İlk kadın futbol hakemi kimdir?
Güncelleme Tarihi:
İlk kadın futbol hakemi, Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle bir kez daha gündeme geldi. Kadınların farklı branşlarda gösterdiği başarılara en büyük örneklerden birisi olan Lale Orta, Türkiye'nin ilk kadın futbol hakemi olarak tarihe geçti. Peki, Lale Orta kimdir, nereli? İşte, Lale Orta hakkında bazı bilgiler
1 Ocak 1960 tarihinde dünyaya gelen Lale Orta, Türkiye'nin ilk kadın futbol antrenörü ve ilk kadın futbol hakemidir. Yirmi yıl erkek liglerinde futbol hakemliği yaptı, profesyonel ve amatör bin beş yüzün üzerinde maç yönetti. 2000 yılında tamamladığı doktora tezi ile ülkenin ilk kadın futbol doktoru unvanını aldı. Dünyadaki FIFA kokartlı ilk kadın hakemlerden biri olan Orta, 60 uluslararası maç yönetmiştir. Futbolun yanı sıra toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda çalışmaları ile tanınır.
LALE ORTA'NIN KARİYERİ
Lale Orta, Dostluk Spor'da 1976-1989 yılları arasında futbol oynadı. Kulüpte kalecilik ve kaptanlık yaptı. Yükseköğrenimini 1986 yılında Marmara Üniversitesi'nin İşletme Bölümü'nde tamamladı.
1985 yılında antrenörlük kurslarına devam etti, kursu birincilikle bitirerek Türkiye'deki ilk futbol antrenörü kadın oldu. Antrenörlük eğitimi sırasında futbol hakemliği eğitimi aldı. Futbol hakemliği kariyerine erkek liglerinde devam etti. İlk olarak Eyüp stadında bir maç yönetti. Türkiye profesyonel 1., 2. ve 3. liginde futbol maçı yöneten ilk kadın oldu. Birinci lig seviyesinde yardımcı olarak yönettiği ilk maç, 20 Mayıs 1990 günü oynanan Galatasaray-Sarıyer maçı idi. Hakem olarak ilk Süper Lig maçı ise 1999 yılında oynanan Sakaryaspor - Ankaragücüspor maçı idi.
Marmara Üniversitesi'nin Beden Eğitimi Spor Yüksek Okulu'nun, spor yönetimi yüksek lisans programında eğitimine devam eden Orta, “Türk Spor Teşkilatı İçinde Futbol Hakemliği Statüsü" konulu tezi ile yüksek lisans eğitimini 1993'te tamamladı.
1995 yılında, Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği (FIFA) tarafından 27 ülkeden seçilmiş 54 kadın hakem arasına girerek dünyadaki ilk FIFA kokartlı kadın hakemlerden birisi oldu. Hakemliği bırakana kadar 60 uluslararası maç yönetti.
2000 yılında “Dünyada ve Türkiye’de Futbol Organizasyonları üzerine Analitik Bir Yaklaşım” başlıklı tezi ile doktor unvanı aldı ve böylece Türkiye'de futbol hakkında doktora tezi yazan ilk akademisyen kadın oldu.
Akademik kariyerine İstanbul Teknik Üniversitesi'nde (1998-2003) ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nin Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Bölümü'nde öğretim üyesi (2003-2009) olarak devam etti. 2009'da Okan Üniversitesi'nde Spor Bilimleri Bölümü başkanlığını üstlendi. 2020 yılında profesör unvanını aldı.
Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK)'nde, Türkiye Faal Futbol Hakemleri ve Gözlemcileri Derneği'nde, TFF Merkez Hakem Kurulu'nda çeşitli görevler yaptı. UEFA'da Delege ve Hakem Gözlemciliği (2006-2009) ile UEFA Hakem Eğitimciliği (2006-2007) yaptı.
Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından kadınların spora katılması konusunda öncü rol üstlenen kişi ve kurumlara verilen "Kadın ve Spor 2002 -Avrupa Kıtası Büyük Ödülü"'ne değer görüldü. 2003 yılında, UEFA tarafından Avrupa kıtasındaki en iyi 17 hakemden biri olarak seçildi. 21 Mayıs 2005 tarihinde Almanya'nın Postdam kentinde Almanya (Djugarden) ve İsveç (Alvsjö) takımları arasında oynanan UEFA Kupası Kadınlar Final Maçı'nı yönetti. İsmi, Küçükçekmece Stadı’nda hakem odasına verilmiştir.