Herkes topu YÖK’e atıyor

Aslında senatolar kendi yetkilerini kullanmak istemiyor. YÖK bazı alanlarda güçlü ama üniversite senatosu birçok konuda iş yapabilme gücüne sahip” diye konuştu.

SİYASET, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları (SETA) Vakfı tarafından düzenlenen ‘Yükseköğretimin Yeniden Yapılandırılması’ paneline katılan YÖK Başkanı Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya, üniversitelerin sorunları ile ilgili açıklamalarda bulundu. Üniversite senatolarında çözülmesi gereken sorunların da YÖK’e gönderildiğini belirten Çetinsaya’nın açıklamaları özetle şöyle:

YÖK’ü bir yandan eleştiriyoruz, bir yandan da ona büyük kabiliyet yüklüyoruz. Hem YÖK’ün olmamasını istiyoruz, hem de üniversitelerin bünyesinde çözmesi gereken sorunları YÖK’ün çözmesi gerektiğini düşünüyoruz. Yükseköğretimde yeniden yapılandırma tartışılırken bence ilk masaya otururken buna karar vermeliyiz, YÖK’ü istiyor muyuz, istemiyor muyuz? Doğası gereği üniversiteler kendi senatolarında çözebileceği sorunları sürekli YÖK’e paslıyor, bunu sürekli yaşıyoruz. Aslında senatolar kendi yetkilerini kullanmak istemiyorlar. Şehir efsanesi var. Bölüm başkanları hocalara, dekanlar bölüm başkanlarına, rektörler herkese “YÖK buna karşı, bunu onaylamaz” diyor. Herkes de bu masaldan çok mutlu. Evet YÖK bazı alanlarda güçlü ama üniversite senatosu birçok konuda iş yapabilme gücüne sahip.

AÇIKÖĞRETİM YÜZDE 47

Bugüne kadar liselerden 800 bin öğrenci mezun oluyordu. 2016-2017’den itibaren teorik olarak 1 milyon 200 bin genç liselerden mezun olacak. Gelecek yıllarda yükseköğretimin kapasitenin arttırılması gerekiyor. Sistemde büyümenin bir kısmı açıköğretimle sağlanmış. Öğrencilerin yüzde 47’si açıköğretimde okuyor. Önümüzdeki 10 yılda açıköğretim oranını dünya ortalamalarına çekmemiz, azaltmamız lazım. Yüz yüze ve uzaktan eğitim vermemiz lazım. İkinci mesele akademisyen yetiştirmek. Öğretim üyesi yetiştirmek konusunda biraz geride kaldığımızı görüyoruz. Öğrenci sayısı ile aynı oranda artış göstermiyor. OECD ortalamalarında öğretim üyesi istatistiklerinde geride kalıyoruz. Hoca başına düşen öğrenci sayısı 21. Doktoralılara baktığınızda bu rakamın 48 olduğunu görüyoruz.

GELENEKSEL ANLAYIŞ VAR

Önümüzde bir gerçek var. Kalite çalışması yapmak istiyorsak hoca başına düşen öğrenci sayısını aşağıya çekmemiz lazım. OECD’de bu rakam 16. Bunu yakalamak için 45 bin doktoralı öğretim üyesine ihtiyaç var. Bunların yanında sisteme yeni dahil olacak öğrenciler var. Her yaştan nüfusa yükseköğretim imkanı sunacak sisteme, her sektörden doktoralı insana ihtiyacımız var. Her yıl 4 bin 500 doktora mezunu veriyoruz. Kürsülere hoca yetiştirmemiz lazım OECD’yi yakalamak için 10 yıl içinde 10-15 bin doktora mezunu vermemiz lazım. Doktoranın tamamen parasız yapılması gerekir. Doktora için özel teşvikler getirmeliyiz.
Türkiye’de kalite çalışması yapılıyor. Eksik olan yasal mevzuat itibarıyla sistemin adı konulmamış. Yapılanlar sistemi besleyici çalışmalar olarak kalıyor. Nihai model belirlendiğinde aslında kolayca bu çalışmalara adapte olacağız. Yani şu an yapılanlar yasal zorunluluk değil.
Zihniyet ve etik sorunlarımız da var. Bunlarla yüzleşmemiz gerekiyor. Bunlar yasa ve yönetmeliklerle çözülebilecek bir şey değil.
Akademik özgürlüklerin kullanımıyla ilgili yasa boyutları var ama tecrübeler gösteriyor ki aktörlerin akademik kültür meseleleriyle yüzleşmemiz gereken konular var. Bunların sebep ve sonuçlarını analiz etmeliyiz. Yasa ve yönetmeliklerden çözüm beklemeden bunları çözebilmeyiz.
Yükseköğretim dünyada değişiyor. Üniversitelerimiz çeşitlenecek ve serbest olacak ama hayal ettiğimiz üniversitelere dönüşebilecek mi? Geleneksel üniversite ile küresel üniversite anlayışını nasıl bağdaştıracağız. Öğretim üyeleri olarak buna hazırlıklı mıyız bilmiyorum. Geleneksel üniversite anlayışımız var. Bunlarla küresel dinamikleri nasıl bağdaştırabileceğiz? Bu da önemli.