Hürriyet Bilim Kurulu yanıtlıyor: Test negatif çıksa bile hastane tutabilir
Güncelleme Tarihi:
Erdal ÖZ soruyor: Samsun’dan yazıyorum. Amasya’nın bir köyünde yaşayan annem ateşlenince 112 ekibine haber verdim. Annemi Amasya’ya pandemi hastanesine getirdiler. Şikâyeti sadece yüksek ateş ve ishaldi. Yapılan ilk test negatifti ama doktorlar “Bir hafta burada kalacaksın” diyerek testler yapmaya devam etmiş. Testi pozitif çıkıp 4 günde hastaneden taburcu olan insanlar var. Kalması doğru muydu sizce?
PROF. DR. İSMAİL BALIK (Ankara Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi):
Anneniz muhtemelen COVID-19 belirtilerinden ateş ve ishalinin olması, tahlillerin de teşhisi desteklemesi nedeniyle gözlem altında tutulmuştur. Test yaklaşık yüzde 30’a kadar varan oranlarda negatif çıkabilir. Bu nedenle hastanın klinik ve laboratuvar bulguları uyumluysa, özellikle yaşlı ve risk grubunda olanların hastanede gözlem altında tutulması çok yerinde bir uygulamadır. Testi pozitif çıkıp hızla taburcu edilen vakalar, belirtileri hafif olan ve zatürre bulgusu olmayanlardır. Bu hastalar evden takip edilebilir.
VİRÜSÜN MARİFETİ: MUTASYON
Bilge ŞİMŞEK soruyor:
ABD ve İngiltere’deki araştırmacılar, koronavirüsün şimdiye kadar yüzlerce mutasyon geçirdiğini ve bulaşma hızının artmış, etkisinin azalmış olabileceğine dair çalışma yapmış. Son gelişmeler nedir?
PROF. DR. BARIŞ OTLU (Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Başkanı):
Koronavirüsün bugüne kadar 100’lerce kez mutasyona uğradığı tespit edildi. Bu çok normal. Virüslerin en iyi yaptıkları şey değişmektir! Örneğin; HIV’li kişilerin plazmalarındaki virüslerin yüzde 30’u mutasyonlar sonucunda her gün değişir. Bu nedenle HIV için etkin bir aşı geliştirilememiştir. Tam tersi özellik gösteren virüsler de vardır. Mesela ‘çiçek virüsü’, aşısının keşfinden sonra dünya çapında gerçekleştirilen aşılama programı ile bu virüs, 40 yıl önce dünyadan tamamen silindi. Çiçek virüsü, aşının etkisinden kurtulacak bir mutasyona uğramadı. COVID-19 için ABD’de yapılan ön araştırmalarda belirli bir mutasyonun baskın hale geldiği ve hastalığı daha bulaşıcı hale getirebileceği öne sürüldü ancak sonuçlar resmi olarak yayınlanmadı. Bir diğer çalışmada, iki ana SARS-CoV-2 tipinin evrimleştiği ve bu tiplerden birinin diğerinden daha “agresif” olduğu iddia edildi. Başka araştırmada mutasyonların virüsün farklı tiplerine karşılık gelmediği ve şu anda sadece bir tür virüsün dolaştığı belirtildi... Sonuç olarak koronavirüs mutasyona uğruyor ama şu ana kadar yapılan çalışmalarda bu mutasyonların hiçbirinin, virüsün bulaştırıcılığını azalttığı veya arttırdığına veya etkisini azalttığına dair kesinleşmiş bir sonuç yok. Ayrıca bu mutasyonların, geliştirilecek bir aşının koruyuculuğunu etkileyip etkileyemeyeceği de henüz bilinmiyor.
SUÇ ORTAĞI: TÜTÜN
Selim GÜN soruyor:
Sigaranın COVID-19’un etkisini 14 kat arttırdığı söyleniyor. Günde bir sigara, sigar veya elektronik sigarada da durum aynı mı?
PROF. DR. MELİH US (Kalp Damar Cerrahi Uzmanı):
Dünyanın her yerinden gelen verilere göre tütün kullananlarda bu hastalık daha hızlı seyretmekte ve özellikle yoğun bakımlarda ciddi durumlara sebep olmaktadır. Sigara, sigar, elektronik sigara ve nargile de dahil hepsi için kanıtlar mevcut. Değil 3-5 tane sigara içmek, sigara içenlerin yanında bile bulunmayın. İçmediği halde 10 tane sigara içenin yanında duranlar 3 tane içmiş oluyor. Sigara özellikle damar iç duvarındaki kaygan tabakayı bozarak kötü kolesterollerin damara yapışmasını kolaylaştırıyor. Oluşan yağ plaklarının ilerlemesi damarın tıkanmasına veya yırtılması da kalpte enfarktüse sebep oluyor. COVID-19, bu plakların yırtılmasını kolaylaştırarak enfarktüs oranını artırıyor.
PANİK ATAK MI COVID-19 MU
Deniz TÜRKER soruyor:
Koronavirüsün bariz belirtilerinden birisinin nefes darlığı olduğu belirtiliyor. Anksiyete ve panik atak hastaları özellikle endişe tetiklendiğinde “Nefes alamıyorum” diyor. Bu gruptaki kişiler nefes alamama durumunda ayrımı nasıl yapabilirler?
PROF. DR. ARİF VERİMLİ (Psikiyatrist):
Çok güzel ve önemli bir soru. Nefes alamamak ciddi kalp ve göğüs hastalıkları belirtileri olmakla beraber panik bozukluğun da en ayırıcı belirtilerinden biridir. Burada ayrım tat ve koku duyusunun yitirilmesidir. COVID-19 virüsünde tat ve koku duyusu yitirilmesi önemli bir belirti. Nefes alamadığınızı sanıyor ve ciddi nefes darlığı yaşıyorsanız ve daha önce geçirilmiş panik atak öykünüz varsa muhtemelen bu bir panik atağıdır.
SİZ SORUN HOCALAR YANITLASIN
Alanında uzman, çok değerli hocalardan oluşan Hürriyet Bilim Kurulu, her gün koronavirüs ve salgınla ilgili sorularınıza cevap veriyor. Sorularınızı hurriyetbilim@hurriyet.com.tr adresine veya 0 530 054 44 84 numaralı WhatsApp hattına isim ve soyisminizi yazarak yollayabilirsiniz.