HERKES LINUS OLMAK Ä°STER! Amerika ve bütün dünya masumiyetini kaybetti… Ünlü Peanuts karikatürlerinin yaratıcısı Charles M. Schulz 12 Åžubat'ta geride

HERKES LINUS OLMAK Ä°STER! Amerika ve bütün dünya masumiyetini kaybetti… Ãœnlü Peanuts karikatürlerinin yaratıcısı Charles M. Schulz 12 Åžubat'ta geride muhteÅŸem bir çizgi tarihi bırakarak hayata gözlerini yumdu. 77 yaşında ölen çizer, daha birkaç hafta önce Peanuts'ı artık kendine zaman ayırmak istediÄŸi için çizemeyeceÄŸini açıklamıştı. Birkaç kuÅŸak üzerinde etkili olan ve Amerikan bant karikatüründeki çocuklarla yerkürenin her yerinden insanların özdeÅŸlemesini saÄŸlayan çizer, bir baÅŸkasının Peanuts'ı çizmemesini de dilemiÅŸti. Ancak Schulz'un bilgisi dahilinde sınırlı sayıda birkaç çizer, Peanuts karakterlerini çeÅŸitli ürünlerde çizmek üzerine çalışmaya baÅŸlamıştı ve çalışmalarına devam edecekler. Tabii, bir daha hiçbir çizer de Charles M. Schulz gibi olmayacak…CNN'in sokak röportajlarından birinde, bir kadın Peanuts'ı Amerikan hayatının önemli bir parçası olarak anlatıp, herkesin hayatı üzerinde önemli bir etki bıraktığını söyledi geçenlerde. BaÅŸkan Clinton da üzüntüsünü belirten bir mesaj yolladı. Türkiye'de de kitlesel medya, büyük çizerin ölümüne seyirci kalmadı. Gazeteler ufak da olsa bir köşede haberi duyurdu, televizyonlar ana haber bültenlerine aldılar. Zaten bir süredir Show TV gündüz kuÅŸağında Peanuts çizgi filmlerini yayınlıyordu. Ancak mesela Elizabeth Wurtzel'in Bitch (Kaltak, Ä°letiÅŸim Yayınları) kitabının çevirisinde yer alan "Hayatta en çok istediÄŸim ÅŸey, Linus'un battaniyesi gibi hep yanımda taşıdığım öfke ve hiddetten kısacık bir süre için kurtulacak gücü bulup, kendine yapılan en büyük kötülüğü aşıp hâlâ iyi olabilen insanlardan biri olabilmektir" cümlesini de Linus bir asteriksle açıklanmıştı. Demek ki, bu topraklarda henüz bir kurgu kahraman olamamışlar…Oysa, mizahını Amerika (rüyası, deÄŸerleri, hayatı, aile yapısı) ile sınırlamayan tek çizgi Peanuts. Charlie Brown isimli 'ana' karakteri, dünyanın en çok tanınan köpeÄŸi Snoopy, yardımcısı ufak kuÅŸ Woodstock, kendini beÄŸenmiÅŸ Lucy, güvenlik battaniyesinin ardına sığınan Linus, ona aşık Lucy ve piyanosundan başını kaldırmayan Schroeder karakterleri her kesimden, her toplumdan ve her yaÅŸtan insanın kolayca özdeÅŸleÅŸebilecekleri karakterler. BaÅŸkan Clinton bile onlardan etkilenmiÅŸ.Peanuts'ı bu kadar olaÄŸanüstü yapan en büyük özellik yapısındaki sadelik. Gerek çizgi filmlerinde, gerek bant karikatürlerinde Charles M. Schulz'un bütün çizgileri ve konuÅŸma balonları son derece anlaşılır ve basit. Karakterlerin hâlâ çocuk oluÅŸu, Salingervari bir yöntemle onların her dem masum ve kötülükten uzak olmalarını saÄŸlıyor.Ä°ÅŸte, en büyük gücünü de bu masumiyetinden alıyor çizgiler. Karakterlerin başından kötü bir ÅŸey geçmiyor. 1950-70 arasında bir bir okura tanıtılsalar da, zaman içinde yaÅŸlanmıyorlar. Ä°lk tanıtıldıklarında ÅŸimdi göründüklerinden daha ufak, hatta bebekler ama büyümelerine raÄŸmen bundan daha ileriye gitmiyor yaÅŸları. Her ne kadar birbirlerini zaman zaman kırsalar da, hiçbir zaman arkadaÅŸlıkları bozulmuyor ve hep aynı grup içinde kalıyorlar. Hiç "okul bitirmiyorlar" ve karakter özellikleri hiç deÄŸiÅŸmiyor.Charlie Brown hep kaybetmeyi simgeliyor. Kafasının önündeki ufak saçıyla hep ÅŸakaların konusu o. Beyzbol oynadığında kaybediyor, 'spelling bee'ye katıldığında kaybediyor. (Alfabede M mi önce gelir N mi?) Uçurtmaları bile devamlı aÄŸaca takılıyor. ArkadaÅŸları genellikle ona 'blockhead' (kaskafa) diyor. Ä°yi niyeti yüzünden, bazen birine çok büyük sorun yaratabilecek potansiyeldeki Lucy'nin her istediÄŸini yapıyor.Lucy, grubun sürekli bağıran kızı. Herkese de kötü davranıyor. Kendine iltifat edilmesinden hoÅŸlanıyor. KardeÅŸi Linus'a ise çok kötü davranıyor ve battaniyesini yok etmeye çalışıyor.Linus, Amerikan popüler kültürüne 'security blanket' (güvenlik battaniyesi) diye bir deyim ekledi. Lucy'nin dediÄŸine göre, o battaniyenin altına sığında kendini daha güvende hissediyor. Peanuts'ın en duygusal, en saldırıya açık ve en entelektüel olanı. Hayatta en çok inandığı ÅŸey büyük balkabağının bir gün geleceÄŸi. PeÅŸinden Charlie Brown'ın kızkardeÅŸi Sally koÅŸuyor. Snoopy ise hep onun battaniyesini alıp çeÅŸitli oyunlar yapıyor.Charlie Brown'ın baÅŸarısızlığını örten bir 'beagle' olan Snoopy, yıllar içinde Peanuts'ın simgesi haline geldi. Bazen köpek kulübesinin üzerinde daktilosuyla yazı yazıyor, bazen alter-ego'su Joe Cool'u devreye sokuyor. Geceleri ise hep kulübenin üzerinde uyuyor. Peanuts içinde konuÅŸma balonu olmayan, gerçek bir köpek!Tabii, bir de popüler karakterler arasında kafasını piyanosundan kaldırmayan Schroeder var. O tepkilerini sadece ufak kuÅŸ karakteri Woodstock tarafından rahatsız edilince gösteriyor. Lucy ise ona aşık ve bazen hiç rahat bırakmıyor. Schroeder, bir keresinde Lucy'e "Dünyada hiç kız kalmasa da senle evlenmem" demiÅŸti...Tüm bu çocuk karakterlerin büyümemesinin ve çocuk kalmasının ardında yatan masumiyet gerçeÄŸi, yıllara raÄŸmen bir bant karikatürünün bu kadar çok ülkeye yayılıp, her dem popüler kalmasını da açıklıyor. Zira, hayat özellikle de teknolojinin hızıyla, Peanuts'ın ortaya çıktığı 1950'li yılların 'yabancılaÅŸma' içinde yüzen 2. Dünya Savaşı sonrası ABD'si gibi duraÄŸan deÄŸil. Dünya daha çok birbirine benziyor ve bu benzerlik ve hızlı geliÅŸme sonucu yolda birçok ÅŸey düşürülüyor.Yolda kaybettiklerimizin başında 'masumiyet' geliyor. Bir global köy misali, birbirine benzer insanların yaÅŸadığı farklı ülkeler de topluca masumiyetlerini kaybediyorlar. Son 50 yıl, her ÅŸeyden öte bir de siyasette, iÅŸ dünyasında, medyada skandallarıyla hatırlanıyor. Ãœstelik, artık böylesi bir küreselleÅŸme sonucunda birey istese de istemese de kendi dışında iÅŸleyen bir çarkın parçası haline gelebiliyor. Böylece, masumiyetin yolda kaybedilmesi kaçınılmaz hale geliyor.Peanuts karakterleri büyüyüp, hayata atılsalar, mavi ya da beyaz yakalarını giyip taşınabilir telefonları ile konuÅŸan modern zaman insanlarına dönüşselerdi eÄŸer, şüphesiz kısa zaman içinde yok olurlardı. Ama onlar, çocuk kalmayı ve hep gerçeÄŸi göstermeyi tercih ettiler.Bugün arÅŸivlere, yayınlanan kitaplardan eski bantlara baktığımızda bütün karikatürlerin ortak özelliÄŸinin bir noktada bile gerçeklikten, özden ödün vermemiÅŸ olduÄŸunu kolayca görebiliriz. Çocukların birbirleriyle iliÅŸkileri gerçek, birbirini kırmalar, barışmalar, arkadaÅŸlık, kaybetmek, kazanmak, Lucy'nin nezdinde boyun eÄŸmek, Linus gibi kaçmak hep gerçek.Bir lise gazetesine verdiÄŸi nadir söyleÅŸide, yıllar önce, ünlü Holden Caulfield karakterinin yaratıcısı yazar J.D. Salinger da asıl gerçekliÄŸin çocuklar olduÄŸunu, onların Tanrı tarafından korunan kutsal varlıklar olduÄŸunu, büyüdüklerinde ise birer 'phony' (adi, sahtekâr) karakterlere dönüştüklerini söylemiÅŸti.Hayat içindeki yoÄŸunluk içerisinde hepimizin ihtiyacı olan güvenlik battaniyesi sundu Peanuts'ın en sevdiÄŸim karakteri Linus. Ve bütün arkadaÅŸlarıyla hep önümüzde iyi 'rol modelleri' olarak yer aldılar. Ben hâlâ, battaniyemin altına sığınıp, güvenlik içinde otursam mı; yoksa Schoeder gibi sadece piyanomu mu çalsam diye düşünüp duruyorum. Ama biliyorum ki, masumiyetin her yitiriliÅŸinde korunmak isteyenlerin sayısı daha da artıyor… Oray EĞİN - 16 Åžubat 2000, ÇarÅŸamba Â