Ä°lk bombalı araba 98 yıl önce 26 kiÅŸiyi öldürmüÅŸtü

Biz, Ä°stanbul'u önceki gün kana bulayan saldırıda kullanılan bombalı arabanın ilk örneÄŸiyle bundan 98 yıl önce, 21 Temmuz 1905 günü tanışmıştık. Zamanın hükümdarı Ä°kinci Abdülhamid'i öldürmek isteyen Ermeni teröristler bu iÅŸ için içinde 80 kiloluk bomba bulunan bir fayton kullanmışlar, Abdülhamid suikasttan kılpayıyla kurtulmuÅŸ ama patlamada 26 kiÅŸi can vermiÅŸti.Ä°stanbul'daki iki sinagogda önceki gün peÅŸ peÅŸe patlayan bombalara sadece Türkiye'de deÄŸil, bütün dünyada lánet okundu. Güvenlik yetkilileri bombaların binaların önüne otomobillerle getirildiÄŸinin belirlendiÄŸini açıklayınca, basın da saldırının ‘‘Türkiye'de bu ÅŸekilde yapılmış ilk terör eylemi olduÄŸunu’’ ileri sürdü.Ama bombalı araçlarla yapılan saldırıların Türkiye'de bir 'ilk' olduÄŸunu zannedenler yanılıyorlardı, zira Ä°stanbul benzer bir saldırıyı bundan 98 yıl önce de yaÅŸamış, saldırıda 26 kiÅŸi hayatını kaybetmiÅŸ, üstelik bombanın hedefi zamanın hükümdarı Ä°kinci Abdülhamid olunca, dünya gündeminde yine ilk sırayı almıştık.Avrupalıların kışkırttığı Ermeniler, 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra bağımsızlık hevesiyle kurdukları TaÅŸnak ve Hınçak isimli komitelerin yönlendirmesiyle terörün her çeÅŸidine baÅŸvuruyorlardı. 'En büyük düşman' olarak ilán ettikleri kiÅŸi, kendilerine karşı hiçbir taviz vermeyen Ä°kinci Abdülhamid idi.Sofya'da 1904 Ocak'ında yapılan TaÅŸnak kongresinde, padiÅŸaha suikast yapılması ve Ä°stanbul'daki özel ve resmi binaların havaya uçurulması kararlaÅŸtırıldı. Ä°stanbul kan ve ateÅŸ içinde bırakılacak, Avrupa devletlerinin müdahalesi saÄŸlanacak ve bu arada Ermeni devleti de hemen kurulacaktı.Suikastı düzenlemekle görevlendirilen Ermeni komitacı Kendiryan ve Belçikalı kiralık katil Edward Jorris, Ä°stanbul'a geldiler ve her cuma günü 'selámlık' yani namaz merasimi için saraydan çıkan Abdülhamid'in merasim sırasındaki hareketlerini defalarca izlediler.Saldırı için en uygun zaman, padiÅŸahın Yıldız Camii'nden çıkış anıydı. Namazını kılan padiÅŸah camiden hemen ayrılmakta ve 1 dakika 42 saniyede arabasının yanına varmaktaydı.Teröristler, suikastı yapacakları 21 Temmuz 1905 günü, Yıldız Camii'ne içinde 80 kiloluk saatli bomba bulunan ve titreÅŸimi önlemesi için tekerleklerine lastik takılmış olan Viyana'dan satın alınmış bir atlı araba getirdiler. Bomba, camiden çıkan padiÅŸahın kendi arabasının yanına geleceÄŸi zamana göre ayarlanmıştı.Namaz bitti ama Åžeyhülislám Cemaleddin Efendi'nin Abdülhamid ile bir süre sohbet etmesi Ermenilerin planlarını altüst etti ve saatli bomba, padiÅŸah arabasının yanına gelmeden önce patladı. Hükümdar kurtulmuÅŸ ama havaya uçan arabanın yakınında bulunan 26 kiÅŸi ölmüş, 56 kiÅŸi yaralanmış, 20 kadar hayvan telef olmuÅŸ ve bombanın patladığı yerde 70 santimlik bir çukur açılmıştı. Ölenlerin dördü gazeteci, üçü de askerdi.Hemen bir soruÅŸturma komisyonu kuruldu ve Yıldız YokuÅŸu'nda bulunan bir lastik parçası ilk önemli ipucu oldu. Daha sonra parçalanan arabanın enkazı arasında '11123' numarası ve 'Neseldorfer' yazısı tespit edildi, arabanın Viyana'daki yapımcılarıyla temas kuruldu, derken birbiri ardına delillere ulaşıldı ve elebaşılardan Edward Jorris ile adamları hemen yakalandılar.Mahkemeye çıkartılan Jorris idama mahkum oldu ama devreye Ä°stanbul'daki Belçika Büyükelçisi girdi ve mahkumun cezasını Belçika'da çekmesi gerektiÄŸi iddiasıyla, kendilerine iadesini istedi.Devletimiz o günlerde son derece güçsüzdü, Belçika'nın talebine bile karşı çıkamıyorduk ve neticede Jorris'i bırakmak zorunda kaldık. Ama Türkiye'yi 'bombalı araba' ile tanıştıran teröristi Belçika'ya iade etmedik, pasaportunu verip Avrupa'ya yolladık.Â