İdeal sonbahar yolculuğu: Polonezköy
Güncelleme Tarihi:
Ersin KALKAN
Oluşturulma Tarihi: Ekim 03, 2003 01:48
Taşıdığı kültür, tarih ve insan yapısıyla hem İstanbul'un çok çok uzağında hem de 20-25 kilometrelik mesafeyle çok yakınında bulunuyor Polonezköy. Çam, meşe, kayın, kestane, salkım söğüt ağaçlarıyla çevrili bir yakın cennet burası.
Leonard Dohoda'nın ve 1936'da köyü ziyaret eden Atatürk'ün kaldığı evi mutlaka görmelisiniz. Polonezköy'ün tarihi hakkında köklü bilgiye sahip olmak istiyorsanız Katolik Mezarlığı’nı ve Latin Katolik Kilisesi'ni mutlaka ziyaret etmelisiniz.
Şimdi ormanların içinde kaybolmanın, uzaklarda, tek bir apartmanın bile görünmediği yamaçlara çıkmanın, hafif rüzgarla uçuşan yaprakların arasında soluk alıp vermenin, yani mevsimi, hayatı hissetmenin tam zamanı.
Bunun için Murat Belge'nin 'uzak İstanbul' dediği Polonezköy biçilmiş kaftan gibi. Taşıdığı kültür, tarih ve insan yapısıyla hem İstanbul'un çok çok uzağında hem de 20-25 kilometrelik mesafeyle çok yakınında Polonezköy. Çam, meşe, kayın, kestane, salkım söğüt ağaçlarıyla çevrili bir yakın cennet burası. Eskiden Polonezköy'e biri Alemdağ'dan diğeri Beykoz'dan olmak üzere iki yoldan gidilirdi. Fatih Sultan Mehmet Köprüsü ve çevre yollarının tamamlanmasıyla bugün Kavacık'tan da köye ulaşılabiliyor.
Köye giden yolun her iki yanında çok sayıda 'kendin pişir kendin ye' lokantaları bulunuyor. Bazıları manzaraya nazır tepelerde. Köye girdiğinizde gelişigüzel yerleştirilmiş pansiyon ve otel tabelalarının yarattığı kirlilikle karşılaşırsınız. Bunlara aldırmayın. Bahçeleri tahta çitlerle çevrili, rengarenk çiçeklerle tıka basa dolu olan ahşap Polonez evlerine dikkat edin. Leonard Dohoda'nın, eski muhtar Edek'in ve 1936'da Atatürk'ün kaldığı evi mutlaka görmelisiniz. Katolik Mezarlığı’nı ve Latin Katolik Kilisesi'ni de ziyaret edin.
KİTABELERİ MUTLAKA OKUYUN
Polonezköy'de Türkiye'nin başka bir yerinde eşine ender rastlanan bir sürprizle karşılaşacaksınız. Ziyaret ettiğiniz hemen hemen tüm tarihi yapıların girişinde birer kitabe bulunuyor. Bu kitabeler, burada bir zamanlar geçmişlerine bağlı vefalı insanların yaşadığının işareti olarak karşımızda duruyor. Polonezköy Mezarlığı girişindeki kitabede şunlar kayda geçirilmiş:
‘‘1831 ve 1863 yıllarında Polonya'nın hürriyeti için savaşmış olan ve 1854-1856 tarihinde Kırım Savaşı'na katılmış bulunan kişiler için Polonezköy'deki bu Latin Katolik Mezarlığı, 1848'de Türkiye'ye sığınmış Polonyalılar tarafından yapılmıştır.’’
Bu küçük ve bakımlı mezarlıkta, diğer mezarlardan biraz uzak ve göze batmayan bir yerinde, Polonyalı şair J. Slovvacki'nin büyük aşkı Ludvvicka Sniadecka'nın mezarı yer alıyor. Ludvvicka adlı bu kadın, Kırım Savaşı'nda Polonyalı Kazak ve Dragon Alayı'nın komutanı, Osmanlı Ordusu'nda Mehmet Sadık Paşa adıyla anılan General M. Czaykovvski ile evlenmiş. Güzelliği ve entelektüel kişiliğiyle bilinen Ludvvicka, sonradan Müslüman olmuş, 1866'da İstanbul'daki evinde ölünce vasiyeti üzerine burada defnedilmiş. Kabri mezarlıktaki tek Müslüman mezarı.
Mezarlığın karşısındaki kilisenin girişindeki Lehçe ve Türkçe yazılmış kitabede ise şu ibare var: ‘‘Polonezköy'deki bu Latin Katolik Kilisesi 1848'de Azize Anna ismi ile inşa edilmiştir. Sonra 1914'te Gzestochovalı Meryem Ana'ya vakf edilmiştir.’’
POLONYALILARIN KÖYÜ
Hikayenin başlangıcı 1772'ye kadar uzanıyor. O yılın başında Avusturya, Rusya ve Prusya, aralarında anlaşarak Polonya'yı paylaşmaya karar verdiler. Osmanlı İmparatorluğu, Polonya'nın parçalanmasına karşı çıktı. O günden sonra Osmanlı toprakları, işgale başkaldıran Polonyalı siyasi göçmenlerin sığınağı haline geldi. 1831 ayaklanması, 1848 Macar ayaklanması ve 1863 ayaklanmasının bastırılmasından sonra Polonyalı ve Macar vatanseverler, gruplar halinde İstanbul'a geldi.
1841'de Fransa'ya yerleşmiş olan Polonyalı Prens Adam Czartoryski, İstanbul'da Polonya temsilciliği kurdu. Bir yıl sonra Czartoryski, İstanbul'da yerleşmiş olan Lazarist rahiplerin elindeki geniş arazilerde, bir Polonya kolonisi kurulmasını teklif eden mektubu Osmanlı hükümetine gönderdi. 3 Mart 1842'de imzalanan anlaşmaya göre prens, Lazarist rahiplerin arazilerinin 5000 dönümünü sonsuza kadar kiraladı. İşte Polonezköy bu topraklarda kuruldu. İstanbul'daki Polonyalı sığınmacılar buraya yerleşti ve köyün adı Adampol oldu. Polonezköy'de, kuruluşundan itibaren tarım ve hayvancılık yapılırdı.
TURİZMİN BAŞLANGICI
Bundan 30 yıl öncesine kadar Bodrum ve Marmaris gibi şimdinin ünlü turizm merkezlerinde hizmete açılan pansiyonların önünde ‘‘pansuman bulunur’’ diye yazıyordu. Çünkü Anadolu, o tarihlerde henüz otel ve pansiyonla yeni tanışıyordu. Ama Polonezköy turizme yönelik hizmet vermeye taa 1920'de başladı. İstanbul'un dört bir yanından Lehler'in gündelik yaşamını merak eden insanlar köye gelirdi. Daha sonra Polonya'nın ünlü şairleri, devlet adamları ziyaret ederdi burayı.
1960'larda Polonezköy'de 140 Polonyalı bulunuyordu. Şimdi 35-40 kişi kaldı. 10-15 yıl öncesine kadar Polonez'e gelenleri milli giysiler içindeki genç kızlar karşılar, vişne, kiraz, elma ve armut ağaçlarının altındaki tertemiz masalarda mantarlı ve beykın kabarık moletler, lahana turşusu, arzu edene domuz pirzolası ikram ederlerdi. Doğu Avrupa stilindeki ahşap çatıları sazla kaplı çiftlik ambarlarının civarında yetişen çileklerden, vişnelerden yapılan reçeller sunulurdu. Bu gelenek hálá sürüyor. Polonezköylüler, yoğurt, reçel ve tereyağlarını hálá evlerinde yapıp pansiyonlarda konaklayan ziyaretçilere sunuyor.
Polonezköy'den ünlüler de yetişmiş. Bunlardan biri Leyla Gencer. Annesi Polonyalı, babası Türk. Çocukluk ve gençlik yıllarını Adampol'de geçiren Leyla Gencer, ilk gençlik aşkını da burada yaşamış. Diğer bir ünlü Polonyalı da, filolog Prof. Ludvvig Biskupski. İstanbul Üniversitesi Fransız Filolojisi'nde kürsü başkanlığı yapmış.
1968'de bölgeden kadastro geçince Lehlerin bir kısmı arazilerini satarak başka şehirlere ve ülkelere göç etmiş. Köyü kuran Polonyalılar'dan geriye şimdi sadece 35-40 kişi kalmış.
NEREDE YENİR?
Leonardo Restaurant-Cafe: 0216 432 30 82
Yeji Dohoda Et-Mangal, Kendin Pişir
Kendin Ye: 0216 432 32 14
Berik Restaurant: 0216 432 31 11
NEREDE KALINIR?
Hera Pansiyon: 0216 432 31 83-84
Club Adampol: 0216 432 31 54/56
Fredi Pansiyon: : 0216 432 30 47-432 32 24
NASIL GİDİLİR?
Polonezköy, İstanbul'un Anadolu yakasında. Avrupa yakasından köye gitmek için en iyi yol TEM otoyolunu kullanarak Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nden geçmek. Daha sonra da ilk çıkış olan Beykoz-Kavacık ayrımından, Çavuşbaşı-Polonezköy tabelalarını takip ederseniz, Polonezköy yoluna ilk adımı atarsınız. Buradaki kavşaktan sağa dönerseniz, Polonezköy'e 30-35 dakika içerisinde ulaşabilirsiniz. Kavacık çıkışından Polonezköy 12 kilometre. İstanbul-Polonezköy arası uzaklık ise, sadece 24 kilometre.
Şimdi ormanların içinde kaybolmanın, uzaklarda, tek bir apartmanın bile görünmediği yamaçlara çıkmanın, hafif rüzgarla uçuşan yaprakların arasında soluk alıp vermenin, yani mevsimi, hayatı hissetmenin tam zamanı.
Bunun için Murat Belge'nin 'uzak İstanbul' dediği Polonezköy biçilmiş kaftan gibi. Taşıdığı kültür, tarih ve insan yapısıyla hem İstanbul'un çok çok uzağında hem de 20-25 kilometrelik mesafeyle çok yakınında Polonezköy. Çam, meşe, kayın, kestane, salkım söğüt ağaçlarıyla çevrili bir yakın cennet burası. Eskiden Polonezköy'e biri Alemdağ'dan diğeri Beykoz'dan olmak üzere iki yoldan gidilirdi. Fatih Sultan Mehmet Köprüsü ve çevre yollarının tamamlanmasıyla bugün Kavacık'tan da köye ulaşılabiliyor.
Köye giden yolun her iki yanında çok sayıda 'kendin pişir kendin ye' lokantaları bulunuyor. Bazıları manzaraya nazır tepelerde. Köye girdiğinizde gelişigüzel yerleştirilmiş pansiyon ve otel tabelalarının yarattığı kirlilikle karşılaşırsınız. Bunlara aldırmayın. Bahçeleri tahta çitlerle çevrili, rengarenk çiçeklerle tıka basa dolu olan ahşap Polonez evlerine dikkat edin. Leonard Dohoda'nın, eski muhtar Edek'in ve 1936'da Atatürk'ün kaldığı evi mutlaka görmelisiniz. Katolik Mezarlığı’nı ve Latin Katolik Kilisesi'ni de ziyaret edin.
KİTABELERİ MUTLAKA OKUYUN
Polonezköy'de Türkiye'nin başka bir yerinde eşine ender rastlanan bir sürprizle karşılaşacaksınız. Ziyaret ettiğiniz hemen hemen tüm tarihi yapıların girişinde birer kitabe bulunuyor. Bu kitabeler, burada bir zamanlar geçmişlerine bağlı vefalı insanların yaşadığının işareti olarak karşımızda duruyor. Polonezköy Mezarlığı girişindeki kitabede şunlar kayda geçirilmiş:
‘‘1831 ve 1863 yıllarında Polonya'nın hürriyeti için savaşmış olan ve 1854-1856 tarihinde Kırım Savaşı'na katılmış bulunan kişiler için Polonezköy'deki bu Latin Katolik Mezarlığı, 1848'de Türkiye'ye sığınmış Polonyalılar tarafından yapılmıştır.’’
Bu küçük ve bakımlı mezarlıkta, diğer mezarlardan biraz uzak ve göze batmayan bir yerinde, Polonyalı şair J. Slovvacki'nin büyük aşkı Ludvvicka Sniadecka'nın mezarı yer alıyor. Ludvvicka adlı bu kadın, Kırım Savaşı'nda Polonyalı Kazak ve Dragon Alayı'nın komutanı, Osmanlı Ordusu'nda Mehmet Sadık Paşa adıyla anılan General M. Czaykovvski ile evlenmiş. Güzelliği ve entelektüel kişiliğiyle bilinen Ludvvicka, sonradan Müslüman olmuş, 1866'da İstanbul'daki evinde ölünce vasiyeti üzerine burada defnedilmiş. Kabri mezarlıktaki tek Müslüman mezarı.
Mezarlığın karşısındaki kilisenin girişindeki Lehçe ve Türkçe yazılmış kitabede ise şu ibare var: ‘‘Polonezköy'deki bu Latin Katolik Kilisesi 1848'de Azize Anna ismi ile inşa edilmiştir. Sonra 1914'te Gzestochovalı Meryem Ana'ya vakf edilmiştir.’’
POLONYALILARIN KÖYÜ
Hikayenin başlangıcı 1772'ye kadar uzanıyor. O yılın başında Avusturya, Rusya ve Prusya, aralarında anlaşarak Polonya'yı paylaşmaya karar verdiler. Osmanlı İmparatorluğu, Polonya'nın parçalanmasına karşı çıktı. O günden sonra Osmanlı toprakları, işgale başkaldıran Polonyalı siyasi göçmenlerin sığınağı haline geldi. 1831 ayaklanması, 1848 Macar ayaklanması ve 1863 ayaklanmasının bastırılmasından sonra Polonyalı ve Macar vatanseverler, gruplar halinde İstanbul'a geldi.
1841'de Fransa'ya yerleşmiş olan Polonyalı Prens Adam Czartoryski, İstanbul'da Polonya temsilciliği kurdu. Bir yıl sonra Czartoryski, İstanbul'da yerleşmiş olan Lazarist rahiplerin elindeki geniş arazilerde, bir Polonya kolonisi kurulmasını teklif eden mektubu Osmanlı hükümetine gönderdi. 3 Mart 1842'de imzalanan anlaşmaya göre prens, Lazarist rahiplerin arazilerinin 5000 dönümünü sonsuza kadar kiraladı. İşte Polonezköy bu topraklarda kuruldu. İstanbul'daki Polonyalı sığınmacılar buraya yerleşti ve köyün adı Adampol oldu. Polonezköy'de, kuruluşundan itibaren tarım ve hayvancılık yapılırdı.
TURİZMİN BAŞLANGICI
Bundan 30 yıl öncesine kadar Bodrum ve Marmaris gibi şimdinin ünlü turizm merkezlerinde hizmete açılan pansiyonların önünde ‘‘pansuman bulunur’’ diye yazıyordu. Çünkü Anadolu, o tarihlerde henüz otel ve pansiyonla yeni tanışıyordu. Ama Polonezköy turizme yönelik hizmet vermeye taa 1920'de başladı. İstanbul'un dört bir yanından Lehler'in gündelik yaşamını merak eden insanlar köye gelirdi. Daha sonra Polonya'nın ünlü şairleri, devlet adamları ziyaret ederdi burayı.
1960'larda Polonezköy'de 140 Polonyalı bulunuyordu. Şimdi 35-40 kişi kaldı. 10-15 yıl öncesine kadar Polonez'e gelenleri milli giysiler içindeki genç kızlar karşılar, vişne, kiraz, elma ve armut ağaçlarının altındaki tertemiz masalarda mantarlı ve beykın kabarık moletler, lahana turşusu, arzu edene domuz pirzolası ikram ederlerdi. Doğu Avrupa stilindeki ahşap çatıları sazla kaplı çiftlik ambarlarının civarında yetişen çileklerden, vişnelerden yapılan reçeller sunulurdu. Bu gelenek hálá sürüyor. Polonezköylüler, yoğurt, reçel ve tereyağlarını hálá evlerinde yapıp pansiyonlarda konaklayan ziyaretçilere sunuyor.
Polonezköy'den ünlüler de yetişmiş. Bunlardan biri Leyla Gencer. Annesi Polonyalı, babası Türk. Çocukluk ve gençlik yıllarını Adampol'de geçiren Leyla Gencer, ilk gençlik aşkını da burada yaşamış. Diğer bir ünlü Polonyalı da, filolog Prof. Ludvvig Biskupski. İstanbul Üniversitesi Fransız Filolojisi'nde kürsü başkanlığı yapmış.
1968'de bölgeden kadastro geçince Lehlerin bir kısmı arazilerini satarak başka şehirlere ve ülkelere göç etmiş. Köyü kuran Polonyalılar'dan geriye şimdi sadece 35-40 kişi kalmış.
NEREDE YENİR?
Leonardo Restaurant-Cafe: 0216 432 30 82
Yeji Dohoda Et-Mangal, Kendin Pişir
Kendin Ye: 0216 432 32 14
Berik Restaurant: 0216 432 31 11
NEREDE KALINIR?
Hera Pansiyon: 0216 432 31 83-84
Club Adampol: 0216 432 31 54/56
Fredi Pansiyon: : 0216 432 30 47-432 32 24
NASIL GİDİLİR?
Polonezköy, İstanbul'un Anadolu yakasında. Avrupa yakasından köye gitmek için en iyi yol TEM otoyolunu kullanarak Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nden geçmek. Daha sonra da ilk çıkış olan Beykoz-Kavacık ayrımından, Çavuşbaşı-Polonezköy tabelalarını takip ederseniz, Polonezköy yoluna ilk adımı atarsınız. Buradaki kavşaktan sağa dönerseniz, Polonezköy'e 30-35 dakika içerisinde ulaşabilirsiniz. Kavacık çıkışından Polonezköy 12 kilometre. İstanbul-Polonezköy arası uzaklık ise, sadece 24 kilometre.