İlk sivil Anayasa tamam

Teklifin tümü üzerindeki oylamaya 494 milletvekili katıldı ve 474  milletvekili „kabul“, 16 milletvekili de „ret“ oyu kullandı.  Oylamada 1 milletvekili çekimser kaldı, 1 boş çıktı ve 2 oy da oy  geçersiz sayıldı.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi’nin tümüne 474 kabul oyu çıkmasıyla  değişikliğin kendiliğinden halkoyuna sunulması zorunluluğu ortadan  kalkmış oldu.

Anayasa’nın 175. maddesi „Meclis’ce üye tamsayısının beşte üçü  (330) veya üçte ikisinden (367) oyla kabul edilen Anayasa değişikliği  hakkında kanun Cumhurbaşkanı tarafından Meclis’e iade edilmediği  takdirde halkoyuna sunulmak üzere Resmi Gazete’de yayımlanır“ hükmünü düzenliyor.

DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz ile 288 milletvekilinin imzalarını  taşıyan teklifin ilk tur görüşmeleri 5 gün, ikinci tur görüşmeleri ise 2 gün sürdü.

Partilerarası Uzlaşma Komisyonu tarafından hazırlanan teklifin  maddelerinin büyük çoğunluğu uzlaşı ile kabul edilirken, ilk turda üç  madde de yine uzlaşmayla Genel Kurul’da değiştirildi. Ancak ikinci  turda, milletvekili dokunulmazlığı, milletvekili seçilme yeterliliği  ile uluslararası sözleşmelerle ilgili maddeler Anayasa’da öngörülen  330 oyu alamayarak düştü. Ayrıca milletvekili ödenek ve yolluklarını  Genelkurmay Başkanı’nın maaşına endeksleyen ve milletvekili  emekliliklerine Anayasal güvence getiren bir de değişiklik yapıldı.

Değişikliklerle Avrupa Birliği’ne tam üyelik sürecinde Anayasa’da  yapılması gereken düzenlemeler de gerçekleştiriliyor.  Özellikle kişi  hak ve özgürlükleri; toplumun gereksinimleri, çağdaş-demokratik  standartlar, evrensel normlar, insan hakları ve hukukun üstünlüğünü ön plana çıkaracak şekilde yeniden düzenleniyor.

ECEVİT: TBMM ÇOK BAŞARILI BİR SINAV VERDİ

Başbakan Bülent Ecevit, Anayasa  Değişikliği Teklifi’nin kabulüyle TBMM’nin büyük bir saygınlık  kazandığını belirterek, Meclis’i bekleyen önemli görevin uyum  yasalarını çıkarmak olduğunu söyledi.

Ecevit, Anayasa değişikliğinin kabulünden sonra TBMM Genel  Kurulu’na hitaben bir teşekkür konuşması yaptı.

Anayasa değişiklikleriyle TBMM’nin çok başarılı bir sınav  verdiğini dile getiren Ecevit, demokrasinin verimli işlemesinde en  önemli etkenin „uzlaşı kültürü“ olduğunu söyledi. Ecevit, Anayasa  değişikliği sürecinde Meclis’in bu kültürü özümsediğini kanıtladığını  belirterek, şunları kaydetti:

„Partilerarası Uzlaşı Kurulu’nun ve iktidarı ve muhalefeti ile  tüm Meclis’imizi, partilerimizi ve milletvekillerimizi yürekten  kutlarım. TBMM, bu başarısıyla ulusumuza büyük bir saygınlık  kazandırmıştır. Aynı zamanda, Türkiye’ye Avrupa Birliği’nde (AB) tam  üyelik yolumuzun daha çok açılmasını sağlamıştır.

21. Dönem TBMM, uyumlu, verimli ve olağanüstü çalışmasıyla dünya  parlamentoları arasındaki onurlu yerine de pekiştirmiştir. Anayasa  değişiklikleriyle ilgili görevimiz elbette burada sonuçlanmış olmuyor. Şimdi, önümüzdeki önemli bir görev Anayasa değişiklikleriyle ilgili  uyum yasalarının da süratle hazırlanıp, çıkarılmasıdır.“

DEMOKRASİ YOLU...

Ecevit, tüm partiler ve milletvekillerinin bu görevi aynı uzlaşı  yeteneğiyle ve aynı hızla yerine getireceklerine inancını dile  getirdi.

Geride bırakılan yasama döneminde TBMM’nin çoğu yapısal nitelikte  olmak üzere 300’ün üstünde reform yasası çıkardığını anlatan Ecevit,  „Bu yasa çalışmalarıyla ve bugün sonuçlandırdığımız Anayasa  değişikleriyle Ulusal Programımızın ve ekonomik programımızın bir çok  gerekleri de şimdiden yerine getirilmiş olmaktadır“ dedi.

Başbakan Ecevit, TBMM’nin verimli ve uyumlu çalışmasının ekonomik  sorunların çözümüne de büyük katkıda bulunacağına inandığını söyledi.

„Aynı zamanda demokrasimizi gelişme yolunda büyük mesafe  alınmıştır“ diyen Ecevit, Meclis’in başarılarından bir milletvekili  olarak kıvanç duyduğunu dile getirdi.

Ecevit, çalışmalarından dolayı tüm partilere ve milletvekillerine  Hükümet adına teşekkür etti.

KABUL EDİLEN MADDELER

Anayasa’nın başlangıç bölümünün 5. fıkrasında geçen, „Hiçbir  düşünce ve mülahazanın“ ibaresi, „Hiçbir faaliyetin“ şeklinde  değiştirilerek, „Düşünce“ yerine „Faaliyetin“ cezalandırılması  hükmü getiriliyor. (1. tur: 426 kabul, 24 ret, 10 çekimser, 5 boş, 1  geçersiz. 2. tur: 418 kabul, 18 ret, 5 çekimser, 1 boş, 5 geçersiz.)

TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİ SINIRLANMASI

Anayasa’nın 13. Maddesi’nde değişiklik öngören madde ile temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasına gerekçe olacak hükümler  daraltılıyor.  Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması, Anayasa’nın  sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeni ve laik Cumhuriyet’in  gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamayacak. (1. tur: 437  kabul, 17 ret, 8 çekimser, 7 boş, 3 geçersiz. 2 tur: 430 kabul, 21  ret, 4 çekimser, 1 boş, 2 geçersiz.)

TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN KÖTÜYE KULLANILAMAMASI

Anayasa’nın 14. Maddesi’nde yapılan değişiklikle, „Temel hak ve  özgürlüklerin kötüye kullanılması“ tanımı yeniden düzenleniyor. Buna  göre, “İnsan haklarına dayanan demokratik ve laik Cumhuriyeti ortadan kaldırma“ da suç sayılacak. Yürürlükteki düzenleme „Amaçlamayı“ suç sayarken, yeni düzenleme ile „Faaliyet“ te bulunma koşulu da  getiriliyor. (1. tur: 422 kabul, 19 ret, 6 çekimser, 3 boş. 2 tur: 444 kabul, 19 ret, 3 çekimser, 5 boş, 2 geçersiz.)

GÖZALTI SÜRESİ

Anayasa’nın 19. maddesinde değişiklik öngören madde ile  toplu  suçlarda gözaltı süresi 15 günden 4 güne indiriliyor.

Belirlenen esaslar dışında bir işleme tabi tutulan kişilere  tazminat hukukunun genel prensiplerine göre devletçe tazminat  ödenecek.

Kişilerin yakalandığı ya da tutuklandığı „Derhal“ yakınlarına  bildirilecek. (1. tur: 440 kabul, 15 ret, 4 çekimser, 4 boş, 1  geçersiz. 2 tur: 446 kabul, 17 ret, 2 çekimser, 2 boş, 1 geçersiz.)

ÖZEL HAYATIN KORUNMASI

Anayasa’nın 20. maddesinde yapılan değişiklikle, özel hayatın  gizliliği, 21. maddesinde yapılan değişiklikle konut dokunulmazlığı,  22. maddede yapılan değişiklikle haberleşme özgürlüğü, 23. maddede  yapılan değişiklikle seyahat özgürlüğüne Avrupa İnsan Hakları  Sözleşmesi çerçevesinde daha fazla koruma öngörülüyor.

Buna göre, bir kişinin üstü, özel kağıtları, eşyasının  aranabilmesi ve bunlara el konulabilmesi, konutuna dokunulabilmesi ve  haberleşme özgürlüğünün engellenebilmesi için şu şartlar gerekecek:

„Milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel  sağlık ve genel ahlakın korunması veya başkalarının hak ve  özgürlüklerinin korunması.“

Vatandaşların yurtdışına çıkma özgürlüğüne “Ülkenin ekonomik  durumu“ engel oluşturamayacak.

Görevliler bu yetkilerini hakim kararı olmadıkça ya da  gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda da yetkililerin yazılı emri  olmadıkça kullanamayacak. Yetkililer bu konudaki kararlarını 24 saat  içinde hakim onayına sunacak. Hakimin kararını 48 saat içinde  açıklamaması durumunda kararlar kendiliğinden ortadan kalkacak.

(20. madde 1. tur: 437 kabul, 5 ret, 2 çekimser, 3 boş, 3  geçersiz.

2. tur: 428 kabul, 12 ret, 1 çekimser, 1 boş, 1 geçersiz.

21. madde 1. tur: 397 kabul, 5 ret, 3 çekimser, 2 boş, 1 geçersiz.

2. tur: 444 kabul, 14 ret, 1 çekimser, 1 boş, 1 geçersiz.

22. madde 1. tur: 415 kabul, 8 ret, 1 çekimser, 1 geçersiz.

2. tur: 436 kabul, 18 ret.

23. madde 1. tur: 430 kabul, 8 ret, 3 çekimser, 1 boş.

2. tur: 432 kabul, 20 ret, 2 çekimser, 1 boş, 2 geçersiz.)

DİL YASAĞI

Anayasa’nın „Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetini“ düzenleyen 26. maddesinde gerçekleştirilen değişiklikle düşüncenin açıklanması ve yayılmasında yasayla yasaklanmış bir dilin kullanılamayacağına ilişkin hüküm kaldırılıyor. Ancak bu özgürlük, „Milli güvenlik, kamu düzeni,  kamu güvenliği, cumhuriyetin temel nitelikleri, devletin ülkesiyle  bölünmez bütünlüğünün korunması“ amaçlarıyla sınırlandırılabilecek.

Düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğünün kullanılmasında  uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunla düzenlenecek. (1. tur: 397  kabul, 28 ret, 1 çekimser, 1 boş, 2 geçersiz. 2 tur: 381 kabul, 78  ret, 4 çekimser, 3 boş, 2 geçersiz.)

Anayasa’nın 28. maddesinin değiştirilmesi ile yasayla yasaklanmış  olan herhangi bir dilde yayım yapılamayacağına ilişkin yasak  kaldırılıyor. (1. tur: 391 kabul, 25 ret, 2 çekimser, 3 boş. 2. tur: 393 kabul, 74 ret, 3 çekimser, 4 geçersiz.)

BASIN DIŞI KİTLE HABERLEŞME ARAÇLARI

Anayasa’nın 31. maddesindeki değişiklikle, halkın haber alma  hakkının „Milli güvenlik, kamu düzeni, genel ahlak ve sağlığın  korunması“  dışındaki nedenlerle sınırlandırılmasına izin  verilmeyecek. (1. tur: 442 kabul, 14 ret, 2 çekimser, 3 boş. 2. tur:
447 kabul, 20 ret, 3 çekimser, 4 boş, 2 geçersiz.)

DERNEK KURMA ÖZGÜRLÜĞÜ

Anayasa’nın „Toplantı hak ve hürriyetleri“ başlığı altında  „Dernek kurma hürriyeti„ni düzenleyen 33. maddesinde yapılan  değişiklikle dernek kurmadaki engeller kaldırılıyor.

Dernek kurma özgürlüğü de ancak „Milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel ahlak ve genel sağlık ile başkalarının  özgürlüklerinin korunması“ nedenleriyle sınırlandırılabilecek. (1.  tur: 447 kabul, 9 ret, 1 çekimser, 4 boş, 1 geçersiz. 2. tur: 439  kabul, 16 ret, 2 çekimser, 4 boş, 2 geçersiz.)

TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜ HAKKI

Anayasa’nın, 34. maddesinin değiştirilmesi ile toplantı ve gösteri yürüyüşü yapma hakkı önündeki sınırlamalar kaldırılıyor.

Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkına da sadece dernek kurma  özgürlüğündeki gerekçelerle sınırlandırma getirilebilecek. (1. tur:
447 kabul, 15 ret, 3 çekimser, 1 boş. 2. tur: 444 kabul, 15 ret, 1  çekimser, 2 boş, 1 geçersiz.)

ADİL YARGILANMA

Anayasa’nın 36. maddesindeki değişiklikle herkese meşru araç ve  yollardan yararlanarak yargı önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunmada bulunmanın yanı sıra „Adil yargılama“ hakkı da tanınıyor.  (1. tur: 437 kabul, 14 ret, 3 çekimser, 3 boş. 2. tur: 439 kabul, 23  ret, 1 çekimser, 1 boş.)

İDAM CEZASI

Anayasa’nın 38. maddesi değiştirilerek,  „Savaş, çok yakın savaş  tehdidi ve terör halleri dışında ölüm cezası verilemeyeceği“ hükme  bağlanıyor.

Bu maddede yapılan değişikliklere göre, yasaya aykırı olarak elde  edilmiş bulgular delil olarak kabul edilemeyecek ve hiç kimse yalnızca sözleşmeden doğan bir yükümlülüğü yerine getirmemesinden dolayı  özgürlüğünden alıkonulamayacak. (1. tur: 368 kabul, 65 ret, 8  çekimser, 10 boş, 1 geçersiz. 2. tur: 383 kabul, 74 ret, 4 çekimser, 2 boş, 2 geçersiz.)

TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN KORUNMASI

Anayasa’nın 40. Maddesi’nin değiştirilmesi ile temel hak ve  özgürlükleri ihlal edilen vatandaşların işlemlerinde, hangi yasal  yolları kullanacağı ve hangi makamlara başvuracağı ile başvurunun  sonuçlandırılması süresi kesin olarak belirlenecek. (1. tur: 407  kabul, 13 ret. 2. tur: 425 kabul, 20 ret, 2 çekimser, 1 boş, 4  geçersiz.)

EŞLER ARASINDA EŞİTLİK

Değişiklikle Anayasa’nın 41. maddesine, ailenin „Eşler arasında  eşitliğe dayandığı“ ibaresi ekleniyor. (1. tur: 393 kabul, 23 ret, 2  çekimser, 3 boş, 5 geçersiz. 2. tur: 410 kabul, 30 ret, 2 çekimser, 4  boş, 3 geçersiz.)  =

KAMULAŞTIRMA

Anayasa’nın 46. maddesinde yapılan değişikliğe göre, devlet ve  kamu tüzel kişileri kamulaştırmayı, ancak gerçek karşılıkları peşin  ödeyerek yapabilecek.

Kamulaştırma bedeli ile kesin hükme bağlanan artırım bedeli nakden ve peşin olarak ödenecek. (1. tur: 406 kabul, 10 ret, 2 çekimser, 4  boş, 2 geçersiz. 2. tur: 410 kabul, 19 ret, 1 çekimser, 1 geçersiz.)

ÇALIŞMA HAKKI

Anayasa’nın 49. Maddesindeki değişikliğe göre, devlet çalışanların yanı sıra “İşsizleri“ de koruyacak, çalışma barışını sağlamak için  gerekli önlemleri alacak. (1. tur: 414 kabul, 11 ret, 1 çekimser, 4  boş, 1 geçersiz. 2. tur: 419 kabul, 11 ret, 2 çekimser.)

SENDİKAL HAKLAR

Anayasa’nın 51. maddesinin değiştirilmesi ile sendika kurmadaki  bürokratik engeller kaldırılıyor.

Sendika kurma hakkı sadece „Milli güvenlik, kamu düzeni, suç  işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlak ile başkalarının  hak ve özgürlüklerinin korunması“ amacıyla sınırlandırılabilecek.

Sendikaların ve üst kuruluşlarının tüzükleri, yönetim ve  işleyişleri, Cumhuriyet’in temel niteliklerine ve demokratik esaslara  aykırı olamayacak. (1. tur: 424 kabul, 11 ret, 2 çekimser, 5 boş, 1  geçersiz. 2. tur: 415 kabul, 13 ret, 3 çekimser.)

ASGARİ ÜCRET

Anayasa’nın 55. maddesinde gerçekleştirilen değişikliğe göre,  asgari ücretin belirlenmesinde, “Ülkenin ekonomik durumu„nun yanı  sıra “Çalışanların geçim şartları“ da dikkate alınacak. (1. tur: 427 kabul, 8 ret, 1 çekimser, 2 boş. 2. tur: 414 kabul, 9 ret, 3 çekimser, 3 boş, 1 geçersiz.)

SOSYAL VE EKONOMİK HAKLARIN SINIRI

Anayasa’nın 65’inci maddesinin  „Sosyal ve ekonomik hakların  sınırı“ şeklindeki başlığı „Devletin iktisadi ve sosyal ödevlerinin  sınırları“ şeklinde değiştiriliyor. Devletin, sosyal ve ekonomik  alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini yerine getirmesinde,  „Ekonomik istikrarın korunmasını gözetmesi“ hükmünden vazgeçiliyor.  Devlet, sosyal ve ekonomik alanlardaki görevlerini „Amaçlarına uygun  öncelikleri gözeterek“ yerine getirecek. (1. tur: 432 kabul, 15 ret,  2 çekimser, 3 boş, 1 geçersiz. 2. tur: 443 kabul, 16 ret, 2 çekimser.)

TÜRK VATANDAŞLIĞI

Anayasa’nın 66. maddesindeki değişiklikle „Yabancı babadan ve  Türk anadan olan çocuğun vatandaşlığı kanunla düzenlenir“ hükmü  kadın-erkek eşitsizliği yarattığı gerekçesiyle Anayasa’dan  çıkartılıyor. (1. tur: 435 kabul, 12 ret, 3 boş. 2. tur: 455 kabul, 19 ret, 2 çekimser, 2 boş, 1 geçersiz.)

SEÇİM YASALARI

Anayasa’nın 67. maddesine bir fıkra eklenmesiyle Seçim Yasalarında yapılacak değişikliklerin, yürürlük tarihinden itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaması“ hükmü getiriliyor.

Taksirli suçlardan hüküm giyip ceza infaz kurumlarında  bulunanlara, seçimlerde oy kullanma hakkı tanınıyor. (1. tur: 441  kabul, 10 ret, 1 çekimser, 1 boş, 1 geçersiz. 2 tur: 455 kabul, 15  ret, 4 çekimser, 2 geçersiz.)

SİYASİ PARTİLERİN KAPATILMASI

Anayasa’nın 69. maddesi değiştirilerek, siyasi partilerin  kapatılması zorlaştırılıyor.

Bir siyasi parti; kapatmaya gerekçe oluşturacak fiiller, o  partinin  üyelerince yoğun bir şekilde işlendiği ve bu durum o  partinin büyük kongre veya genel başkan veya merkez karar ve yönetim  organları veya TBMM’deki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya açıkça benimsendiği, bu fiiller doğrudan doğruya anılan  parti organlarınca kararlılık içinde işlendiği durumda odak haline  gelmiş sayılacak.

Anayasa Mahkemesi, temelli kapatma yerine, fiillerin ağırlığına  göre, siyasi partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun  bırakılmasına karar verebilecek. (1. tur: 428 kabul, 28 ret, 6  çekimser, 5 boş, 3 geçersiz. 2. tur: 442 kabul, 37 ret, 6 çekimser, 2  boş, 3 geçersiz.)

DİLEKÇE HAKKI

Anayasa’nın „Dilekçe hakkı“ başlıklı 74. Maddesi’nde de  değişiklikler yapılıyor.

Yetkili makamlara ve TBMM’ye dilekçe ile başvuruda bulunma hakkı  vatandaşların yanı sıra „Karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla  Türkiye’de ikamet eden yabancılara“ da tanınıyor.

Başvuruların sonucu, başvuranlara „Gecikmeksizin“ bildirilecek.  (1. tur: 383 kabul, 18 ret, 16 çekimser. 2. tur: 438 kabul, 24 ret, 3  çekimser, 3 boş, 1 geçersiz.)

MİLLETVEKİLİ SEÇİLME YETERLİLİĞİ

Anayasa’nın „Milletvekili seçilme yeterliliği“ ile ilgili 76.  maddede yapılması öngörülen değişiklik, ikinci turda yeterli çoğunluğu alamayarak düştü. Değişiklik, milletvekili seçilmeyi engelleyen  durumlar arasında “İdeolojik ve anarşik eylemlere“ katılma yerine,  „Terör eylemlerine“ katılmanın yeralmasını öngörüyordu. (1. tur: 369 kabul, 54 ret, 6 çekimser, 5 boş, 1 geçersiz. 2. tur: 294 kabul, 169  ret, 11 çekimser, 9 boş, 10 geçersiz.)

MİLLETVEKİLİ DOKUNULMAZLIĞI

Milletvekili dokunulmazlığına ilişkin 83. madde de yeterli  çoğunluğu sağlayamadı.

Düşen madde, milletvekili dokunulmazlığının kaldırılıp  kaldırılmamasına ilişkin  işlemlerin TBMM’ye ulaşma tarihinden  itibaren üç ay içinde sonuçlandırılmasını ve dokunulmazlıkla ilgili  oylamanın Genel Kurul’da gizli yapılmasını öngörüyordu.

Değişiklik düşürülmeseydi, milletvekilleri hakkındaki ceza  davaları Yargıtay’da görülecek, bu davalarla ilgili hazırlık  soruşturmasının yürütülmesi, hükmün temyizi ve diğer yargılama  esasları kanunla düzenlenecekti.

„Tekrar seçilen milletvekili hakkında soruşturma ve kovuşturma  yapılması, yeniden dokunulmazlığın kaldırılmasına bağlıdır“ hükmü de  madde metninden çıkartılacak, böylece, yeniden seçilen milletvekilleri hakkındaki dokunulmazlığın dönem sonuna bırakma kararı, milletvekili  sıfatı sona erinceye kadar sürecekti. (1. tur: 355 kabul, 78 ret, 1  çekimser, 1 boş. 2. tur: 295 kabul, 166 ret, 4 çekimser, 13 boş, 5  geçersiz.)

MAAŞ MADDESİNDE DEĞİŞİKLİK

Anayasa’nın 86. maddesinde öngörülen değişiklik, Genel Kurul’da  ikinci turda verilen önergenin kabulu ile yeniden düzenlendi.

Önerge ile milletvekillerinin ödenek ve yollukları Genelkurmay  Başkanı’nın maaşına endekslenirken, emekliliklerine de Anayasal  güvence getirildi. Ayrıca milletvekillerinin ödenek ve yollukları ile  sosyal hakları ve emeklilik işlemlerinin yanı sıra tazminat ve özlük  işleri de yasayla düzenlenecek. TBMM üyeleri ile bunların emeklileri,  Emekli Sandığı ile ilişkilendirilecek. (1. tur: 407 kabul, 20 ret, 1  çekimser, 2 boş. 2. tur: 378 kabul, 39 ret, 1 çekimser, 3 boş.)

AF ÇIKARMA

Anayasa’nın TBMM’nin görevlerini düzenleyen 87. maddesinde yapılan değişiklikle „Genel ve özel af“ kararı alabilmek için TBMM üye  tamsayısının beşte üç çoğunluğunun oyunun aranması koşulu getiriliyor. Anayasa’nın 14. maddesinde yeralan ve „Devlete karşı işlenen suçlar“ olarak tanımlanan suçlar da af kapsamına alınabilecek. (1. tur: 389  kabul, 17 ret, 2 çekimser, 3 boş. 2. tur: 393 kabul, 26 ret, 2  çekimser, 3 boş.)

CUMHURBAŞKANI’NIN KISMİ VETO HAKKI

Anayasa’nın 89.maddesinde değişiklik yapan düzenleme ile  Cumhurbaşkanı’na, onayına sunulan yasaları „Kısmen“ de veto etme  yetkisi tanınıyor. Kısmi veto durumunda TBMM, sadece uygun bulunmayan  maddeleri görüşebilecek. (1. tur: 374 kabul, 11 ret, 1 çekimser, 3  boş, 1 geçersiz. 2. tur: 413 kabul, 24 ret, 2 çekimser, 2 boş.)

ÇATIŞMA DURUMU

Anayasa’nın 90. maddesine, Avrupa Birliği’ne uyumun hukuksal  altyapısının hazırlanmasına yönelik bir fıkra ekleyen madde de yeterli çoğunluğu sağlayamayarak düştü.

Düşen madde, yasalar ile uluslararası andlaşmaların çatışması  halinde uluslararası andlaşmaların esas alınmasını öngörüyordu. (1.  tur: 221 kabul, 149 ret, 16 çekimser, 24 boş, 20 geçersiz. 2. tur: 244 kabul, 201 ret, 4 çekimser, 1 boş, 5 geçersiz.)

MECLİS BAŞKANI SEÇİMİ

Anayasa’nın 94. maddesinde yapılan değişiklikle Meclis  Başkanlarının seçim süresi kısaltılıyor.

TBMM Başkan adayları, Meclis’in toplandığı günden itibaren on gün  yerine beş gün içinde Başkanlık Divanı’na bildirilecek. Başkan seçimi  de aday gösterme süresinin bitiminden itibaren 5 gün içinde  tamamlanacak. (1. tur: 370 kabul, 20 ret, 1 boş. 2. tur: 386 kabul, 25 ret, 2 boş, 5 geçersiz.)

MECLİS SORUŞTURMASI

Anayasa’nın „Meclis soruşturması“ nı düzenleyen 100. maddesinde  yapılan değişikliğe göre, TBMM Genel Kurulu, Başbakan veya bakanlar  hakkındaki  Meclis soruşturması önergelerini „Gizli oyla“ karara  bağlanacak.

Soruşturma komisyonları kendisine verilen kesin süre içinde  raporunu TBMM Başkanlığı’na sunacak. Rapor, veriliş tarihinden  itibaren 10 gün içinde dağıtılacak, bundan sonraki on gün içinde  görüşülecek ve gerek görüldüğü takdirde ilgilinin Yüce Divan’a sevkine karar verilecek. Yüce Divan’a sevk kararı, üye tamsayısının salt  çoğunluğunun gizli oyuyla alınabilecek. (1. tur: 434 kabul, 18 ret, 2  çekimser, 2 boş. 2. tur: 415 kabul, 29 ret, 2 çekimser, 3 boş, 3  geçersiz.)

MGK’NIN YAPISI

Anayasa’nın MGK’ya ilişkin 118. maddesi de değiştiriliyor.

Buna göre, MGK’da, Başbakan, Genelkurmay Başkanı, Savunma,  İçişleri, Dışişleri Bakanları, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri  Komutanları ile Jandarma Genel Komutanı’nın yanı sıra Başbakan  Yardımcıları ve Adalet Bakanı da yeralacak.

MGK’da alınacak kararların “...Bakanlar Kurulunca öncelikle  dikkate alınacağı“ şeklindeki ifade, “...Bakanlar Kurulunca  değerlendirilir“ olarak değiştiriliyor. (1. tur: 399 kabul, 32 ret, 1 boş. 2. tur: 437 kabul, 10 ret, 1 çekimser, 1 boş, 4 geçersiz.)

ANAYASA MAHKEMESİ

Anayasa’nın 149. maddesinde yapılan değişiklikle, Anayasa  Mahkemesi, Anayasa değişikliklerinin iptal kararları ile parti kapatma kararlarını, üçte iki yerine beşte üç çoğunlukla alabilecek.( 1. tur:
429 kabul, 13 ret, 2 çekimser. 2. tur: 438 kabul, 18 ret, 1 çekimser,  2 geçersiz.)

12 EYLÜL DÜZENLEMELERİ

Anayasa’nın Geçici 15. maddesinin son fıkrası da yürürlükten kaldırıldı. Buna göre, 12 Eylül 1980-6 Aralık 1983 döneminde çıkarılan  yasalar, Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK) ile Anayasa Düzeni Hakkında Kanun uyarınca alınan karar ve tasarrufların Anayasa’ya aykırılığı öne sürülebilecek. (1. tur: 423 kabul, 13 ret, 1 çekimser, 1 boş, 2  çekimser. 2. tur: 452 kabul, 8 ret, 1 boş.)=

GEÇİCİ HÜKÜMLER

Anayasa’nın 67. maddesine eklenen „Seçim kanunlarında yapılacak  değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde  yapılacak seçimlerde uygulanmaz“ şeklindeki hüküm, yapılacak ilk  genel seçimlerde uygulanmayacak. Böylece, seçim kanunlarında  değişiklik yapılarak genel seçime gidilebilecek.

Bu maddeye göre, TBMM, bu kanunun yürürlük tarihinden önce devlete karşı işlenen suçlar için genel ve özel af da çıkartamayacak. (1. tur:
403 kabul, 16 ret, 1 çekimser, 3 boş, 1 geçersiz. 2. tur: 442 kabul,  18 ret, 1 çekimser, 2 geçersiz.)

Yasanın halkoylamasına sunulması durumunda tümünün oylanacağını da içeren yürürlük maddesi birinci turda, 399 kabul, 9 ret, 1 çekimser, 4 boş, 3 geçersiz oy aldı. 2. turda ise 455 kabul, 12  ret, 2 çekimser  oy kullanıldı. 2 oy da geçersiz sayıldı.

Anayasa Değişikliği Teklifi, 16 ret oyuna karşı 474 oyla kabul  edildi. 1 milletvekilinin çekimser kaldığı oylamada 1 oy boş çıkarken  2 oy da geçersiz sayıldı. Bu sonuçla Anayasa Değişikliği Teklifi’nin  tümünün oylamasında daha önce yapılan oylamalara göre en yüksek kabul  oyuna ulaşıldı. Böylece yasa, halkoylamasına gitme zorunluluğu olmadan yürürlüğe girebilecek.

BUNDAN SONRA NE OLACAK

TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen  Anayasa’nın Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun’un  yürürlüğe girebilmesi için Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından onaylanıp Resmi Gazete’de yayınlanması gerekiyor.

Cumhurbaşkanı, Anayasa değişikliğine ilişkin yasayı diğer yasalar  gibi en çok 15 gün içinde inceleyecek.

Anayasa’nın 175. maddesine göre, Cumhurbaşkanı’nın önünde 3  alternatif bulunuyor: Cumhurbaşkanı, yasayı onaylayıp Resmi Gazete’de  yayınlanması için Başbakanlığa yollayabileceği gibi, halkoyuna da  sunabilecek. Anayasa değişikliğine ilişkin yasayı bir kez daha  görüşülmek üzere TBMM’ye geri gönderme yetkisine de sahip olan  Cumhurbaşkanı bu yetkisini kullanırsa yasa Meclis’te yeniden  görüşülecek. TBMM, geri gönderilen yasayı en az üçte iki (367 oy)  çoğunlukla kabul ederse, Cumhurbaşkanı onaylayabileceği gibi halkoyuna da sunabilecek.

Halkoylamasına sunulduğu takdirde, kanunun yürürlüğe girmesi için  oylamaya katılanların yarıdan çoğunun kabul oyunu alması gerekiyor.

ÇİLLER: AB YOLUNDA ÖNEMLİ BİR ADIM ATILDI

DYP Genel Başkanı Tansu Çiller, Anayasa değişiklikleri ile AB yolunda önemli bir adım atıldığını belirterek, „Demokrasi standardlarının yükseltilmesi açısından önemli bir gelişmedir“ dedi.

Çiller, TBMM’den ayrılırken gazetecilere yaptığı açıklamada, Anayasa değişiklikleri konusunda alınan sonuçtan mumnun olduklarını ifade etti. Çiller, „AB yolunda önemli bir adım atılmıştır. Demokrasi standartlarının yükseltilmesi açısından önemli bir gelişmedir“ dedi.

Sıranın Siyasi Partiler ve Seçim Yasası’na geldiğini kaydeden Çiller, TBMM kapanmadan önce konunun gündeme getirileceğinin açıklandığını kaydetti. Çiller, millet ile Meclis’i bütünleştirmenin en önemli gelişmesinin bu olacağına işaret ederek, „Verilen sözlerin yerine getirilmesini millet şimdi bu iki yasada bekliyor. Milletin istediği basittir; millet seçsin. En azından tercih sistemi, milletin istediği doğrultuda önemli bir gelişmeyi sağlayacaktır. Bunun takipçisi olacağız“ dedi.

"TÜRKİYE’NİN VARDIĞI SEVİYE BU OLMAMALIYDI"

Ak Parti Genel Sekreteri Ertuğrul Yalçınbayır, sonucu değerlendirirken, „Milletvekilleri, 83. maddeyle, kendilerine dokundurtmadılar. Maaşlarını yükselttiler; 86. ile ilgili. Dünyaya kapalı olduğumuzu 90. madde ile ilan ettik. Siyasi rekabete hazır olmadığımızı 69 ve 76 ile gösterdik. Türkiye’nin vardığı seviye, bu olmamalıydı“ dedi.

Yalçınbayır, Meclis’in bundan sonra daha güçlü mutabakatlara girmesi gerektiğini ifade ederek, mutabakatın, delinerek de olsa kabul edilmesinin, „herşeye rağmen bir kazanım“ olduğunu vurguladı. Yalçınbayır, „Değişiklikler ile Türkiye, daha katedeceği çok mesafe olduğunu gösteriyor. Siyasetin kaybolan itibarını sağlaması için süretle telafi edici çalışmalara girmeli“ görüşünü savundu.