Hiperaktiviteye de çözüm sakarlığa da: Ergoterapi

Okullarda çocukların daha fazla sosyal beceri kazanması ve akademik başarılarının arttırılması amacıyla yapılan çalışmalar arasına ergoretapi de katıldı. Günlük aktivitelere katılım yoluyla sağlığı geliştirmeyi hedefleyen ergoterapi, özellikle ABD ve Avrupa’da her yaştan öğrenciye uygulanan yaygın bir model. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Ergoterapi Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Meral Huni, Türkiye’de yeni olan çalışmaları şöyle anlattı:
Ergoterapide her yaşta öğrencinin günlük yaşam aktivitelerine katılımı yoluyla iyi olma hali sağlanıyor, yani sağlık kısmı okula taşınıyor. Ancak, rehberlikten farklı. Rehberlikte sınıf içinde birebir çocukla çalışılmıyor. Sözel iletişim kuruluyor. Ergoterapide ise çocukla birebir ilgileniliyor. Ergoterapistler öğencilerin ince motor gelişimini destekliyor. Bu da 3 tür aktiviteyle yapılıyor: Kişisel bakım, üretkenlik ve serbest zaman aktivitesi.

SIRALARIN YÜKSEKLİĞİ VE TAHTAYA YAKINLIK AYARLANIYOR

Kişisel bakım aktivitesinde anaokuluna giden bir çocuk kaşık tutmayı bilmiyorsa bunu öğrenmesi sağlanıyor. Bağımsız yemek yemek öğretiliyor. Üretkenlikte derslerini öğrenmesi isteniyor. Sayı saymasını bilmiyorsa, sakarlık varsa buna yönelik çalışılıyor. Serbest alan aktivitesinde bir çocuk basketbol oynamak istiyor ama bunun için yeteneği yoksa ona bu beceri kazandırılıyor. Spor, beden, müzik derslerinde her öğrencinin beceri kazanması sağlanıyor. Bunlar dengeli yapıldığında öğrencilerin yaşam kalitesi, kendine güvenleri, akademik başarıları artıyor. Örneğin öğrenci matematikte zayıfsa nedenine bakılıyor. Becerilerini geliştirmesi için görsel veya şekil zemin algılarının nasıl olduğu inceleniyor. Işık, yazdığı defter buna göre seçilebiliyor. Rehabilitasyonun okulda olması gibi bir durum sözkonusu. Kimin bu hizmete daha çok ihtiyacı olduğunu gözlüyoruz. Hemen gerekiyorsa öneride bulunarak işe başlıyoruz. Okulda çözülmeyecek bir şey olduğunda yönlendirmesi yapılıyor.
Öğretmenlerle, okul yöneticileriyle, rehberlikle ortak çalışılıyor. Sınıf ortamı çocuklara göre düzenleniyor. Örneğin sıraların yüksekliği, tahtaya yakınlığı ayarlanıyor. Hiperaktivite ve dikkat eksikliği bozukluğu varsa, öğretmene bu yönde stratejiler veriyor. Örneğin dikkat sorunu olan çocukların arka sıralara oturması çok sakıncalı. Çünkü önlerinde renkli saç tokası görünce bile dikkatleri dağılabiliyor.
Bu hizmet okulda genellikle danışmanlık olarak yürütülüyor. Ama ilgilenilen çocuğun farkında olmayacağı biçimde bütün sınıf içinde de uygulamalar yapılabiliyor. Öğretmeni öğrenciyle başa çıkmadığında da ergoterapi devreye giriyor. Ortamı düzenliyoruz, öğretmenlere bilgi veriyoruz.

MOTOR BECERİSİ ŞART

Akademik başarı için kaba ve ince motor becerilerinin okul öncesinden başlanarak geliştirilmesi önemli. ABD ve Avrupa’daki okullarda psikolog, rehberlik yanında ergoterapistler de bulunuyor. Sağlıklı çocukların yanında engelli, otistik, gelişimsel bozukluğu olanların becerilerini geliştirmek için de ergoterapiden yararlanılıyor.
Gülseven ÖZKAN

Kaşık ve kalem tutmak da öğretiliyor
-Yazısı kötü olan bir çocuk varsa bunun nedeni ergonomik yani oturma biçimi. Çocuğun daha dik durması sağlanıyor.
-Sosyal iletişim sorunu olan, içine kapanık çocuklarda bunun nedeni araştırılıyor.
-Öğrenme güçlüğünün belirtileri erkenden izleniyor. Çocuk 3 yaşındayken medikal testler yapılıyor.
-Çocuğun duyusal farklılıkları varsa öğrenme güçlüğü ortaya çıkabiliyor.
-Yemekhanede yemek yeme eğitimi veriliyor, kaşık tutma becerisi kazandırılıyor.
-Arkadaşlarına vuran çocukların bazıları vücut farkındalığı kazanmadığı için bunu yapıyor. Omuz veya kollarının nerede olduğunu tam olarak bilemediklerinden kontrol edemiyorlar.
-Ergenlerde de boy uzarken sakarlık artıyor. Vücut farkındalığı için ağırlaştırılmış yelekler giydiriliyor. Kola odaklanma gibi aktiviteler yapılabiliyor.
-Yer-yön eğitimiyle bilişsel beceriler kazandırılıyor.
-Anaokulunda motor becerisi zayıf olanlara, kalem tutamayanlara boncuk dizme gibi aktiviteler yaptırılıyor.
-Dil gelişimi sorunluysa “mış, miş” heceleri kullanılıp masallar anlatılıyor.

Ergoterapi nedir?

Ergoterapi, herhangi bir aktiviteye katılım sorunu yaşayan herkesin tedavi edici yaklaşımlarla sağlıklı , iyi olma halini ve yaşam kalitelerini arttırmakla görevli bir sağlık disiplini. Türkiye’de rehabilitasyon (normal gelişim gösteren ve özel gereksinimli çocukların rehabilitasyonu) zincirinin eksik parçası olan ergoterapi, bireylerin istekleri ve kendilerinden beklenen günlük yaşam etkinliklerine katılabilmelerini sağlıyor. Bu yolla da sağlıklı, iyi ve yaşamlarından memnun olma seviyesini arttırmayı hedefliyor.
Kişilerin fiziksel, bilişsel veya duyusal bazı özellikleri geliştirerek, aktiviteyi kolaylaştırarak yaşadıkları ev, okul gibi çevreleri yeniden yapılandırarak hedefine ulaşıyor. Kalemi doğru tutup yazı yazabilmeyi, dersi dikkati dağılmadan dinleyebilmeyi, matematik gibi derslerde akademik başarı göstermeyi, servise bağımsız olarak binip inebilmeyi, yemekhanede yemek yiyebilmeyi, çeşitli spor veya sanat aktivitelerine katılabilmeyi destekliyor. Ergoterapistler normal gelişim gösteren veya özel gereksinimi olan tüm çocukların bu hedeflere ulaşabilmesi için çalışıyor.