Hortum nedir, nasıl oluşur? Hortum afetinde alınabilecek önlemler neler?

AFAD Afet Terimleri Sözlüğü’ne göre hortum; doğada havadaki basınç değişimlerine bağlı olarak oluşan, kendi ekseni etrafında dönerek hareket edebilen, yüksek hızlara ulaşabilen ve yıkıcı etkileri olan şiddetli bir rüzgâr çeşididir. Küçük ve güçlü alçak basınç alanlarında, büyük bir hızla kendi etrafında dönen hava hareketiyle oluşur. Bu "hortum" bulutlardan yere kadar uzanır ve büyük yıkıcı güce sahip olan bir doğa felaketidir.

HORTUM AFETİNDE ALABİLECEĞİNİZ ÖNEMLERİ BİLİYOR MUSUNUZ?

Hortum sırasında;

Hortum sırasında hemen sığınacak bir yer arayın. Uçuşabilecek parçalara karşı başınızı koruyun.

Bina içindeyseniz:

Elektrik şalterini, su ve doğalgaz vanalarını kapatın!
Sığınağınız varsa hemen sığınağa gidin. Sığınağa ulaşmak için asansörleri kullanmayın!
Sığınağınız yoksa penceresiz odalara (banyo, koridor gibi) sığının
Kapı ve pencereleri kapalı tutun!
Sağlam bir nesnenin yanında veya altında çök-kapan-tutun yaparak, hortum bitinceye kadar bekleyin (Vücudunuzu battaniye ya da benzeri kalın örtülerle koruyabilirsiniz.)
Dışardaysanız:
Açık alandaysanız, kararınıza etki edebilecek pek çok etken olabilir.
Öncelikle sığınacak güvenli bir yer arayın.
Uçuşabilecek parçalara karşı öncelikle başınızı koruyun.
Köprü, üstgeçitler ile enerji nakil hatlarından uzak durun!
Düz ve alçak alanları sığınmak için tercih edin!
Bir aracın içinde sığınmanız gerekirse, emniyet kemerini takarak başınızı bir örtüyle koruyun.

Hortum sonrası:

Mahsur kalırsanız, duvara ya da musluk borularına vurup arama kurtarma ekiplerine yerinizi bildirebilirsiniz.
Resmi açıklamaları ve uyarıları takip edin.
Telefon veya sosyal medya aracılığıyla ailenizi ve arkadaşlarınızı kontrol edin.
Hasarlı yapılardan ve enerji hatlarından uzak durun.
Hortum sonrası enkaz parçalarını kaldırırken dikkat edin. Koruyucu kıyafetler giyin. Gerekiyorsa yardım çağırın.
Sigorta işlemleriniz için evinizdeki, aracınızdaki hasarları fotoğraflayın.
Evinizde elektrik yoksa olası bir yangına neden olmamak için mum yerine pilli fenerler kullanın.

HORTUM NASIL OLUŞUR?

Hava olaylarının oluşumları ne kadar karışık gözükse de, aslında hepsinin oluşumu birbirleri ile benzer şekildedir. Hortum gibi ekstrem hava olayının oluşmasındaki tek fark; yukarı seviyelere taşınan suyun (konveksiyon) çok daha fazla olması ve sürekli hızlı bir şekilde yükselmesidir. Buna basit bir örnek olarak kaynayan suyu örnek gösterebiliriz. Isındıkça yükselen hava, yukarı seviyedeki soğuk havadan dolayı içindeki su yoğuşarak milyarlarca su partiküllerini açığa çıkarır. Bu milyarlarca mikro su partikülleri yukarıda birleşerek bulut diye adlandırdığımız şekilleri oluştururlar ki, bulutların büyüklükleri de taşınan havanın hızına bağlı olarak değişir. Çok hızlı bir şekilde yükselen sıcak ve nemli hava, yükselen havaya oranla çok daha soğuk olan hava tarafından emilmeye başlar. Bu esnada hava çok kararsızdır ve bu kararsızlığın tepkimesi olarak bulutun altında spiral bir şekil oluşur. Yer seviyesinden hızlıca yükselen hava, basıncı ve sıcaklığı düşürür. Bu esnada rüzgar şiddetini arttırır ve su buharı yoğunlaşmaya başlar. Yoğunlaşan su buharı, bulutun altında belirmeye başlayan spiral şeklin daha belirgin, havanın ise daha kararsız hale gelmesine neden olarak hortumun gücünün artmasına neden olur. Olgunlaşmaya başlayan spiral şekil alttan emdiği havayı hızla soğutarak yoğuşturur ve şiddetli akıma, şimşeklerle birlikte dolu ve yağmur sağanakları da katılır. 

Bir denizin ya da gölün üzerinde meydana gelen bir hortum, yerden emdiği sular ile bir "Su hortumu" oluşturur. Havanın mevsimsel değişimine göre kar hortumu ve alev hortumlarıda oluşabilmektedir.