İnsanlık için müdahiliz

Türkiye Güney Afrika’nın Uluslararası Adalet Divanı’nda (UAD) İsrail’e karşı açtığı soykırım davasına müdahil oldu. Türkiye’nin müdahalliğine ilişkin dosya dün Lahey Büyükelçisi Selçuk Ünal tarafından Divan’a sunuldu. Böylece Türkiye, Nikaragua, Kolombiya, Libya, Meksika, Filistin ve İspanya’nın ardından UAD’deki İsrail’e yönelik soykırım davasına müdahil olan 7. ülke oldu. Türkiye’nin müdahilliğinin, sembolik öneminin yanı sıra diğer bölge ülkelerinin de davaya müdahil olma kararlarının güçlenmesine yol açması bekleniyor. Türkiye’nin sunduğu metnin, Güney Afrika’nın tezlerini destekler nitelikte, özellikle 7 Ekim 2023’ten bu yana İsrail’in Gazze’de gerçekleştirdiği katliamları kapsadığı belirtiliyor. 

MÜDAHİLLİĞİN DAYANAĞI NE?

- Diplomatik kaynaklara göre, Türkiye’nin başvurusu, UAD Tüzüğü’nün 63. maddesine dayanıyor. Bu madde, davaya doğrudan taraf olmayan ama Birleşmiş Milletler (BM) Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’ni imzalamış devletlerin de davalara müdahil olmasını sağlıyor. Devletler, UAD nezdinde açılmış bir davaya, Divan Statüsü’nün 2 maddesi üzerinden müdahil olabiliyor.

- Şimdiye kadar Nikaragua sadece 62. Madde üzerinden, Filistin ise 62. ve 63. Madde’den ortak şekilde başvuruda bulunurken, Kolombiya, Libya, Meksika ve İspanya sadece 63. Madde üzerinden Soykırım Sözleşmesi’nin yorumuyla alakalı beyanda bulunma yolunu seçti.

- Türkiye ise her ne kadar 63. Madde üzerinden başvuruyor olsa da 62. Madde üzerinden müdahil olma hakkını da saklı tutuyor. Türkiye, davanın ilerleyen aşamalarında hem 62. Madde’den yeni bir müdahillik başvurusunda bulunabilecekken hem de mevcut 63. Madde kapsamındaki müdahilliğine ilişkin beyanlarında değişikliğe gidebileceği gibi yeni bildirim metni de sunabilecek.

TÜRKİYE’NİN MÜDAHİLLİĞİNİN ÖNEMİ

- Türkiye’nin Gazze’de yaşanan soykırıma ilişkin davaya müdahil olması, küresel sahnede hem hukuki hem de ahlaki sorumlulukları teyit etmesi anlamında yorumlanıyor. Türkiye’nin müdahillik adımının, bölgesel barışa ilişin diğer çabalarıyla birlikte değerlendirildiğinde, diğer bölge ülkelerini Gazze’deki uluslararası hukuk ihlallerinin tespiti ve Filistinlilerin haklarının savunulmasına daha aktif bir şekilde katılmaya teşvik edeceği de belirtiliyor.

BUNDAN SONRA NE OLACAK?

- UAD Yazmanı, Türkiye’nin müdahillik metnini davanın taraflarının yanı sıra BM Genel Sekreteri’ne, BM üyesi ülkelere ve diğer müdahil devletlere iletebiliyor. Divan, aksi kararlaştırılmadıkça müdahillik metinlerini kamuya açık şekilde Divan’ın internet sitesinden erişime de açık tutuyor. Türkiye’nin müdahillik metninin de hafta bitmeden erişime açılması bekleniyor.

- Bu süreçte, davanın tarafı olarak İsrail’in, Türkiye’nin müdahilliğine yönelik itirazlarını iletebileceği, buna karşılık Türkiye’nin de karşı tezlerini yine yazılı olarak Divan’a sunma hakkı bulunuyor.

HAMAS MEMNUN

Öte yandan Hamas’tan yapılan yazılı açıklamada, Türkiye’nin UAD’ye müdahillik beyanını sunmasının, “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ve kardeş Türk halkının, Filistin davasında adaletin sağlanması ve 10 aydan uzun süredir devam eden acımasız soykırım saldırılarına maruz kalan Filistin halkının haklarına verdiği desteğin bir teyidi olarak görüldüğü” kaydedildi.

TESLİM ETTİLER

Türkiye’nin Lahey Büyükelçisi Selçuk Ünal  ve TBMM heyeti Türkiye’nin müdahillik bildirimini teslim etti.

TARİHİ VE SOMUT ADIM

- Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş, Türkiye’nin soykırım davasına müdahillik başvurusuyla ilgili, “Türkiye’nin yapmış olduğu bu başvuru, Filistin davasının geleceği açısından somut ve tarihi bir adım olmuştur.  İsrail’in hak ettiği en ağır cezayı alması için çalışmalarımızı sürdüreceğiz” dedi. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da sosyal medya hesabından, “İşlediği suçların cezasız kalmasından cesaret alan İsrail, her geçen gün daha fazla masum Filistinliyi öldürüyor. Soykırımı durdurmak için uluslararası toplum üzerine düşeni yapmalı; İsrail ve destekçileri üzerinde gerekli baskıyı kurmalıdır. Türkiye, bu yolda elinden gelen her türlü gayreti gösterecektir” açıklamasını yaptı.

CİNSEL İŞKENCENİN KAMERA KAYDI ORTAYA ÇIKTI�

İsrail askerlerinin Negev Çölü’ndeki Sde Teiman gözaltı merkezinde tutulan bir Filistinliye cinsel işkence yaptığı anların güvenlik kamerasına yansıyan görüntüleri yayımlandı.

Kanal 12 televizyonunda yayımlanan görüntülerde, alıkonulan çok sayıda Filistinlinin tellerle çevrili bir yerde yüzüstü yerde yattıkları görülüyor. Bu esnada, İsrail askerlerinin yerde yatan bir Filistinliyi alarak başka bir bölgeye götürdüğü kameraya yansıyor. Bazı askerlerin alıkonulan Filistinliye cinsel işkence yapması, diğer askerlerin ise kalkanları kullanarak o anların güvenlik kamerasınca kaydedilmesini engellemeye çalışması dikkati çekiyor.

Kanal 12’nin haberinde “(Askerler) Muhtemelen güvenlik kameralarından haberdarlar ve kalkanlarla eylemlerini gizlemeye çalışıyorlar” denildi. Haberde, İsrail askerlerinin alıkonulan Filistinlinin anüsüne bir cisim sokarak işkence ettiği belirtildi. Cinsel işkenceye maruz kalan Filistinlinin kanlar içinde hastaneye kaldırıldığı kaydedildi.

İSRAİLLİ BAKANLAR SAHİP ÇIKMIŞTI

İsrail askeri polisinin, bir Filistinliye cinsel işkence yaptığı suçlamasıyla 10 İsrail askerini gözaltına almak üzere 29 Temmuz’da Sde Teiman’a gelmesinin ardından gözaltına alınacak askerlerin direnmesi sonucu olaylar çıkmıştı.

Başta aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich olmak üzere bazı İsrailli bakanlar cinsel işkence uygulayan askerlere destek mesajları vermişti. Bu mesajların hemen ardından aralarında milletvekillerinin de olduğu çok sayıda aşırı sağcı İsrailli, Sde Teiman’a baskın düzenlemişti.

Benzer gruplar, akşam saatlerinde de gözaltına alınan askerlerin götürüldüğü askeri mahkemenin bulunduğu Beit Lid üssüne zorla girmişti.

Aşırı sağcıların bir gün içinde iki askeri üsse baskın düzenlemesi İsrail’de yoğun tartışmalara yol açmıştı.

İŞKENCE MERKEZİ

- İsrail’in güneyinde yer alan ve alıkonulan Gazzelilerin tutulduğu Sde Teiman gözaltı merkezi sık sık işkencelerle gündeme geliyor. New York Times gazetesinde geçen ay çıkan haberde, Sde Teiman gözaltı merkezinde alıkonulan Gazzelilerin etrafı açık bir alanda gözleri bağlı olarak günde 18 saate kadar elleri kelepçeli şekilde yerde sessiz şekilde oturtulduğu belirtilmişti. Haberde, gözaltı merkezine getirilen Filistinli tutukluların burada 3 aya kadar kaldığı ve sorgulama süreçlerinde birçok kişinin insanlık dışı muameleye ve işkenceye maruz kaldığı kaydedilmişti. Burada tutulan ve daha sonra serbest bırakılan bazı Gazzeliler, Sde Teiman’da maruz kaldıkları işkenceleri dile getirmişti.

AŞIRI SAĞCI İSRAİLLİLER DURUŞMAYI BASTI

- Filistinlilere yönelik işkencelerle gündeme gelen Sde Teiman gözaltı merkezinin kapatılması için açılan dava, İsrail Yüksek Mahkemesi’nde görülmeye başlandı. Mahkeme salonunda bulunan çok sayıda aşırı sağcı İsrailli, Sde Teiman’ın kapatılmasına yönelik duruşmayı protesto etti. Aşırı sağcıların yaklaşık 30 dakika süren protestosu nedeniyle duruşma kesintiye uğradı. Protestocuların mahkeme salonundan çıkarılmasının ardından duruşmaya devam edildi.

Yüksek Mahkeme Başkan Vekili Uzi Vogelman, aşırı sağcıların protestosuna tepki gösterdi. Vogelman, protesto hakkına saygı duyduklarını ancak bunun bir duruşmayı engellemek için yapılmasının kabul edilemez olduğunu söyledi.

ASKERLERDEN 5’İ BIRAKILDI

- Gözaltına alınan 10 askerden 5’i İsrail mahkemesince serbest bırakılırken, diğerlerine ilişkin soruşturma sürüyor. İsrail mahkemesi, cinsel işkenceyle suçlanan 5 askerin gözaltı sürelerini 11 Ağustos Pazar gününe kadar uzattı.

MADURO İLE GÖRÜŞTÜ

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Venezuela Cumhurbaşkanı Nicolas Maduro ile telefonda görüştü. Erdoğan görüşmede Venezuela’daki seçimlerin hayırlara vesile olması temennisini dile getirirken, İsrail zulmüne karşı Venezuela’nın Filistin’e yönelik desteğini ise takdirle karşıladığını belirtti.

Öte yandan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy ile İsrail’in Filistin’e yönelik saldırılarını görüştü. Görüşmede, Gazze’deki son gelişmeler ve bölgede artan gerilim ele alındı.