İki yıl sonra gençlik aşısı olacağız

Hücrenin ömrünü uzatan buluşu, bilim dünyasında geniş yankılar yaratan Amerikalı Prof. Dr. Woodring E. Wright, 1998 yılı içinde hayvanlarda, 2000 yılında da insanlarda hücrelere gençlik aşısı testlerine başlayacağını Hürriyet'e açıkladı. Prof. Wright, ‘‘Deneylerimizde ilk hedef, hücrelerin sürekli bölünerek canlı kalmasını sağlamak. Böylece hücrelerin ölmesiyle başlayan yaşlılığı ertelemiş olacağız. İkinci hedef ise başta kanser olmak üzere kalıtımsal hastalıkları tedavi etmek’’dedi.

Amerikalı Prof. Woodring E. Wright'ın bilim dünyasında yankı yaratan buluşu, çeşitli tartışmaları başlattı. Birçok bilim adamı, insan ömrünün ne kadan uzayabileceği, insanın uzun yıllar genç kalıp kalamayacağı konularını araştırıyor. Prof. Woodring E. Wright, teoride sağlıklı hücrelerin ‘‘ölümsüzlüğe’’ kavuşacağını vurguluyor. Dallas'ta University of Texas Southwestern Tıp Merkezi'nde hücre biyolojisi profesörü olan Wright, tıp çevrelerinde ‘‘gençlik pınarı’’ diye adlandırılan ‘‘Telomerase Enzimi’’ buluşunun nasıl uygulanacağını şöyle anlattı :

‘‘İnsanlardan alacağımız hücrelere laboratuvarlarda Telomerase enzimi aşılayacağız. Hücrelerin bölünüp büyümesini izleyeceğiz. Daha sonra Telomerase takviyeli hücreleri tekrar aldığımız insanlara aşılayacağız. Hücrelerin ömürlerini uzatma sistemini bir ‘gençlik hapı' şeklinde geliştirmek 20-30 yıl sürebilir...’’

Prof. Wright sorularımıza şu yanıtları verdi :

200 YIL YAŞAMAK

İnsan hücreleri 50 kere bölündükten sonra canlı kalma sürecini yitiriyor ve ölüyor. Hücrelerin azalmasıyla yaşlılık başlıyor. Telomarase enzimi, hücrelerin sürekli olarak bölünmesini sağlıyor. Bu enzimin insanlara aşılanmasıyla yaşam süresi mesela 200 yıla uzayabilecek mi?

- Hayır. Yaşlanmaya neden olan çeşitli faktörler var. Serbest radikaller dediğimiz toksik unsurlar, hücre içinde enzim faaliyetlerinin yer aldığı merkezin tahrip olması, hücrenin kimliğini taşıyan DNA’nın bozulması, ciddi hastalıklar gibi... Bazı bilim adamları ‘‘Telomere’’lerin (hücre kromozomu sonunda DNA'yı ihtiva eden kısım) hücrenin her bölünüşünde kısalmasının yaşlılığa neden olduğunu kabul etmiyor. Ben aynı görüşte değilim. Telomarese enzimi ile hücre ömrünü uzatarak bunu kanıtladık. Gelecek 20 yıl içinde Telomarese sayesinde insan yaşamını yüzde 10 oranında uzatacağımıza inanıyorum.

YAŞLILIK HASTALIKLARI

Teori olarak Telomarese enziminin yaşlanmayı durduracağına inanıyor musunuz? Bu, hangi ölçülerde gerçekleşebilir?

- Kanıtlanmamış bazı öneriler var. Hücre yaşlanmasının kan damarlarına zarar vermesi, yaşlılarda körlüğe, deri kırışıklığına neden olması, mikroplara bağışıklığın azalması gibi. Bu sorunların hücrelerin yaşlanmasından kaynaklandığı henüz tespit edilmiş değil. Eğer yaşlanma nedeni hücreler ise, o zaman hücreleri yenileyip gençleştirerek bu hastalık ve dertlerin bedene yerleşmesini geciktirmek mümkün olacak. Ayrıca insanların bu hastalıklara yakalanması önlenecek.

KANSERİ HIZLANDIRIYOR

Telomarese enzimi, bir yandan kanser hücrelerinin sürekli bölünerek canlılığını sağlıyor ve hastanın ölümüne neden oluyor. Ama öte yandan sağlıklı hücrelerin de ömrünü uzatıyor. Enzimin hem zararlı, hem de yararlı işlevini nasıl kontrol altına alacaksınız?

- İlk hedefimiz Telamoresenin kanser tedavisinde tümör gelişimini önleyecek niteliklerini ortaya çıkarmak. Zaten önümüzdeki yıllarda 50 yaşına kadar hücre ölmesine neden olan telomare kısalmasını durduracağız. Hastanın bedeninden tümörlü hücreler temizlendikten sonra, yeniden Telomarese enzimi yoğun şekilde depolanarak yaşlılık geciktirilecek. Kısa vadede yapacağımız şey, kanserli hücrelerin çoğalıp yayılmasını önlemek. Hücre biyolojisinde bu alanda da çalışmalarımızı sürdürüyoruz.

Gençlik aşısı kanseri de yenecek

Prof.Woodring E. Wright'ın meslektaşı Prof. Jerry Shay'le birlikte bulduğu Telomarese enzimi, insanlara daha uzun yaşama şansı getiriyor. İki bilim adamı, ‘‘gençlik aşısı’’nı laboratuvarda deneme çalışmalarının yanı sıra, kanserli hücreleri yok etme yolunda da çalışıyorlar. Bilim adamlarının çalışmaları, California merkezli Geron şirketi tarafından finanse ediliyor. İki profesörün

Telomarese enzimini bulduklarını açıklamalarından sonra şirketin borsadaki hissleri bir günde yüzde 44 yükseldi. Boston'da Whitehead Institute'un kanser uzmanı Prof. Robert Weinberg ise, Telomarese enzimi ile hücre telomere'lerinin 200 yıl canlı kalacağına işaret ederek ‘‘İnsan yaşamı çok uzayabilir, ama ilkin kanser hücrelerinin en kısa zamanda ölmesi gerekiyor’’ diyor.