HSYK taslağında telekulak yetkisi

Taslak bu haliyle yasalaşırsa, “süper yetkiler” de tanınan müfettişler savcı gibi hâkim ve savcılar hakkında dinleme izni talep edebilecekler. Bakanlığın hazırladığı 49 maddelik taslak, aralarında yüksek yargının bulunduğu 20 kuruluşa dün sunuldu ve tartışmaya açıldı. Taslağa son şekli görüşler alındıktan sonra verilecek. Taslak özetle şöyle:

- Teftiş Kurulu, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’na (HSYK) bağlandı. Kurul müfettişleri, hâkim ve savcılarla ilgili araştırma ve soruşturma görevlerini yerine getirirken, savcı gibi Ceza Muhakemesi Kanunu’na (CMK) göre işlem yapabilecek, kanunlarda kendilerine ve cumhuriyet savcısına soruşturmanın yürütülmesiyle ilgili tanınan tüm yetkileri kullanabilecek.
- Gerekli gördükleri kişileri yeminle dinleyebilecek, gerektiğinde istinabe (davanın görülmekte olduğu mahkemeye gönderilmek için başka bir yerde bulunan bir tanığın oradaki mahkeme tarafından ifadesinin alınması) yoluna başvurabilecek, sübut delilleri ile gereken bilgileri kamu kurum, kurul ve kuruluşlarından doğrudan toplayabilecek.

Müfettişe bilgi vermek zorunlu

- İlgili kuruluş ve kişiler, müfettişlerce yapılacak denetim, inceleme ve soruşturmalarda istenecek her türlü bilgi ve belgeyi vermekle yükümlü olacak. Müfettiş, yargı yetkisine ve yargısal takdire giren konulara karışamayacak, tavsiye ve telkinde bulunamayacak.
- Teftiş Kurulu, görev alanına giren konularda, uygulamada ortaya çıkan mevzuat yetersizliği ve aksaklıklarla ilgili hususlarda gerekli inceleme ve araştırmaları yaparak, alınması gerekli yasal ve idari tedbirler konusunda HSYK’ya teklifte bulunabilecek.
- Teftiş Kurulu Başkanı, iki Başkan Yardımcısı ile yeteri kadar kurul müfettişi ve bürolardan oluşacak. Teftiş Kurulu, 3’üncü Daire Başkanı’nın gözetiminde kurul adına görev yapacak. Kurul müfettişleri, görevlerini yerine getirirken Teftiş Kurulu Başkanı’na, Teftiş Kurulu Başkanı ise Kurul’a karşı sorumlu olacak.
- Müsteşar tabii üye olarak kaldı. Ancak HSYK toplantılarına katılmayarak, kriz çıkaramayacak. Müsteşar, diğer üyelerle aynı statüde çalışacak ve daire başkanı ya da başkanvekili de olamayacak.
- Kurul’un, Başkanı sıfatı korunan Adalet Bakanı’nın hâkim ve savcılarla soruşturma yapılmasında “mutlak” olan izin verme yetkisi “bağlı yetkiye” dönüştürüldü. Mahkemelerin teftişi ile hâkim ve savcılara soruşturma açılması, HSYK 3’üncü Dairesi’nin teklifi ve Bakan’ın onayı ile gerçekleştirilecek. Bakanın kararına karşı yargıya gidilebilecek. HSYK, 22 asıl, 12 yedek üyeden oluşan, idari ve mali özerkliğe sahip bir kamu tüzel kişiliği olacak. Genel Kurul ve üç daireli çalışacak. Kurul’a, Adalet Bakanı Başkanlık yapacak ve Genel Sekreter atayacak. Bakan dairelerin çalışmalarına katılamayacak, disiplin ve suç soruşturmalarında Genel Kurul’da oy kullanamayacak.

Genel Kurul kararları verecek

- Genel Kurul, HSYK üyeleri hakkındaki suç soruşturması ile disiplin soruşturma ve kovuşturma işlemlerini yürütecek, bu konuda gerekli kararları verecek. Yargıtay ve Danıştay’a üye seçimini de Genel Kurul yapacak. HSYK Başkanvekili ve daire başkanlarını seçecek. Kurul, üyelerinin hangi dairede görev yapacağını seçimle belirleyecek. Dairelerin kararlarına yapılan itirazları inceleyip karara bağlayacak. Kurul en az 15, daireler ise en az 5 üyeyle toplanacak ve salt çoğunlukla karar verecek.

Görevi biten hâkim tercihe göre

- Görev süresi dolan ve seçimle gelen birinci sınıf hâkimler tercih ettikleri üç yerden birine atanacak. Adaylar propaganda yapamayacaklar, sadece YSK tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde öz geçmişlerini bu iş için tahsis edilmiş bir internet sitesinde yayımlayabilecekler. Seçimle gelecek üyelerin dört yıllık görev süreleri bitmeden 65 gün içinde YSK’ca seçim yapılacak. Süresi biten üyeler, yeniden seçilebilecekler ve Kurula üye seçimlerinde oy kullanabilecekler.