Hukukçu ahaliyle yüz göz olmaz

Adalet Bakanlığı desteğiyle Türkiye Adalet Akademisi’nce (TAA) önceki gün düzenlenen söyleşide 23. dönem hâkim ve savcı adayları ile bir araya gelen Ortaylı, Türk-İslam kültüründe adalet anlayışı ve Osmanlı uygulamalarını kadıların hayatından örneklerle anlattı. İslam hukukunda yargı prensibinin o devrin şartları içinde savcı ve noter olmayan tek yargıya dayandığını vurgulayan İlber Ortaylı, özetle şunları söyledi:

TÜRKİYE 10 HUKUK FAKÜLTESİ DAHA KALDIRMAZ: “İyi hukukçu, hâkim savcı olmanın önemli unsurlarından biri kişinin kendisini geliştirmesidir. Türkiye 50 tane tıp fakültesini kaldırır, çünkü bizim doktorlarımız iyi yetişmiştir. Ama maalesef 10 tane daha hukuk fakültesini kaldıramaz. Yok yetişmemişiz. Hukuk tarihçisi yok, Roma hukukçusu yok. Dersi kaldırmaya kalkıştılar. Efendim hoca yok diyorlar. Olur mu Roma hukuku, hukuk tarihi, hukuk felsefesi kalkar mı? Olmaz, lazım şeyler bunlar.

DOSYAYI OKUMADAN BU İŞ OLMAZ: Şu veya bu şekilde bir tahsil gördünüz. Yeterli veya yetersiz olabilir. Gençsiniz, kapalı bir muhite giriyorsunuz. Kendi kendinizi geliştirebilirsiniz. Bir kere dosyanızı mutlaka okuyacaksınız. Dosyayı okumadan bu iş olmaz. Dosyasına hâkim; diye bir laf vardır. Bu bilinen bir laftır.

SAMİMİ OLMAYACAKSINIZ: İkincisi sağda soldaki insanlarla samimi olmayacaksınız. Osmanlı kadısı 25 akçelik en alt kademeden başlar. İki yıl bekler terfi eder, sonra tekrar iki yıl ve terfi eder. İki yıldan fazla bir yerde tutulmaz. Ahali ile yüz göz olmasın diye. Bu çok önemlidir. Yani bir hukuk adamının ahali ile yüz göz olmaya başladığı zaman iş bitmiştir. Bu bir altın kuraldır. Bugün için değişmiş değildir. Halkla yüz göz olamazsınız. Olduğunuz takdirde adınız çıkar.

DAVACI İLE YEMEĞE ÇIKMAYIN: Hiçbir şekilde bilhassa idari yargıda davacı ile yemeğe bile çıkmayacaksınız. Bu çok önemli. Efendim kaymakam bile çıkıyor. O çıkabilir, fakat siz çıkamazsanız. Gittiğiniz vilayette kimlerle gidip gezeceğiniz çok açıktır. Mahalli halktan birinin düğününe gidemezsiniz. Merak etseniz de gitmeyin. Çok tatsız bir meslek olduğunun farkındayız. Ama buna karşılık gittiğiniz yerdeki üniversite hocaları, öğretmenleri, önde gelenleri ile ahbaplık edebilirsiniz.

TARİH, EDEBİYAT OKUYUN YABANCI DİL BİLİN: Çok önemli iki şey; tarih okuyun ama ön planda okumanız gereken edebiyattır. Yabancı dil bilmeniz gerekir. Enternasyonel olmak zorundasınız. Başkalarını dinlemek ve anlatmak zorundasınız. Zor bir meslek hiç kolay değil. Otomobil tamircisinin de iyisi olabilir, hâkimin de iyisi olabilir, savcının da iyisi olabilir. Ama ikincilerin öbüründen farkı bazı şeyleri mutlaka iyi bilmeleri gerekiyor. Yabancı dil bunlardan birisi.”