İki sene sonra çıksa savaşı kazanırdık

Osmanlı, Balkanlar’da neden yenildi? �
- Birinci neden; Osmanlı’nın modernleşmede gecikmesi. İkincisi etnik milliyetçilik. Etnik milliyetçiliğin Balkan devletlerine verdiği enerji karşısında, çokuluslu imparatorluğun kendi içinde etnik unsurlara ayrılmaya başlaması... Üçüncüsü orduda yapılan reformun, tam da geçiş dönemine tesadüf etmesi. Yaşlı askerler emekli ediliyor fakat genç subaylar henüz tecrübe kazanmadan savaş çıkınca ordu çözülüyor. Balkan Savaşı 1912 değil de 1914-15’te çıksaydı savaşı biz kazanabilirdik. İttihatçıların yaptığı reformların oturacağı, genç subayların tecrübe kazanacağı kadar bir zaman olsaydı Osmanlı Balkanlar’da böyle mağlup olmazdı. Biz Rumeli’yi nasıl olsa kaybedecektik ama kayıp bu kadar olmazdı.

BALKAN SAVAŞI BİR HAÇLI SEFERİDİR

Balkan bozgununun 1. Dünya Savaşı’na girişimizdeki rolü nedir?
- En önemli sebeplerinden biri. Osmanlı’nın Balkanlar’dan sürülmesiyle Avrupa’da kuvvet dengesi değişti, Rusya ağır bastı. Bu durum Almanya’yı ve Avusturya’yı endişelendirdi. 1. Dünya Savaşı’nın cepheleri Balkan Harbi’nde kesinleşti.

Balkan Savaşı bir dinler savaşı mı?
- Bulgar Kralı Ferdinand, savaş ilanında açıkça bunun bir Haçlı Seferi olduğunu söyledi. Klasik Haçlı seferlerinden farkı; Hıristiyanlık motifinin yanında etnik milliyetçiliğin de olması.

Osmanlı’nın Balkan bozgunuyla Ermeni tehciri arasında bağlantı kuran tarihçiler var.
- Balkan Savaşı, devletlerin güvenliğinin kendisine sadık, kültür ve dil olarak kendisine sadakat duyan nüfuslara dayalı olduğu düşüncesini yarattı. Balkanlar’da 170 bin kilometre kare toprak ve 5 milyon nüfus kaybedilmiş. 1.5 milyon Müslüman tehcir edilerek, katledilerek yok edilmiş, sıra Anadolu’ya gelmiş. Anadolu’yu elde tutmak için “o vakit ben de Türk unsuruna dayanmalıyım” gibi bir refleks ortaya çıkmış. Bu, ırkçı bir davranış değil. “Anadolu’yu da kaybetmemek için homojen bir nüfusa sahip olmam gerekir” refleksine gelinmiş. Onun için “Balkan Savaşı olmasaydı, Ermeni tehciri olmazdı”, doğru bir sözdür.

Ermeni tehciri soykırım mıdır? Türkler için de “Balkanlar’da soykırıma uğradılar” diyenler var...
- Tehcir kararı meşru fakat tehcir yapılırken askeri unsur sayılmaması gereken sivil Ermeniler de tehcire tabi tutulmuş. Ayrıca asker kaçakları, bazı aşiretler ve soyguncular Ermenilere yönelik katliam yaptı. Bu, bir faciadır ama asla bir soykırım değildir. Soykırım olması için savaş şartları, savunma mecburiyeti gibi unsurlar olmaksızın bir ırkı yok etmeyi amaçlayacaksınız. Balkanlar’da Müslümanlar’a karşı yapılan da bir katliam. Bir hukukçu olarak 1948 öncesi (BM Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılmasına Dair Sözleşme’de soykırım ilk kez tanımlandı) olayların hiçbiri için soykırım deyimini kullanmıyorum. ‘Facia’ diyorum, ‘katliam’ diyorum, ‘etnik temizlik’ diyorum.

Balkan Savaşı’ndan bugüne dair yapacağımız çıkarımlar var mı?
- İç içe yaşayan toplumlarda etnik ayrımcılık yaparak etnik devlet kurmak, Balkanlar’da bir felakete yol açtı. Balkan Savaşı evrensel bir tecrübedir. Ben, Balkanlar’da kanla yaşanan dinamiklerin, 21. yüzyılda Ortadoğu’da ortaya çıktığını söylüyorum. Ders alalım da aynı şekilde kanla sonuçlanmasın.

	Balkan bozgunu 170 bin kilometrekare toprak ve beş milyon nüfus kaybıyla sonuçlandı.