor.
TARİH EĞİTİMİ
En son Ermeni soykırımı iddialarının nasıl aktarılması gerektiğini tartıştılar
Niye kuruldu?
2002 yılında tarih öğretmeni ve eski Tarih Vakfı çalışanı Mutlu Öztürk tarafından kuruldu. Amacı Türkiye’de tarih eğitiminin veriliş şeklinden şikayetçi olanların, ortak kaygılarını, fikirlerini paylaşmak.
Nasıl gelişti?
650 üyesi var. Grubun kurucusu Mutlu Öztürk ‘Eğitimle ilgili derdi olan herkesin, muhalif seslerin ağzını açıp gözünü yumduğu bir ortam burası. Takma isimle de yazılabildiği için tabular daha rahat konuşuluyor. Beyin fırtınası yapılıyor’ diyor.
Üye profili
İstanbul’dan Diyarbakır’a bir çok farklı şehirden üyesi var. Hedef kitlesi tarih öğretmenleri, üniversite öğrencileri.
Ne konuşuluyor?
Öğretmenlerin sorunları ve sorumlulukları, Tarih Vakfı programları, eğitim reformu için öneriler, tarih kitaplarının yeniden düzenlenmesi gibi konular. En son Ermeni soykırımı iddialarının tarih kitaplarında nasıl anlatılması gerektiği, soykırım kelimesinin kullanılıp kullanılmaması konusu tartışıldı.
SULTANAHMET PLATFORMU
İnternette kurulup dernek oldular
Niye kuruldu?
İlk defa 1999 yılında, Türkiye’nin küresel arenada ekonomik rekabet gücünü artırmayı amaçlayan Competitive Advantage of Turkey-CAT projesi kapsamında gündeme geldi. 2000 yılında Sultanahmet’teki turizmcilerin biraraya gelmesi ile Melih Bulu liderliğinde kuruldu. Amaç başta İstanbul olmak üzere Türk turizminin rekabet gücünü artırmak.
Üye profili
Gruba turizmciler (rehberler, restoran, acente, otel sahipleri ve çalışanları vb...), müze yöneticileri ve Sultanahmet esnafı üye oluyor. Ayrıca turizm sektörüne girmeyi düşünen girişimciler de gruba katılabiliyor. Kasım Zoto, Şerif Yenen, Nurdoğan Şengüler, Mehmet Ata Tansu, Ümit Özaydın, Tugay Toydemir gibi çok sayıda tanınmış turizm sektörü temsilcisi üye.
Ne konuşuluyor?
Turizm sektörü konusunda her türlü tartışma, bilgi alışverişi grubun gündem konuları arasında yer alabiliyor. Bir diğer özellikleri bu grup üzerinden ortaya çıkan sinerji sayesinde üyelerin Sultahmet’te bir derneğe dönüşmüş olmaları. Grupta konuşulan konular sayesinde tekstil-turizm işbirliği, İstanbul Shopping Festivali gibi ülke çapında projeler gerçekleştirdiler.
İKİTEKER
Motorize polisler Yunus ve Şahinler’e maddi destek sağlıyorlar
Niye kuruldu?
1999 yılında bir motosiklet tutkunu olan V. Ahmet Pınar (‘VAP abi’ diyorlar) tarafından kuruldu. Amacı motosiklet kullananları bilgilendirmek, ‘motosiklet kültürü’nü yaymak.
Üye profili
2992 üyesi var. Motosikleti olan ya da almaya heves eden her yaştan ve meslekten insanlar var. Tanınmış motor yarışçılarından Kemal Merkit ve Şakir Şenkalaycı üyeleri arasında.
Ne konuşuluyor?
Grupta motosiklet kullanıcılarının trafiğe tam donanımlı çıkmaları konusunda uyarılar, motosiklet kullanımıyla ilgili sağa dönüş, risk yönetimi gibi teoriler, motosikletçilerin başına gelebilecek hipotermia (vücut ısısının düşmesi, ellerin ve ayakların hissizleşmesi) gibi rahatsızlıklarla baş etme yolları ve motor kazaları tartışılıyor. Grubun TEMA Vakfı aracılığıyla Kemerburgaz Akpınar köyünde 3 tane ormanı var. Grup ayrıca emniyet güçlerine bağlı motosikletli polis memurları Yunus ve Şahinler’in zor zamanlarında (vefat, hastalık vb.) maddi destek sağlıyor.
REKLAM YAZILARI
500 kişiyiz ama şimdiye kadar üye olmak isteyen 2000 kişiyi reddettim
Niye kuruldu?
Reklamcı Emre Erşahin tarafından 2001 yılında kuruldu. Amacı Türkiye’deki pazarlama ve reklamcılık işiyle uğraşan insanlar için bir bilgi ve buluşma noktası olmaktı.
Nasıl gelişti?
500 üyesi var. Erşahin, ‘500 kişiye gelene kadar 2000 kişiyi reddettim. Çünkü reklamcılıkla ilgili fikri olmayan insanların hariçten gazel okuyup, ‘Bence bu reklam çok salak olmuş, siyah olsaydı, yeşil olsaydı’ gibi anlamsız yorumlar yapmalarına izin vermiyorum’ diyor.
Üye profili
Reklam sektörü çalışanları, şirketlerin pazarlama bölümlerinde çalışanlar, reklamcılık bölümü öğrencileri üye oluyor. Haluk Mesci, Oğuzhan Akay, Güven Borça, Atilla Aksoy, Zeynep Aydın gruptaki tanıdık isimler.
Ne konuşuluyor?
Ana malzeme gazete ve televizyonlardaki reklamlar, o işlerin stratejileri. Daha iyi nasıl yapılabilirdi diye tartışılıyor, eleştiriliyor ya da takdir ediliyor. Grupta en son Fotomaç reklamının ‘Futbol bir oyun değildir, ölüm kalım meselesidir’ sloganının etik olup olmadığı, Marketing Türkiye dergisinin Cola Turka reklamının çalıntı olduğuna dair iddiası ve ‘bir markanın’ reklam filmine harcanan para, markaya o paranın harcatılmasının doğru olup olmadığı tartışıldı.
YEDİ İKLİM
Türk şiiri öldü mü tartışması buradan çıktı
Niye kuruldu?
Yedi İklim, aslında 1987’den beri yayımlanan İslami bir edebiyat dergisinin adı. Bu grup, iki yıl önce Sadi Özgül, Ali Haydar Haksal ve Elif Sena Haksal tarafından dergiyi okuyan insanlar arasında iletişim kurulması için oluşturulmuş.
Üye profili
700 üyesi var. Grubun katılımcıları genellilkle İslami kesime mensup kişilerden. Ancak farklı çevrelerden de grup tartışmalarına katılanlar oluyor.
Ne konuşuluyor?
Mesaj trafiği çok yoğun. İki hafta önce Ahmet Turan Alkan tarafından başlatılan ‘Türk şiiri öldü’ tartışması geniş bir çevrede yankılandı. Tartışma basına da yansıdı. Grupta edebiyat tartışmalarının yanı sıra Türkiye’yi yakından ilgilendiren sosyal ve siyasi olaylar da tartışmaya açılıyor. Seviyeyi düşürücü tartışmalara girilmiyor, giren üyeler olursa çıkarılıyor.
İDOLLERİ İÇİN GRUPLAŞTILAR
ALEV ALATLI
Konuştuklarımız, kitaplarım, televizyon konuşmalarım, edebiyat, ekonomi ve kuantum fiziği
Niye kuruldu?
Yazar Alev Alatlı, okurlarından gelen binlerce e-postaya teker teker yanıt vermeye vakit bulamayınca 2000 yılında bu grubu kurdu. Alev Alatlı’nın Kitapları ve Düşünceleri adlı yahoogroup’un içinde ilgi alanlarına göre bölünmüş başka e-posta grupları da var.
Üye profili
674 üyesi var. Alatlı ‘Bizim gruplarımızda eğitim düzeyi çok yüksektir. Asgari üniversite mezunu. Yaş ortalaması da 29. Çünkü biz bilgi gerektiren ağır konuları konuşuyoruz’ diyor. Üyeleri daha çok genç yöneticiler ve öğretim görevlileri.
Ne konuşuluyor?
Grupta Alev Alatlı’nın kitapları, televizyonda katıldığı tartışma programlarından özetler, edebiyat, ekonomi ve kuantum fiziği konuşuluyor. Alatlı ‘Burası bir enformasyon ağı. Her şeyi konuşuyoruz, benim kitaplarımı okuyanlar tartışmaların içeriğini ve boyutunu tahmin edebilir’ diyor. Alatlı kendisine sorular gönderen öğrencileri de bu gruba yönlendiriyor. ‘Kars’tan bir çocuk kuantum fiziğiyle ilgili ne okuyayım hocam diye soruyor, ben onu gruba yönlendiriyorum. Üyeler hemen ona listeler gönderiyor.’
ENİS BATUR
Her şey benim dışımda gelişti ben bir kurbanım
Niye kuruldu?
Yazar Enis Batur’un bir öğrencisi tarafından 2000 yılında kuruldu. Batur, kimseden kendisine özel olarak site yapsın, yahoogroup oluştursun diye bir istekte bulunmamış. ‘ Her şey benim dışımda gelişti, ben bir kurbanım’ diyor gülerek.
Üye profili
Şu anda 261 üyesi var. Genelde öğrencilerden oluşan bir üye profili var.
Ne konuşuluyor?
Enis Batur’un yazıları, gazete ve dergilerde hakkında çıkmış yazılar, Enis Batur’un sevdiği bilim adamları, ressamlar ve müzisyenler konuşuluyor.