Ä°ngilizlerin en sevdiÄŸi Türk Balatlı Komiser Çetin Ä°kmen

Ä°ngiltere'de bir süredir en çok okunan polisiye yazarı Barbara Nadel. Kitaplarının en büyük özelliÄŸi olayların Ä°stanbul'da geçmesi ve kahramanların Türkiyeli olması. Barbara Nadel ilk kez 1970'lerde geldi Türkiye'ye. Akrabalarından birinin bir Türk'le evlenmesi, Türkiye ve Türkleri merak etmesine yol açtı. O günden sonra Türkiye'ye sık sık ziyarete geldi. Yazacağı polisiye romanlara Ä°stanbul'u mekan olarak seçti. Yarattığı dedektif karakteri Komiser Çetin Ä°kmen, Balat'ta yaÅŸayan bir Türk'tü. Ä°lk kitabı ‘‘BelÅŸazzar'ın Kızı’’ Ä°ngiltere'de büyük ilgiyle karşılandı. Balat'ta geçen roman, ÅŸimdi dilimize çevrilerek OÄŸlak Yayınları tarafından yayınlandı. Gene aynı yayınevi tarafından Türkçe'ye çevrilerek yayımlanacak olan ve bir arabesk müzik starının ölümü üzerine odaklaÅŸan ‘‘Arabesk’’ romanında Orhan Pamuk'un Kara Kitap'ından söz ediyor. Geçen hafta yine tatil için Türkiye'ye gelen ve bir günlüğüne Ä°stanbul'a uÄŸrayan Barbara Nadel'la birlikte Balat'ı gezdik. Fener'in sokaklarında dolaÅŸtık, tarihi yapıları birlikte inceledik, bir yandan da sohbet ettik.Polisiye romanlarınız neden Türkiye'de geçiyor? Burayı seçiÅŸinizin nedeni ne?-Londra'da tanıdığım bir Rus göçmeni vardı. Oradaki hikáyeyi Ä°stanbul'a oturttum. Çünkü bu semt, bu mekan böyle bir hikayenin anlatılması için en uygun yerdi. Buradaki Yahudi cemaati konuyu zenginleÅŸtiriyor, daha etkili kılıyordu. Bu kadar etnik çeÅŸitliliÄŸi Balat'tan baÅŸka nerede yaÅŸatabilirdim ki? Kafamdaki romanın en doÄŸal mekanıydı burası. Ãœstelik sizin Yahudilere karşı gösterdiÄŸiniz hoÅŸgörüyü de biliyorum, 1492 yılında Ä°spanya'dan kovulan Yahudiler'e Türkiye kucak açtı. Tarihten biliyorum ki, onlar da korku içindeydiler, acaba PadiÅŸah bize nasıl davranacak diye. Ä°spanya Kraliçesi Ä°sabel'in hoÅŸgörüden uzak tavrını düşünün, bir de Osmanlı Sultanı'nın tavrını.Tür olarak polisiyeyi seçiÅŸinizin nedeni nedir?-Zihinsel hastalıklarla ilgili bir kurumun halkla iliÅŸkilerini yürütüyorum. İçlerinde suçlular da var. DeÄŸiÅŸik insanlar bulunuyor. Ayrıca benim gibi bulmaca çözmesini seven birinin zihin yapısına polisiye roman daha uygun geliyor. Acılara tanıklık eden birinin suç romanına daha yatkın olduÄŸunu söyleyebilirim.Yazma bir tür terapi mi sizin için?-BaÅŸlarda yazdıklarım yayınlansın diye bir düşüncem yoktu. Sadece kendim için yazıyordum. Yani büyük ölçüde terapi gibi bir ÅŸeydi benim için. Ama yayınlanıp yazdıklarım çok beÄŸenilince iÅŸi profesyonelliÄŸe döküyorsunuz tabii.Romanınızın bu kadar ilgi göreceÄŸini bekliyor muydunuz?-Hayır. Bence her yazar kendi dilindeki insanlar için yazar. Ben de öyle yaptım. Kitabımı bir kaç Ä°ngiliz'in okuyacağını sandım. Oysa kitabım, Türkçe'ye, Ä°ngilizce'ye, Ä°talyanca'ya, Almanca'ya ve Hollandaca'ya çevrildi.Kozmopolit Ä°stanbul'u nasıl buldunuz?-Dünden bugüne çok deÄŸiÅŸtiÄŸi kanısında deÄŸilim. Karışık bir toplum olduÄŸunu görüştüğüm, tanıştığım insanlardan anlıyorum.TÃœRKÄ°YE’YÄ° TANIMIYORLARRomanınızı okuyanlar Türkiye ile ilgilendiler mi, size sorular sordular mı?-Elbette. Bir çoÄŸu buraları görmek istedi, insanlar bir romanı yaÅŸamayı sever. Pek çok sorular sordular. Ama insanların bilgileri çok yüzeysel. ÖrneÄŸin bir Amerikalı deÄŸil Türkiye'yi, Ä°ngiltere'yi bile bilmiyor. Aynı ülkede yaÅŸayan isanların kavgası dışardan çok daha abartılı görünüyor. Özellikle Amerikalılar böyle bakıyor. Zannediyor ki, biz Ä°rlandalılarla bütün gün dövüşüyoruz, hiç konuÅŸmuyoruz. Sizin için de geçerli bu bakış açısı. Etnik grubu olan herkes için geçerli belki de.Arabesk'te çok etnik karakterler var.-Ãœnlü Türk detektifi Çetin Ä°kmen, adli tabip Arto Sarkisyan. Ä°kisi de çocukluk arkadaşı. Dostlukların bunları aÅŸacağı kanısındayım.Gelmeden önce Türkiye hakkında kitaplar okudunuz mu? Kitaplarda okuyup hayal ettiÄŸiniz Türkiye ile gördüğünüz Türkiye arasında fark var mıydı?-Osmanlı sultanları hakkında çok kitap okudum, sistemin çöküşünü öğrendim. Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu'ndan Cumhuriyet'e geçiÅŸ üzerine epey düşündüm. Çünkü bir Ä°ngiliz için deÄŸiÅŸimleri, özellikle devrimleri incelemek ilgi çekicidir. Biz böyle bir radikal deÄŸiÅŸim, devrim yaÅŸamadık. Sizdeki devrimin kansız olması benim dikkatimi çekti, Mustafa Kemal'i diÄŸer devrimci liderlerden ayıran yanı da buydu. 1789 Fransız Devrimi'nin, 1917 Rus Devrimi'nin ne kadar kanlı olduÄŸunu biliyoruz. Mustafa Kemal'in yaptığı böyle deÄŸildi. Okuduklarımla gördüklerim arasında ben fazla fark görmedim. Atatürk'le ilgili kitaplar okudum, kadınlara verdiÄŸi özgürlüğe hayran oldum.OrtadoÄŸu ülkeleri içinde Türkiye'nin yeri ne sizce?- Ben o ülkeleri gezmedim. BaÅŸta Ä°srail olmak üzere eÅŸim oraları dolaÅŸtı ve ÅŸunu söyledi: Türkiye o bölgedeki tek laik ülke. Bize göre bile daha laik. Bakın Atatürk'ün farkını şöyle özetleyebilirim: Atatürk'ün döneminde yaÅŸayan baÅŸka liderler, yıktıkları rejim yerine kendi imparatorluklarını kurdular. Rejimin adı ne olursa olsun, Atatürk bunu yapmadı.YAZAR BARBARA NADELSon Ä°ngiliz suç kraliçesiModern polisiye romanın yaratıcısı ve en güçlü temsilcilerinden biri olan Ä°ngiliz edebiyatında, kadın yazarların önemli bir yeri var. Son 100 yıldır, polisiye Ä°ngiliz romanında en az üç nesil ‘‘suç kraliçesi’’ yetiÅŸti. Ä°kinci kuÅŸak arasında en çok tanıdığımız da Agatha Christie'ydi. Barbara Nadel ise son kuÅŸaktan. Londra'nın fakir semti East End'de doÄŸmuÅŸ. Oyunculuk eÄŸitimi görmüş, ama daha sonra okullarda cinsel açıdan istismara uÄŸramış gençlerle ilgilenen bir sosyal görevli olarak çalışmış, psikoloji dersleri vermiÅŸ. Åžimdi National Schizophrenia Fellowship adlı, ÅŸizofreni hastalarıyla ilgilenen bir sivil toplum kuruluÅŸunun halkla iliÅŸkiler müdürü olarak çalışıyor. Psikoloji ve psikiyatri konusundaki deneyimi, doÄŸal olarak yazdığı polisiye romanlara yansıyor. Barbara Nadel'in ilk romanı ‘‘BelÅŸazzar'ın Kızı’’ 1999'da Ä°ngiltere'de yayımlandı. Daha sonra ‘‘A Chemical Prison’’ ve ‘‘Arabesk’’ adlı romanları yazdı. Bu son iki roman da Altın Kafeste ve Arabesk adlarıyla Türkçe'ye çevrilip OÄŸlak Yayınları tarafından yayımlanacak.ROMAN KAHRAMANI ÇETÄ°N Ä°KMENSekiz çocuklu bir polisBarbara Nadel'ın polisiye roman dünyasına armaÄŸan ettiÄŸi karakterin adı Çetin Ä°kmen. Ä°stanbul'da Cinayet Masası'nda çalışan Komiser Çetin Ä°kmen'in annesi Arnavut'tur ve müthiÅŸ bir altıncı hisse sahiptir. Çetin Ä°kmen'in karısı Fatma, dinibütün bir Müslüman'dır ve kocasının içki içmesinden hiç hoÅŸlanmaz. Ama Çetin'le Fatma, sekiz çocuklarıyla birlikte mutlu bir ailedir ve birbirlerini severler. Çetin Ä°kmen'in iÅŸ arkadaÅŸlarından biri, genç, bekar Komiser Yardımcısı Süleyman'dır... Barbara Nadel, romanlarında yarattığı Ä°stanbul'la ve Çetin Ä°kmen karakteriyle, Amerikalı yazar Donna Leon ve Ä°ngiliz yazar Michael Dibdin'e benzetiliyor. Donna Leon, Venedikli polis Guido Brunetti, Michael Dibdin'de Ä°talyan cinayet masası dedektifi Aurelio Zen karakterleriyle tanınıyor. Her üç yazar da, sadece birer karakter yaratmakla kalmıyor, birer ÅŸehir de yaratıyorlar. Barbara Nadel'ın Ä°stanbul'u, bizim alışık olduÄŸumuzdan daha kozmopolit ve büyüleyici bir kent. Â