İngilizlerle maymun savaşı

Avrupa'nın en büyük maymun merkezi ‘‘Monkey World’’ün yöneticileri geçen yaz Nijerya'dan kaçak yollarla Türkiye'ye getirilen ve 10 bin dolara alıcı bulan şempanzeleri İngiltere'ye götürmek için Türk hükümetinden yardım istiyor. Merkezi yöneten Cronin çifti, maymunların ev hayvanı olmadığı ve insan sağlığı için ciddi tehlike oluşturduğu konusunda uyarıda bulunuyor. Maymunlar, insanlarda ölüme yol açan AIDS başta olmak üzere, Hepatit, tüberküloz ve grip virüsü taşıyor.

Avrupa'nın tek, dünyanın da ikinci büyük maymun merkezi İngiltere'nin Dorset bölgesindeki ‘‘Monkey World’’ (Maymun Dünyası), Türkiye'ye kaçak olarak sokulan şempanzelerin kendilerine teslim edilmesini bekliyor. Amerikalı Jim ve eşi Alison Cronin'in yönettiği Monkey World'de Türkiye'deki şempanzeler için özel olarak hazırlanan barınak, 65 İngiliz firmasının bağışladığı 50 bin sterline (25 milyar TL) inşa edilmiş.

Yönetici Cronin çifti, Türkiye'de kaçak 30 şempanze bulunduğunu belirterek, ‘‘Bu küçük, sevimli hayvanlar tanesi 10 bin dolara varan fiyatlarla alıcı buluyor. Ancak buradaki en önemli sorun, sağlık konusunda hiç birşey bilinmiyor olması. Bu hayvanlar başta AIDS olmak uzere, Hepatit A,B,C, tüberküloz, şiddetli grip gibi ölüme yol açan hastalığı insanlara bulaştırabilir’’ diye uyarıda bulunuyor. Bu hayvanları kucağa alırken, severken çok dikkatli olunması gerektiğinin altını çizen Cronin çifti, ‘‘Maymunlara has maymun hastalıklarının insana bulaşması halinde, o insan ölüme mahkum olmuş demektir. Hastalık maymunları öldürmez, ama insanları kesinlikle yok eder. Türk halkı bunları bilsin ve satanları emniyet güçlerine ihbar etsin’’ diyor.

Maymun ticareti yapanların, halkın sağlığını tehlikeye attığını söyleyen Jim ve Alison Cronin, maymunların 4-5 yaşına kadar son derece sevimli olmalarına karşın, 65-70 kiloya geldiklerinde vahşileştiklerini ve insanlara saldırıp, öldürmeye yeltendiklerini belirtiyor.

Şempanzelerin evde beslenecek hayvan olmadıklarını özellikle vurgulayan Croninler, ‘‘Bizim korkumuz Türkiye'nin, İspanya'nın içinde bulunduğu duruma düşmesi. Çünkü 10 yıl önce İspanya'da aynı sorun ortaya çıkmış, ancak ciddiye alınmamıştı. İspanya hükümeti o zaman gerekli önlemleri almadığı ve konuyu önemsemediği için şu anda büyük sorunlarla karşı karşıya’’ diyor.

NİJERYA'DAN KAÇIRILIYOR

Türkiye ve Avrupa'nın diğer ülkelerine kaçak olarak sokulan maymun ve şempanzelerin, Nijerya'dan son derece ilkel koşullarda gemiler içinde getirildiğine dikkat çeken Jim ve Alison Cronin, Türk hükümetinden beklentilerini ise şöyle açıklıyor:

‘‘Türkiye'ye kaçak maymun getirildiğini bir Türk hanım telefonla bize bildirdi. Araştırınca, bunların turistik amaçlarla veya evlerde beslenmek üzere satıldığını öğrendik. Derhal Türk yetkililerine başvurduk. Bu arada İstanbul'a geldik ve maymunları satan yerleri saptadık. Çevre Bakanı İmren Aykut'tan davet mektubu gelince yine Turkiye'ye gelip, ilgililerle görüştük. Türk hükümeti, 1996 yılında, Türleri Azalan Hayvanları Koruma Anlaşmasına imza attı. Ancak hayvan kaçakçılığına son verecek yasaları uygulamaya sokmak çok zaman alıyor.

Türkiye'nin maymunlara, şempanzelere gelene kadar çok daha önemli sorunları olduğunu biliyoruz. Bizim isteğimiz, Türk ve İngiliz hükümetlerinin şempanzeleri Dorset'deki merkezimize getirmemize izin vermeleri. Ayrıca, Türk makamları bu hayvanların ticaretinin yasalara aykırı olduğunu, satıcılara ve halka duyurmalı. Tüm şempanzeler toplanmalı. Bunların en iyi bakım yeri Monkey World. Türkiye'de Darıca Hayvanat Bahçesi'ndeki iki şempanze, gereken koşullarda bakılmıyor. Biz her şempanze için 10 bin dolar harcayıp, özel yapılan bölüme getirmeye hazırız. Türk yetkililer, hayvanları kaçırıp, satanlar hakkında dava açsın. Sonuçlanana kadar biz bunlara bakmaya hazırız. Eğer mahkeme, hayvanların Türk makamlarına ait olduğuna ve iadesine karar verirse, seve seve şempanzeleri Türkiye'ye göndeririz. Merkezimizde 44'ü şempanze olmak üzere 100'e yakın maymun çeşidi var. Tüm geliri bağış ve ziyaretçilerden alınan ücretlerle sağlanan merkez, Afrika dışında en fazla sayıda şempanzeyi birarada barındıran tek yer. Tek isteğimiz Türkiye'deki şempanzelere kucak açmak.’’

Evde beslenir

Türkiye'deki Romeo, Charlie, Garip, Lolita ve isimlerini bilmediği 30'a yakın sevimli şempanzenin kurtarılmadığı takdirde, ölüme mahkum olduğunu ısrarla söyleyen 46 yaşındaki Jim Cronin, ‘‘Bu hayvanlar doğaya ait. Her bebek şempanzenin kaçırılması, 10 tanenin ölümü demek. Şempanzeler, ana kucağından, doğal şartlarından alınıp, evlere, köpek kulübelerine sokuluyor. Bu ortamlarda yaşamaları mümkün değil. Lütfen şempanzeleri almamıza izin versinler. Tek isteğimiz bu’’ diyor.

Eminönü'nde satılıyor

Nijerya'dan getirilerek Türkiye'ye kaçak sokulan maymun, şempanze ve papağanlar İstanbul'da Eminönü'ndaki Çiçek Pazarı'nda satılıyor. Mart ayında Atatürk Havalimanı'ndan soktuğu 13 maymun ve 25 papağanı Çiçek Pazarı'nda satmaya çalışırken yakalanan bir Nijeryalı, hayvanları gümrükten geçirmek için rüşvet olarak 5 papağan verdiğini açıklamıştı.

Çevre Bakanlığı ağustos ayında harekete geçerek, kaçak getirilip satılan şempanze ve maymunların toplatılması için İçişleri Bakanlığı'ndan yardım istemişti. Bakanlık, Monkey World Kurtarma Merkezi üylerinin Çevre Bakanı İmren Aykut'a başvurması üzerine harekete geçmiş, Orman Bakanlığı da, 2 şempanze ve 6 maymuna el koyarak Darıca'daki Kuş Cenneti ve Botanik Parkı'na emaneten bırakmıştı.