İnsan hakları 50’nci yaşında

Birleşmiş Milletler, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nin 50 yıl önce bugün ilan etti. Aradan geçen yıllara rağmen Türkiye, insan haklarını ihlal eden bir ülke olduğu imajını tam olarak silemedi. Bu önemli sorun spordan ekonomiye, siyasetten sosyal alanlara kadar her yerde Türkiye'nin karşısına dikiliyor.

Bugün 10 Aralık 1998. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nin Birleşmiş Milletler tarafından ilan edilişinin 50'nci yıldönümü. 1948'de ilan edilen bildirgeye, Batılı ülkelerden sadece 4 ay sonra imza koyan Türkiye, aradan geçen 49 yıla rağmen, bu konuda üzerindeki olumsuz imajı silebilmiş değil. Bu dönemde ‘düşünce suçu’ kavramını dünya hukuk literatürüne kazandıran Türkiye'deki insan hakları sorunu; Avrupa Birliği'ne üyelikten suçluların iadesine, Kürt sorunundan silah ihalelerine, hatta spor karşılaşmalarına kadar her alanda gündeme getiriliyor.

12 Eylül'den sonra ‘Güneydoğu sorunu’ nedeniyle, Avrupa kaynaklı eleştirilerin dozunun yükseldiği insan hakları sorununu, Türkiye'nin insan haklarından sorumlu ilk Devlet Bakanı Azimet Köylüoğlu ve şu andaki Devlet Bakanı Hikmet Sami Türk'le konuştuk. Köylüoğlu, Türk insanının eğitimsizlikten psikolojik ya da sosyolojik şartlar nedeniyle işkenceyle karşı karşıya kaldığını belirterek, ‘‘Türkiye'de bir sorgulama yöntemi ve yıldırma yolu olarak, yaygın ve sistematik biçimde gizli yapılan işkence uygulaması hâlâ vardır’’ dedi. 28 Şubat'tan sonra yargısız infazların, faili meçhullerin azaldığına dikkat çeken Köylüoğlu, ‘‘Dünyanın hemen hemen her bölgesinde insan haklarının gerilediğini görüyoruz’’ diye konuştu. Türk ise işkence gibi çok önemli bir insan haklı ihlalini ortadan kaldırmak için caydırıcı önlemler aldıklarını belirtirken, ‘‘Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde Türkiye aleyhinde açılan davaların çok büyük bir kısmı 1995'ten öncesine ait’’ dedi. Türk, Türkiye'deki idam cezası uygulamasının Apo ile birlikte gündeme gelmesini de şanssızlık olarak niteledi.

Arı Grubu Genel Koordinatörü Kemal Köprülü de, insan hakları ve demokratikleşmede sağlanacak atılımlarda sivil toplum örgütlerine büyük görevler düştüğünü söyledi. Köprülü, Türkiye'nin bu konulardaki imajının uluslararası alanda saygın konumda olmadığını, demokratikleşmede kısıtlamaya gidilmesinin de çözümü güçleştirdiğini kaydetti .