İlaç, sağlık, gıda perakende

Dünyanın önde gelen gelecek bilimcilerinden Stan Davis Eczacıbaşı Grubu'nun davetlisi olarak geçtiğimiz hafta Türkiye'deydi. 'Eczacıbaşı'nda Yaratıcı ve Yenilikçi Buluşmalar 2001' başlığıyla düzenlenen organizasyon kapsamında 'Gelecekten Dersler; Yaratıcılık, Yenilikçilik, İş Stratejileri' temalı bir sunum yaptı. Davis'le Türkiye ve dünya ekonomisinin geleceği hakkındaki konuştuk...

Az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkeler teknolojiyi takip etmekte Batı'ya göre dezavantajlı. Bu durumu nasıl görüyorsunuz?

- Bilgi Teknolojileri'nin diğer teknolojilere göre önemli bir farkı var; kalite arttıkça fiyat düşüyor. Örneğin, bilgisayar çipleri güçlendikçe bilgisayarların fiyatı artmıyor. Bu durumda ya daha güçlü bir makineyi aynı fiyata alıyorsunuz ya da aynı makinenin fiyatı düşüyor. Böylece ekonomisi kötü durumda olan ülkeler çok kısa sürede bunları ithal edebiliyor. Cep telefonunu kimin icat ettiği fark etmez. Önemli olan en kısa sürede en fazla sayıda insana ulaşması. Bugün ekonomisi kötü durumda olan ülkelerde bile birçok kişinin elinde bir cep telefonu görebilirsiniz.

11 Eylül saldırısı bilgi teknolojilerinde nasıl bir gerilemeye yol açtı?

- Terörist saldırıdan çok, ekonomik krizin yavaşlamaya neden olduğunu düşünüyorum. Bu ikisi birbirinden ayrı görülmemeli. Terörizm insanların seyahat etmesini engelliyor. Bu da birçok endüstriyi kötü etkiliyor. İnsanlar işsiz kalıyor ve sonuç olarak ekonomi kötüye gidiyor. Bilgi teknolojilerini yavaşlatan terörizmden çok ekonomik kriz. Çünkü savaş ve terör aslında yeni teknolojilerin yaratılması için ortam yaratır.

Peki işsizlik devam edecek mi?

- Şu an global bir ekonomik durgunluk var. Tabii ki işsizlik de büyük bir problem. Olumlu düşünen birçok ekonomist bu durumun gelecek dokuz ayda düzeleceğini söylüyor. Bence en az iki yıl daha sürer.

Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne (AB) girme şansı var mı?

- Umut ettiğimin ve gördüğümün ayırımını yapmam gerekiyor. Türkiye'yi AB'de görmeyi çok isterim, çünkü birliği ekonomik açıdan güçlendireceğine inanıyorum. Türkiye'nin buna hazır olduğunu düşünüyorum. Ancak Avrupa ile olan sosyal, politik, kültürel ve dinsel farklılıkları bunu önlüyor. Türkiye ekonomik açıdan ne kadar güçlenirse şansı o kadar artar.

Küreselleşme nereye gidecek?

- Bütün önemli değişimlerin hem pozitif hem negatif etkileri vardır. Küreselleşmede de durum böyle. Negatif etkileri terörü kışkırtması ve aşırı tutuculuğa çanak tutması. Ticarete açık küresel bir ekonomi barış ve ekonomik gelişme için önemli. İyi ve kötü yönleriyle küreselleşme devam edecek.

Geleceğin mesleği ne olacak?

- Kesinlikle söyleyebilirim ki fiziksel değil fikri sermaye gerektiren işler önem kazanacak. Dolayısıyla eğitimli insanlara büyük ihtiyaç olacak. Her şey çok hızlı değişiyor. Değişim ne kadar hızlıysa, bilgiye ve eğitime de o kadar çok ihtiyaç olacaktır. Ürün somut olsa da soyut olan bilgi önem taşıyor. İlaç sektörü, kamu sağlığını ilgilendiren meslekler, gıda sektörü, perakendecilik merkezdeki çakıl taşları olacak. Bunların etrafında destekleyen sektörler olacak.

Kariyerlerine yeni başlayanlar neleri göz önünde bulundurmalı?

- Benim babamın zamanında insanlar bir işe başlar ve hayat boyu o işte çalışırlardı. Benim zamanımda ise iş ve kariyer değiştirme kavramı ortaya çıktı. Çocuklarım 40 yıllık kariyer yaşamlarında 8-9 değişik firmada çalışıyorlar. Gelecekte çok daha sık iş değiştirilecek. İnsanlar sadece çalıştıkları firmayı değil kariyerlerini de sık sık değiştirecek.

Ücret ve yönetim stratejileri nasıl olacak?

- Umudum performansa dayalı ücretlendirme olması, fakat şu anda ABD'de durum böyle değil. Son 20 yıldır ABD'de şirketlerde gücü mümkün oldukça çok kişiye dağıtma, merkeziyetçilikten kurtulma yönelimi var. Gittikçe daha fazla kişi karar verme aşamasında söz sahibi oluyor. Yöneticiler değil çalışanlar müşteriyle birebir ilişki kuruyor. Çünkü bilgi teknolojileri bunu gerekli hale getiriyor. Karar aşamasında sadece şirket değil müşteri de rol oynayacak.

Bu gelişmeler ne gibi tehlikeler getirebilir?

- İkinci Dünya Savaşı'nda sadece Süper Güçler'in elinde olan atom bombasına şimdi bireyler sahip. Yani güç dağılımı sadece olumlu alanlarda değil olumsuz alanlarda da gerçekleşecek. Bu da durumun negatif yönü.


BİYOLOJİK EKONOMİ


Gelecek bilimci Stan Davis'e göre şu an içinde bulunduğumuz 'Bilgi Ekonomisi Çağı' ömrünün son 20 yılına yaklaştı. Davis gelecekte 'Biyolojik Teknoloji Çağı'nın hüküm süreceğini ve şu anda başlangıç aşamasında olunduğunu söylüyor: ‘‘Biyolojik Teknoloji Çağı'nın temelleri 1953'te DNA'nın keşfiyle atıldı. 2000'lerin başında insan geninin tamamen anlaşılmasıyla gelişme gösterdi. Bu çağ uzun ve baskın olacak. Bilgi Teknolojileri gibi ortadan yok olmayacak. İlaç ve gıda sektöründe önemli buluşlar gerçekleşecek.‘‘ Davis ürünlerin ortamla etkileşim haline gireceğini ve bilgi alışverişinde bulunacağını söylüyor. Gelecekte yazılım sektörünün ortadan kalkacağını öngörüyor.


YENİLİKÇİ ÇALIŞANLAR


Eczacıbaşı Grubu bünyesinde her yıl yaratıcı uygulamaları ve bütünsel kalite çalışmalarını değerlendirmek amacıyla bir etkinlik düzenleniyor. Topluluk kuruluşlarına ‘‘Eczacıbaşı Yaratıcılık ve Yenilikçilik Ödülleri‘‘ ve ‘‘Eczacıbaşı Kalite Ödülleri‘‘nin verildiği organizasyonda uluslararası saygınlığa sahip bir konuşmacı yer alıyor. Grubun İnsan Kaynakları ve Kurumsal İlişkiler Başkan Yardımcısı Nilsen Altıntaş ödüllerin çalışanları teşvik amaçı taşıdığını söylüyor: ‘‘Hem teknolojik açıdan yeni projeler ortaya çıkaran hem de farklılık ve katma değer yaratan kuruluş, birey ve takımları ödüllendirmeyi amaçlıyoruz. İnsanları sınırlamadığınız zaman çok yaratıcı fikirler üretiyorlar.‘‘ Topluluk bünyesinde düzenlenen küçük bir organizasyonla 1997'de dağıtılmaya başlanan Kalite Ödülleri ile Yenilikçilik ve Yaratıcılık Ödülleri 1999'da ‘‘Eczacıbaşı Kalite Günü‘‘ adını aldı. Bu yıldan itibaren ‘‘Eczacıbaşı'nda Yaratıcı ve Yenilikçi Buluşmalar‘‘ adıyla devam edecek.