Hortum olduğunda ne yapmalı?

Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Öğr. Üyesi Prof. Dr. Tuncer Demir, Akdeniz bölgesinde son günlerde can ve mal kaybına yol açan şiddetli fırtına ve hortum felaketinin görülme sebebi ve hortum anında ne gibi tedbirler alınması gerektiği konularında açıklamalarda bulundu.

"Hortumların görülebilme ihtimali fazla olabilir"

Son dönemde Akdeniz üzerinde hortum olaylarının fazla görülme sebebinin küresel ısınmadan dolayı kış mevsiminde Akdeniz sularının ortalama sıcaklığının beklenin üzerinde olmasından kaynaklanabileceğini belirten Demir, "Önümüzdeki yıllarda da Akdeniz’in su sıcaklığının yıllık veya mevsimsel ortalamaların üzerinde olması durumunda ve Akdeniz üzerinde karşılaşan polar ve nemli tropikal hava kütleleri arasında sıcaklık ve nemlilik farklarının çok daha fazla olması durumunda benzer türde hortumların görülebilme ihtimali fazla olabilir" diye konuştu.

"13 dakika olarak belirlenmiştir"

Hortumların tam olarak ne zaman meydana geleceğinin önceden kestirilmesinin oldukça zor olduğunu dile getiren Demir şöyle konuştu:
"Hortumlar çok uzun mesafelere gidemezler, kısa ömürlüdürler ve genellikle 20 kilometreden sonra özelliklerini yitirirler. Genellikle kısa süreli ve dar alanlı olarak meydana geldiği için hortumların tam olarak ne zaman meydana geleceğinin önceden kestirilmesi oldukça zordur. Uluslararası standartlara göre hortumun ne zaman meydana geleceğini önceden kestirme zamanı 13 dakika olarak belirlenmiştir. Hortum bir bölgeyi etkilemeden hemen önce çok güçlü gök gürültülü yağış ve kasırga türünde rüzgar başlar. Genellikle, koyu gri renkte gökyüzünde yoğun küme bulutlarının varlığı, iri dolu taneleri ve tren sesini andırır güçlü ses/gürültü hortumun yaklaştığına işaret eden en önemli belirtilerdir."

Hortumların kısa sürelerde etkili olmasına rağmen oldukça büyük boyutlarda hasara yol açabileceğine dikkat çeken Demir, hortumun oluşturduğu vakum etkisinin, bir havuz veya nehir yatağında suları tamamen içine çekebileceğinin altını çizdi.

Demir, "Yüksek hızdaki rüzgarlar insanları bir yerden başka bir yere süratle fırlatabildiği gibi, yerden kaldırdığı insanları belirli bir yükseltiye kadar çıkardıktan sonra tekrar aşağı bırakabilir. Hortumun sebep olduğu can kayıpları ve yaralanmalar genellikle, hortumun en şiddetli olduğu anlarda havaya fırlatılmış yeryüzü kaynaklı cisimlerin insanlara çarpması sonucunda meydana gelir" ifadelerini kullandı.

"Betonarme binalara girilmelidir"

Hortum ihtimalinin yüksek olduğu durumlarda dikkatli olunması gerektiğini kaydeden Demir., sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bu durumlarda genellikle betonarme yapılar içinde bulunmak oldukça güvenlidir. Böyle yerlerde banyo, merdiven boşlukları gibi alanlar en uygun yerler olup mümkünse pencerelerden ve balkonlardan uzak durulmalıdır. Okul, devlet dairesi gibi yerlerde önceden belirlenmiş sığınaklara gitmek veya sığınak yoksa zemin katlarda beklemek hortumdan zarar görme ihtimalini azaltır. Prefabrik gibi hafif ve güçsüz yapılardan uzak durulmalı ve mümkünse en kısa sürede çevredeki betonarme binalara girilmelidir. Hortum esnasında hareket halindeki araç içinde bulunmak oldukça tehlikelidir. Bu gibi durumlarda hareket halindeki araba en kısa sürede durdurulmalı ve araba terk edilerek çevredeki en yakın binaya sığınılmalıdır. Etrafı açık arazide ve civarda sığınılacak bir yer bulunulmaması durumunda, mümkünse bir çukura girmek ve yere çömelerek beklemek en uygun yoldur. Civarda çukur alan bulunulmaması durumunda yere en yakın seviyede ve cenin pozisyonunda kalarak beklemek en doğru hareket olacaktır."