İdlib günlüğü

“ARAP Baharı’nın şair muhabiri” diye anılan Lübnan asıllı Amerikalı Anthony Shadid, kaçak olarak girdiği Suriye’den 16 Şubat’ta Türkiye’ye geçerken alerji krizi sonucu sınırda ölmüştü. New York Times’ın ödüllü muhabirinin cesedini bir süre sırtında Türkiye’ye taşıyan fotomuhabir Tyler Hicks, Suriye maceralarının trajik sonunu dün bu gazetede özetle şöyle anlattı:
m Türkiye ile Suriye’yi ayıran tel örgüyü geçen ay karanlıkta aştık. Suriye tarafında kaçakçılar bizi atlarla karşıladı. Fakat atlar bizim için değil, (firari askerlerin muhalif saflara geçip kurduğu) Özgür Suriye Ordusu’na mühimmat ve erzak taşımak içindi. Buraya onlarla röportaj yapmak ve onları anlamaya çalışmak için gelmiştik.

‘Temiz’ yollarda direnişçilerle

* (Beraberimizdeki) mühimmat aldığımız riskin kanıtı gibiydi. Irak’tan Libya’ya birçok savaşı haberleştiren Anthony, bunun kimse farketmeden Suriye’ye girmek için tek yol olduğunu söylüyordu. Ama asıl tehlikenin silahlar değil, atlar olduğunu sonradan anladık. Anthony’nin alerjisi vardı ve daha ilk gece tel örgüleri aştıktan sonra korkunç bir kriz yaşadı.

* (Türkiye sınırındaki) İdlib iline yayılan yerleşimlerde yolları Suriye tankları kapatmıştı. Kente girmek için onlara ne kadar yaklaştığımızı görüp şaşırdık. Direnişçiler “temiz” yolları biliyordu. Kendilerine “eylemci” diyen ve savaşçıların aksine devrimin sivil yanını oluşturan bir grup adamla buluştuk. Hepsi hapsedilmiş ve işkence görmüştü.

Ev yapımı bombalar

* Savaşçıların çoğu Suriye ordusundan yeni kaçmıştı. Askeri kimlik kartlarını gururla gösteriyorlardı. Kendi halklarını öldürmeyi reddettikleri için firar ettiklerini söylediler. Suriye’de cihatçıların ve yabancı savaşçıların bulunduğuna dair birçok haber çıksa da biz İdlib’de sadece Suriyelileri gördük.

* Özgür Suriye Ordusu’nun onlarca savaşçısı silahlarını hazırladı. Anthony, “Saldıracaklar” dedi. Geçiş yapacak bir dizi tanka pusu kuracaklardı. Kalaşnikoflar tanklara karşı etkisizdi, ama en etkili silahları olan ev yapımı bir bombayı yola yerleştirmişlerdi. Konvoy durunca ateş açacaklardı.
m Bazıları hala üniformalı olan savaşçılar otoyolun yanındaki küçük bir caddede saklandılar. Az sayıda sivil daha güvenli yerlere kaçtı. İki tank geçince savaşçılar bombayı patlattı. Patlama hedefini bulmadı ama silahlı çatışma başladı. Bir tank mermisinin vurduğu evde 3 sivil yaralandı. Tanklardan birindeki bir asker teslim olup taraf değiştirmek istedi. Ateşkes çağrısı yapıldı.

Şarkılı türkülü kutlama

*  Saldırı aniden bitti. “Üsse” döndük. Biraz sonra bir eve çağrıldık. Halıyla kaplı bir odaya ayakkabılarımızı çıkararak girdik. İçerisi savaşçı doluydu. Bize alışmışlardı. Geleneksel müzik çalıyor, biri şarkı söylüyor, ötekiler eşlik ediyordu. Anthony’nin yüzünde büyük bir gülümseme vardı. Bir muhabir olarak kurmak istediği bağ tam da buydu. Suriye’de bir hafta boyunca aldığı notları haberleştirmemişti.  El yazısı bu notları çözmek çok zor.
m Dönüşte (paramiliter güç) Şebiha’nın yolları tutması nedeniyle daha dolambaçlı bir yol kullanmak zorunda kaldık. Türkiye’ye ulaşmaya 1 saatlik yol kalmıştı. Anthony’nin at kılına alerjisi vardı. Rehberler yol gösterebilsin diye bizim atların arkasında kalmamız gerektiğini söyledi. Kısa süre sonra nefes alması zorlaştı. Sonunda durdu, büyük bir taşa dayandı, nefes alamıyordu, yere yığıldı. Türkiye’ye gitmemiz artık imkansızdı. Yakın bir köyden doktor bulduk. Geldiğinde Anthony ölmüştü.

Suriye’de dün

Türk köyünde huzursuzluk: Telegraph Gazetesi’ne göre Türkiye sınırına yakın Eyn el Beyda köyünün “son savunucuları” ordudan kaçıp Güveççi köyüne sığındı. Ancak yerel halk tarafından olumlu karşılanmayan sığınmacılara bir Türk, ayakkabı fırlattı. Gazete, bazı Suudi ve Kuveytli hayırseverlerin, nakit verebilecekleri Suriyeli muhalifleri bulmak amacıyla geçen hafta Antakya’ya geldiğini de yazdı.

Eski TL ile tuhaf sergi: Suriye devlet televizyonu, Suriye ordusunun denetimi ele geçirdiği Humus’un Bab-ı Amr mahallesine girdi. Silahlı muhaliflerin başka ülkeler tarafından finanse edildiğinin kanıtlandığını öne süren kanal, “ele geçirilen dövizleri” gösterdi. Ancak bu paraların Türkiye, Lübnan, İsrail ve Filipinler’de yıllar önce tedavülden kalkan 50 bin TL gibi banknotlar olması “mizansen” şüphesi doğurdu.

İnsani kriz büyüyor: Suriye ordusu dün muhaliflerin 5 Şubat’ta “kurtarılmış bölge” ilan ettiği kuzeydeki Rastan’a operasyon düzenlerken, muhalifler kentin “bombalandığını” öne sürdü.Türkiye sınırındaki köylerde de çatışmalar sürdü. Birleşmiş Milletler, şiddetten kaçan yaklaşık 2 bin Suriyeli mültecinin dün Lübnan’ın kuzeyine sığındığını açıkladı. Kızılhaç ise Humus’ta insani yardım dağıtımına dün başladı.