Her eve kasko zorunluluğu

İmar yasa taslağı Şubat'tan beri Meclis'e gelmeyi bekliyor. Türkiye bu arada iki deprem yaşadı

SUÇ HEPİMİZİN

Sağlıklı bina yapımını yasal düzenlemelerle sağlayamayan Devlet,

Binaların yapımında gerekli özeni göstermeyen müteahhitler

Bu binalara iskan ruhsatı veren Belediyeler

Hayat boyu içinde oturacakları bu daireleri satın alırken kalitesine önem vermeyen, dayanıklılığına bakmayan tüketiciler,

Herkesin kendisine pay çıkaracağı ‘‘Yeni İmar Yasası’’ taslağı bugün uygulamada olsaydı binalar insanları öldürmeyecekti!

Günümüz ihtiyaçlarına tam karşılık verecek yeni imar yasasının hazırlık çalışmaları geçen yıl tamamlandı. Bu proje için ODTÜ Şehir Bölge Planlama ve İnşaat bölümlerinden tam 12 bilimci, iki yıl çalıştı. Ve iki ciltlik yeni imar yasa taslağı 1998 Nisan'ında Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'na sunuldu. Bu taslak, gerekli düzeltmelerin yapılması için 7 ay ertelendi. Kasım ayında yeni düzenlemelerle bir kez daha bakanlığa sunulan taslak, Şubat 1999'da oluşturulan danışma kurulunda görüşüldü. O günden bugüne taslak Meclis gündemine ulaşmadan Türkiye iki büyük deprem geçirdi ve yanlış imar nedeniyle binlerce insanını kaybetti.

GARANTİ BELGELİ EV

Yeni yasa taslağına göre satın aldığınız mülkün tüm özelliklerini önceden bilme hakkınız var

Oturacağınız daireyi satın alırken temelinden çatısına en küçük ayrıntısına kadar her türlü bilgiye sahip olacak, depreme dayanıklılık derecesini önceden bileceksiniz

Ve bu garantiyi Avrupa Birliği ülkelerinde olduğu gibi bağımsız, profesyonellerden oluşan bir denetim kurumu verecek. Yasa kabul edildiği takdirde, mülk sahibinin mağdur olduğu takdirde hesap soracağı bir kuruluş olacak!

Binaların sigorta edilmesi gündeme getiriliyor. Yeni taslakta bina sigortası kapsamlı bir şekilde ele alındı.

YASA NE GETİRİYOR?

Yeni bir kurumlaşmayı getiriyor. Buna göre Bayındırlık ve İskan Bakanlığı içinde sadece afet planlamasıyla ilgilenecek bir yeni birim oluşturulacak.

Mühendislikte yeterlilik sınavı getiriliyor. Sadece bu sınavı başarabilenlere proje yapma ve denetleme yetkisi verilecek.

Projelerin yapı denetimi belediyelerden alınıp profesyonellerden oluşan

‘‘özel

denetim

kuruluşlarına’’ devredilecek.

Böylece mühendislere yeni bir iş sahası açılmış olacak.

Depreme karşı tek silah

Yürürlülükteki imar yasasının aksak yönleri neler?

- Yürürlülükte olan İmar Kanunu artık günümüzün ihtiyaçlarına karşılık veremiyor. 1985 tarihli 3194 sayılı imar kanunu genelde afetler gözardı edilerek hazırlanmış. Buna karşılık 1959 tarihli afetler kanunu nasıl olsa depremler sadece kırsal kesimde olur mantığıyla, devlet olarak herhangi bir doğal afetten dolayı evi yıkılan insanlara yeni ev ve iş yeri yapma taahhütü vermiş. Çok cömert bir tarzda Türk devleti sigorta edici bir kuruluş haline gelmiş. 40 yıl önce insanların sadece üçte biri şehirlerde oturuyordu, oysa günümüzde bu oran yüzde 70'lere ulaştı. Depremler kırsal kesim dinlemiyor, şehirleri de vuruyor. Devlet artık bu mali külfetin altında eziliyor. Devlet sigorta görevini üstlendikçe de kaçak yapılaşmanın önüne geçilemiyor.

Yeni yasayla birlikte depremden zarara uğramış insanlara artık devlet yardım eli uzatmayacak mı?

- Biz bir sınırlama getiriyoruz. Eğer kişi belediyeden gerekli ruhsatları almaksızın, gerekli denetimden geçmiş projeleri hazırlatmaksızın, gerekli niteliklere sahip olmayan bir müteahhitin yaptığı bir mülk edinirse, yani kaçak olarak o binaya sahip olursa, bir afet olduğu takdirde biz o kişiyi ''hak sahibi olma'' hakkından mahrum ediyoruz. Bu insan herşeyden önce bir suç işlemiştir ve devlet bu kişiye bina yapmakla mükellef olamaz! Günümüzde depremlerden doğan zararın tazmini için Türkiye'de yaşayan bütün insanlardan vergi kesiliyor. Bu uygulama dünyanın hiçbir ülkesinde yok. Verilen mühendislik hizmetlerinin denetlenmesi gerekiyor artık. Yapı denetiminin standardize edilmesi ve sorumlulukların yeniden tanımlanması gerekiyor.

Yeni kanun neyi ön plana çıkarıyor?

- İmar kanununun ana amaçlarına baktığımız vakit, afetlere karşı binaların sağlam yapılmasını sağlayıcı hükümlerin yer almadığını görüyoruz. Yapı denetimi tek başına tüketicinin korunması için yeterli değil. Bir de şehirleşmenin planlanması gerekiyor. Hep görürüz, nedense seller hep dere yatağında inşa edilmiş binaları vurur. Niye böyle oluyor? Artan nüfus karşısında arazilerin bilinçlice kullanılması için yerel yönetimler her zaman doğru kararlar alamıyor. Yeni İmar Yasası taslağı nasıl binayı yapan proje sahibini denetlemeyi ön görüyorsa aynı zamanda Belediye ve kamu kuruluşlarının yaptığı projelerin de yetkili bir merkezi kuruluş tarafından denetlenmesini öngörüyor.

Bu denetlemeyi kim ya da hangi kuruluş üstlenecek?

- Bu biraz hassas bir konu. Denetlemeyi merkezi bir otoritenin yapmasını istiyoruz. Aslında şehirde plan ve denetim yapma yetkisi yerel yönetimlerdir. Doğrusu da budur. Ancak ülkemizde belediyeler doğaları icabı kısa vadeli bir vizyona sahip. Belediye başkanları bundan sonraki seçimde yeniden seçilmek için daha kısa vadeli projelere imza atıyorlar. Buna karşılık planlama yaparken çok uzun vadeyi hesaplamak lazım. Bir sonraki ve ondan sonraki nesillerin de sağlıklı bir çevrede oturmalarını, güvenli bir şekilde yerleşmelerini garanti altına almak lazım. Tabii ki bunu yerel yönetimlerin ve sivil toplum örgütlerinin katılımlarıyla yapmak lazım. Bunun için de biz birtakım teklifler getirdik. Genişletilmiş imar kurulları oluşturulacak. İnsanların gidip dinleyebilecekleri, feed back verebilecekleri platformlar düzenleyeceğiz.

Evi garanti belgesiyle alma zorunluluğu getiriyorsunuz. Bu nasıl olacak?

- Nasıl ki otomobil ya da beyaz eşya satın alırken bir insana belirli garantiler veriliyorsa, ev satın alırken de bu kalite temini verilecek. Tüketici evini satın aldığı zaman bilecek ki, mülk edindiği yerin projesi belirli bir garantiye sahip. Mesela depreme dayanıklı olup olmadığını önceden bilecek. Bu garantiyi Avrupa Birliği ülkelerinde olduğu gibi bağımsız, profesyonellerden oluşan ''özel denetim kuruluşu'' verecek. Bina projelerini bu özel kuruluşlar denetleyecek.