İki dinin kutsal çiçeği ‘ters lale’

İki dinin ortak kutsal çiçeği ters laleler, Van ve Hakari’de birçok mezrlığa dikilerek itinayla korunuyor. Bazı köylüler tarafından da kutsal sayılan bu laleler, baharın gelişiyle açarken, koparılmasına izin verilmiyor. 8 yıldan beri ters lale üzerine araştırmalar yapan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Gevaş Meslek Yüksekokulu Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Şevket Alp, Anadolu’nun bir kültür motifi olan ters lalenin, batılılar tarafından alınıp kutsandığını söyledi. Yrd.Doç.Dr. Alp, “Bu kadar kıymetli bir kültür değeri olan ters lale, korunup yetiştirilerek turizm ve ekonomiye kazandırılmalıdır” dedi.

Anavatanı Hakkari olan ve koruma altına alınan ters lale, hem Müslümanlar, hem de Hıristiylanlar için büyük bir önem taşıyor. Hıristiyanların kutsal saydığı ters lale, Müslümün mezarlıklarında da hüznün sembolü olarak kullanılıyor. Özellikle Hıristiyanlar’ın Hazreti İsa’nın çarmıha gerilmesi sırasında acıdan boynunu büktüğü için kutsal sayıp ürettiği ters laleleri, Müslümanlar’da ölen yakınlarının mezarlarına dikerek hem koruyor hem de üzüntülerini böyle dile getiriyor. Van ve Hakkari’de mezarlıklara dikilen ters laleleri bir çok köylü de kutsal sayıyor. Köylüler, baharın gelişiyle mezarlıklarda açan bu lalelerin koparılmasına dahi izin vermezken, hergün düzenli olarak da çevrelerindeki otları temizliyor.

‘EKONOMİYE KAZANDIRILMALI’

Ters lale üzerine 8 yıldan beriaraştırmalar yapan Van YYÜ Gevaş MYO Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Şevket Alp, ters lalenin aslında bir Anadolu kültürü olduğunu belirterek, geçmişte bu lalelerin Müslümanlar tarafından kullanıldığını söyledi. Yrd. Doç. Dr. Alp şöyle konuştu:
“Hem kutsallık, hem de kültür motifi açısından önemli bir yere sahip olan ters lale, Anadolu’dan 16'ncı Yüzyılda Fransız bir botanikçi tarafından batıya götürüldü. Batılılar, kendi kültürlerini oluşturup efsaneler üretti. Ters lalenin Hazreti İsa çarmıha gerildiğinde ağlayıp hüzünlendiği için boynunu büktüğü ve ağladığı söyleniyor. Ama gün geçtikçe bunun bir Anadolu motifi olduğunu görüyoruz. Eski köy ve mezarlıklarda ters lale var. Anadolu çok eskiden beri bunu genellikle mezarlıklarda hüzün çiçeği olarak kullanmış. Çünkü boynunu büktüğü ve nektarları döküldüğü için ‘ağlayan lale’ olarak da adlandırılıyor. Sevdikleri öldüğünde yakınları mezara ters lale dikerek hüzünlerini böyle paylaşmışlar. Van’ın ve Hakkari’nin birçok mezarlığında ters laleyi görmek mümkün. Ters lalenin değişik tonlarda renkleri var. Bunlar ıslah edilip, üretimi üniversite ve kamu kurumları gözetemi altında yapılıp ekonomiye kazandırılması gerekir. Çünkü çok önemli bir değer.”