Hürriyet'e gelen mektuplar Bienal'de
Güncelleme Tarihi:
11. Uluslararası İstanbul Bienali'nde, Cengiz Çekil'in 1978'de Taksim Sanat Galerisi'nde açtığı sergiden çıkartılan "Ele Geçirilmiş Mektuplar" çalışması 31 yıl sonra sergileniyor. Hürriyet Gazetesi'nde 1977 yılında "Cinsel Sorunlar" adlı bölümde yayınlanan mektuplardan hazırlanan eser ise o dönemde pornografik bulunduğundan yasaklanmıştı.
istanbul Kültür Sanat Vakfı’nın düzenlediği 11. Uluslararası istanbul Bienali, 12 Eylül’de Bertolt Brecht’in yazdığı Üç Kuruşluk Opera adlı oyunun ikinci perdesinin kapanış parçası olan "İnsan Neyle Yaşar?" adlı şarkıyı başlık yaparak açılmıştı. Tophane’de istanbul Denizcilik İşletmeleri’ne ait alandaki 3 numaralı Antrepo, Tophane’deki Tütün Deposu ve Şişli’deki Feriköy Rum Okulu’nda sergilenen 120’den fazla projede bu soruya yanıtlar aranıyor. Bu amaçla eserleri sergilenen sanatçılardan biri de Çağdaş Türk sanatının önemli isimlerinden Cengiz Çekil (64).
1970’ten beri özellikle Türk toplumunun yaşadığı toplumsal dönüşümleri işlerinde anlatan Çekil, bienale Su Isıtma Aleti (1976), Enerji Plakaları (1976), Yazısız (1977), Ele Geçirilmiş Mektuplar (1978) ve Görsel Parkurlar (1979) ile katıldı. Her birinin farklı bir hikayesi var. Örneğin Su Isıtma Aleti, halkın baskı altındayken ne kadar yaratıcı olabileceğini anlatırken, Görsel Parkurlar adlı 65 fotoğraftan oluşan seri ‘80 döneminde sokakta kol gezen ölüm korkusuna değiniyor. Bu işler arasında en dikkat çekeni ise Ele Geçirilmiş Mektuplar.
Cengiz Çekil, Hürriyet Gazetesi’nde 1977 yılında yayınlanan "Cinsel Sorunlar" adlı bölümü kullanarak hazırladığı işini şöyle anlatıyor: "Gazetenin bu bölümüne okuyucular, yaşadıkları cinsel problemleri anlatan mektuplar gönderiyordu. Gazeteleri kullanarak işler yapmayı hep sevmişimdir. O yılın ağustos ayında yayınlanan mektupları da her gün biriktirdim. 31 tane oldu. Önce hepsini daktiloyla bir kağıda yazıp arasına karbon kağıdı koyarak düz olarak yazdım. Saflığı ve temizliği temsil etmesi için beyaz karbon kağıdı tercih ettim. Ardından karbon kağıtları ters çevirip adımı düz halinde yazarak sergiye hazır hale getirdim. Bu tersliğin sebebi okumak istemekle zor okuma arasındaki gerilimi yaşatmak içindi. Tıpkı cinsel hayatımızda yapmak istediklerimizle engellerimiz arasındaki gerilim gibi."
Pornografik bulunmuştu
Bienalde bu mektupların sadece 18 tanesi sergileniyor ancak Cengiz Çekil, mektupların tamamını ilk ve son kez 1978’de belediyeye ait Taksim Sanat Galerisi’nde sergiledi. Ancak o dönemde bu tür işler dikkat çeker, polisle başı derde girer diye galerideki görevliye küpürlerin orijinalini de bırakmıştı. Durumu pek önemsemeyen görevli, hepsini herkesin dikkatin çekebileceği masanın üzerinde bırakınca, yetkililer mektupların aslını öğrendi ve sanki birer porno unsuruymuş gibi muamele yaparak sergiden kaldırttı.
Sayılarla Bienal