Hürriyet Bilim Kurulu yanıtlıyor: Evdekileri nasıl korurum

PROF. DR. İSMAİL BALIK (Ankara Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi):

Bu aşamada sizin durumunuzda olanlar için Sağlık Bakanlığı ve il pandemi kurullarının ‘izinli’ sayılma ya da başka bir ek önerisi yok. Dolayısıyla sizin genel korunma tedbirlerine uyma konusunda göstereceğiniz itina, hem sizi hem de anneniz ve kızınızı korumaya yetecektir. Yani doğru bir biçimde maske kullanın, sosyal mesafeye (3 adım kuralına!) uyun ve el hijyeninizi asla ihmal etmeyin!

VİRÜSÜN BEYNE GİTTİĞİ BİRKAÇ YOL

Cana GÜNER soruyor:

COVID-19 virüsü beyne nasıl ulaşabiliyor?

PROF. DR. DERYA ULUDÜZ (Cerrahpaşa Ünversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi):

Daha önce korona ailesinden özellikle SARS ve MERS pandemilerinden gördüğümüz deneyimler her ikisinin de beyni etkilediği ve beyin iltihabı, beyin damarlarında tıkanıklık ile felç, koku alamama, sara nöbetleri, bilinç bulanıklığı yaptığıydı. Nitekim COVID-19’da da bu yakınmaların birçoğunu görmeye başladık. Virüsün beyne girmesi için birkaç yol var; bunlardan en kestirme olanı burun yoluyla. Koku sinirini tutup, bu sinirin bağlantıları aracılığıyla beyne ulaşıyor. Koku siniri ile beyne ulaştığında koku ve tat alamama ile başlayan serüven sonrasında beyin dokusunda enfeksiyon, şuurda etkilenme, şiddetli baş ağrısı, bulantı ve kusmaya ilerleyebilir. Bazı kişilerde sara nöbetleri de ortaya çıkabilir. Diğer bir yol akciğerlerden solunum merkezine giden sinir bağlantılarını kullanmak. Bu yolla beyne ulaştığında özellikle beyin sapı dediğimiz solunumu kontrol eden merkeze hasar vererek ani solunum yetmezliklerinde rolü olabileceği belirtiliyor. Bununla birlikte COVID-19 enfeksiyonu sırasında kanda ortaya çıkan D-dimer gibi kan pıhtılaşmasını artıran maddelerin beyin damarlarında tıkanıklığa yol açabileceği üzerinde de duruluyor.

‘PANDEMİLERE KARŞI HEP HAZIRLIKLI OLMALIYIZ’

Recep ŞAHİN soruyor:

COVID-19 virüsü Çin’in Vuhan şehrinden dünyaya dağıldı. Ancak onu doğuran veya oluşturan faktörler tekrar ortaya çıkarsa bu virüsün yeniden yayılmayacağının güvencesi nasıl sağlanacak?

PROF. DR. BARIŞ OTLU (Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Başkanı):

Virüsler çoğalırken birçok mutasyona (yapısal değişime) uğrarlar. Bu mutasyonların bir kısmı virüsü zayıflatırken bir kısmı daha dayanıklı ya da bulaştırıcı hale getirebilir. SARS-CoV-2 virüsü, Coronavirus (Koronavirüs) ailesinden olup mutasyonla değişerek oluşmuştur. Zaten, bu nedenle ilk olarak ‘yeni tip koronovirüs’ olarak adlandırılmıştır. Uğradığı değişim, virüse, insandan insana bulaşabilme özelliği kazandırmıştır. Bu değişimlerin ne zaman olacağını bilmek ve engellemek olası değildir. Doğadaki virüslerin değişimleri konusunda bilimsel çalışmalar arttırıldığı takdirde potansiyel tehlike oluşturulabilecek virüsler daha erken saptanarak önlemler alınabilir. Ayrıca iklim ve çevre değişimleri, biyoçeşitliliğin azalması, insan nüfusunun artması gibi nedenlerden önümüzdeki yıllarda da benzer virüslerin neden olduğu yeni pandemiler yaşanabilir. Bu nedenle tüm dünya pandemi konusunda daha hazırlıklı olmalı, erken uyarı sistemleri ve salgına karşı etkili mücadele stratejilerini oluşturmalıdır.

BRONŞEKTAZİ NEDENİYLE RİSK GRUBUNDASINIZ

Zeynep SARITAŞ soruyor:

64 yaşında ve bronşektazi rahatsızlığı olan biri için 'Hastalık risk kesinlikle fazla’ diyebilir miyiz?

PROF. DR. MEHMET CEYHAN (Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı):

Hem yaş hem de bronşektazi sebebiyle direkt risk grubundasınız. Mutlaka riskli hastalar için önerilen kurallara dikkat edilmeli. Öksürüklü veya ateşli kişilerle görüşmemeli, evde kalmalı, bir buçuk metre mesafeye dikkat etmelisiniz.

ZENOFOBİ TETİKLENEBİLİR

Teoman YILMAZTÜRK soruyor:

Hocam ‘Zenofobi’ (yabancılardan korkma) hakkında ne düşünüyorsunuz? Bu süreçte artmış olabilir mi?

PROF. DR. ARİF VERİMLİ (Psikiyatrist):

Yabancı fobisi kendinden olmayan veya öteki fobisi dediğimiz ‘Zenofobi’ bazı hastalıkların belirtisi olarak da karşımıza çıkan, toplumlarda yüksek sıklıkta en azından ‘fobik’ düzeyde görülmeyen bir fobidir. Ben bu süreçte başkasından hastalık bulaşması korkusundan dolayı bunu biraz tetikleyebileceğini düşünüyorum.