İlkbahar ekonomisi

YILLAR önce Memduh Yaşa Hoca bana, iktisat ‘‘kast’’tan gelir; yani iktisat, maksada uygun davranmaktır dedi. O ana kadar ben, kendimce Arapça çözümleme yapmış ve iktisadın kökü, ‘‘kesat’’tır diye konuşup duruyordum.Pek tabii, iktisadi düşüncenin, kısıtlı kaynakların kısıtsız ihtiyaçlar (veya talepler) arasında dağıtımı meselesi vardır. Ama iktisadi davranışı, maksada uygun eylemlerde bulunmak şeklinde anlamak daha önemlidir. Modern insan, ‘‘homo ekonomikus’’tur, yani ‘‘iktisadi insan’’dır demek, esas olarak insanlar maksatlarına uygun davranırlar demektir. Acaba?* * *Baharla birlikte, trafik kazaları artacak. Özellikle yaşı 25'in altında olan sürücülerden çoğu, ‘‘akıllı-kanlı’’ değil, ‘‘deli-kanlı’’ olduklarından, türlü çılgınlıklar yapıp hem ölecek hem de başta sevgilileri ve kankaları olmak üzere çok kişiyi öldürecek. Peki, güçlü yaşama refleksine sahip bir insan, niçin kendini ve masum birçok kişiyi ölüm tehlikesine maruz bırakır, maksadı ne?Paralı yollarda ve özellikle Boğaziçi köprülerinde geçişleri hızlandırmak, yakıt ve emek tasarrufu sağlamak üzere, dünyanın parasını sarf edip OGS (otomatik geçiş sistemi) kuran Karayolları, bu sistemin yaygınlaşması ve yatırım veriminin artması için, kredi kartı veren her bankayı OGS aleti satar ve kredi kartı üzerinden bedel tahsil eder hale getirmek yerine, niçin araç sahiplerini Ziraat Bankası'nın yarattığı işkenceye tabi tutuyor, maksadı ne?Vergi toplayamamaktan şikáyet eden Maliye, ciddi hiçbir ülkede bulunmayan bir şekilde, havalimanlarının giriş hollerinde vergisiz mal satan mağaza işletilmesine niçin izin veriyor, maksadı ne? Bu da yetmiyormuş gibi, ‘‘Doğubank’’ denilen ve Türkiye'nin her yerinde faaliyet gösteren dükkánlarda, yüz binlerce ithal cihazın vergisiz satılmasına niçin göz yumuyor, maksadı ne?* * *‘‘Fiş verme, tenzilat yap’’ diye her dükkáncıyla pazarlık eden sade vatandaş, TV kamerasının karşısına geçince niçin ‘‘vergi kaçakçılarına bir güzel kötek atmak lazım’’ diye tavsiyede bulunuyor? Canı dayak mı istiyor, maksadı ne?Hakim hissedarı olduğu bankaya 400 milyon dolar borç takan medya patronu, ben gazeteciyim, bankacılıktan anlamam diye beyanat verince, karşısındaki gazeteci, ‘‘Sayın patron, gazeteniz bankaya borçlu, bankanız gazetenize değil; anladığınızı iddia ettiğiniz gazete işinde para batırmışsınız, bankanız onun için zora düşmüş’’ diye sıkıştırma yapmayı niçin akıl etmiyor, maksadı ne?SON SÖZ: Ne maksat birdir, ne de rivayet.