Her 3 dakikada bir yeni galaksi keşfedecek
Güncelleme Tarihi:
Şili’de bulunan Chajnantor platosu, Dünya üzerinde yaşama olanak tanımayan en ağır coğrafi şartları barındıran yerlerden biri. İşte burada kurulacak devasa gözlemevi, insanlığın gelecekteki evi olabilecek sayısız gezegeni keşfetmekte kullanılacak. Her üç dakika yeni bir galaksi keşfedecek Alma, insanlığı Dünya dışı canlılarla tanıştırabilir.
Deniz seviyesinden beş bin metre yükseklikteki And dağlarında bulunan plato, hiç su barındırmıyor. Havanın çok ince olması nefes almayı zorlaştıryor. Dahası, şiddetli rüzgarların estiği platoda hava sıcaklığı -20’ye kadar iniyor.
DÜNYANIN EN BÜYÜK GÖZLEMEVİ ALMA / FOTO GALERİ
Mars’a benzeyen coğrafi özelliklere sahip bu platoda kurulan dünyanın en pahalı ve gelişmiş gözlemevi olan Alma, müthiş keşiflere başlamak için gün sayıyor.
Alma, 2013 yılında tamamen işlevsel hale geldiğinde, gök bilimcilerin tabiriyle “evrenin yarısını insanlığın gözleri önüne serecek.” Öyle ki, Alma her üç dakika bir yeni bir galaksi keşfedecek.
EVRENİ NASIL GÖRECEK?
Alma projesinde yer alan Cambridge Üniversitesi’nden John Richer, “Bir yıldız soğuk, tozlu gaz bulutları içinde oluşur. Bu yüzden tipik bir yıldızın saçtığı ışının sadece yarısı bu bulutlardan sıyrılabilir. Birçok yıldızda ise etrafını örten gaz bulutu o kadar yoğundur ki ışınları tamamen bulutlarda hapsolur” dedi.
Aynı zamanda Dünya gibi gezegenlerin de doğum yeri olan bu toz bulutları, günümüzde kullanılan optik ve kızılötesi donanımların yıldızları keşfetmesini engelliyor. Ancak Alma Hubble Uzay Teleskopu gibi yıllardan beri insanlığa hizmet eden telekopların yapamadığını yapacak. Peki bu nasıl olacak?
Yıldızları örten gaz bulutları, aynı zamanda yıldızdan ısı emiyor. Sıcaklığı mutlak sıfır noktasının (-273 santigrat) üzerine çıkan gaz bulutu, ardından terahertz ışınımı dalga boylarının radyasyonunu yaymaya başlıyor. Alma, işte bu radyasyonu tespit edebiliyor.
Evlerimizdeki mikrodalga fırınlarda kullanılan radyasyona benzer olan terahertz ışınımı dalga boyları, ışıktan da bin kat daha kısa. Bu dalga boylarının tespit edilebilmesi, gök bilimcilere evrenin çok daha detaylı bir fotoğrafını sunacak.
İNŞASI 20 YIL SÜRDÜ
Alma, gökyüzünün yıl boyunca çok temiz olduğu ve dünyanın en kuru topraklarına sahip Andean alanında kuruldu. Bunun sebebi, suyun terahertz ışınımını emiyor olması. Oysa Atacama Çölü’nün bazı kısımlarında yüzlerce yıldır tek damla su düşmüş değil.
20 yıl süren tasarım ve inşaatın ardından bu hafta içinde faaliyete geçen Alma, çapı 20 metre olan birbirinin ikizi 20 anten içeriyor. İki yıl daha sürecek olan çalışmaların ardından tam kapasiteyle faaliyete geçecek olan Alma, And dağlarında sayısız biçim içinde dizilecek 66 karbon fiber anten kullanacak. Bu antenler, gökbilimcilerin uzayda ölçmek istedikleri mesafeye göre aralarında gerekirse 15 km mesafe bulunduracak şekilde yerleştirilebilecek.
Richer, “Alma geçmişteki teleskoplarımıza kıyasla çok daha büyük bir kapasiteye sahip. Öyle ki, her üç dakikada bir evrenin bir tarafından yeni bir galaksi keşfedeceğini umuyoruz” dedi.
Hollanda’nın Radboud Üniversite’sinde akademisyen olan Heino Falcke ise “Alma dev karadeliklerin etrafındaki ışınları görecek, onun çekimine kapılan gaz bulutlarını izleyecek. Böylece karadeliklerin nasıl beslendiğini de anlayabileceğiz” dedi.
20 ÜLKE EMEK VERDİ
Alma, Avrupa Uzay Ajansı ülkeleri başta olmak üzere ABD, Japonya, Şili, Tayvan ve Kanada’nın çalışmalarıyla hayata geçti. Birçok donanımı İngiltere’deki üniversiteler tarafından yapılan gözlemevinin toplam değeri 1 milyar 335 milyon dolar.
RAKAMLARLA ALMA
| Gözlemevinin deniz seviyesinden yüksekliği: | 5,000 metre |
| Tamamlandığı zaman sahip olacağı anten sayısı: | 66 |
| Kapladığı alan: | Yaklaşık 7,240 metre kare |
| Hesaplama kapasitesi: | Saniyede 17 katrilyon işlem (1.7x10^16) |
| Proje maliyeti: | 1 milyar 335 milyon dolar |
| Projede yer alan ülkeler: | 20 |