Her 10 kadından 1'inin kabusu

Her 10 kadından 1'inde görülen polikistik over sendromu karbonhidrat ağırlıklı, proteinden fakir beslenmenin yaygınlaşması ve hareketin azalmasıyla 90'lardan itibaren artış gösteren bir hastalık.

Başlıca belirtileri ve sonuçları;

- Seyrek adet görmeÂ

 

- Tüylenme ve sivilcelenme, erkek tipi saç dökülmesiÂ

 

- Gebe kalamamaÂ

 

- Kilo alma, diyabet riski

 

Polikistik Over Kliniği'nin kurucusu Dr. Burak Hacıhanefioğlu' polikistik over sendromunun teşhisinde ve tedavisinde yapılan yanlışları ve olması gerekenleri anlattı.

 

Dr. Hacıhanefioğlu'na göre polikistik over sendromu teşhisi hem çok kolay hem de çok zor bir hastalık. Kolay olmasının sebebi polikistik over sendromunda 3 durumdan 2'si varsa bu polikistik overdir denilebiliyor. Zor olmasının sebebi ise başka hastalıklarla sıkça karıştırılabiliyor olması. Örneğin tüylenmesi olan kadınların yüzde 5'inde konjenital adrenal hiperplazi ismi verilen nadir bir hastalık olabiliyor, bazı yumurtalık kanserleri de çok hızlı bir tüylenme ile kendisini gösterir. Bir de adet görememe şikayeti ile gelen bir hastanın mutlaka tiroidlerine de bakılması gerekiyor.

 

TEŞHİS İÇİN 3 KRİTERİN EN AZ 2'SİNİN BULUNMASI GEREKİYOR

 

- Bu teşhis için birinci kriter androjen fazlalığı durumunun var olması. Tüylenme artışı, erkek tipi saç dökülmesi, sivilce veya erkeklik hormonlarının kan düzeylerinde fazla olması bu kriterin belirtisi.

 

- İkinci kriter ise yumurta gelişiminin olmaması ya da geç olması. Yani adet görememe ya da geç görmek.

 

- Üçüncü kriter ise ultrasonda polikistik over görünümünün mevcut olması ancak polikistik over teşhisi konulması için ultrasonda polikistik over görünümü olması şart değil. Eğer yukarıdakilerden herhangi iki durum hastada mevcutsa teşhis koyulabiliyor.

 

"DOÄžUM KONTROL HAPI TEDAVÄ° ETMEZ SORUNU BÃœYÃœTÃœR"

 

Polikistik over sendromu tanısı koyulan kadınların büyük çoğunluğu doktor önerisiyle tedavi sürecinde doğum kontrol hapı kullanıyor. Dr. Burak Hacıhanefioğlu'na göre ise bu son derece yanlış ve işin kolayına kaçmak çünkü doğum kontrol hapını kim kullanırsa kullansın adet görebilir. Doğum kontrol hapı yumurtanın büyümesini ve yumurtlamayı engelleyerek kadınların hamile kalmasını engelliyor zaten polikistik over sendromunun da temelinde bu sorun yatıyor. Tek farkı doğum kontrol hapı yalancı bir adet görme sağlıyor. Dolayısıyla doğum kontrol hapı kullanmak sorunu çözmüyor aksine büyütüyor. Polikistik over sendromu hiç hafife alınması gereken bir hastalık değil çünkü tedavi edilmezse kadınların çocuk sahibi olmalarını son derece güçleştiriyor.

 

DOÄžUM KONTROL HAPI KESÄ°NTÄ°SÄ°Z KULLANILMAMALI

 

Dr. Hacıhanefioğlu doğum kontrol hapının bir görevine daha dikkat çekiyor. Doğum kontrol hapı yumurtalıkları devre dışı bırakıyor, iş yapmıyor, yumurtalıkları baskılıyor. Dolayısıyla testosteron yapımı olmuyor. İşte bu yüzden de doğum kontrol hapı kullananlarda sivilce ve tüylenme azalıyor ama bu da aynı adet görme gibi yalancı. Sorunu çözmüyor, sadece rafa kaldırıyor.

 

Dr. Burak Hacıhanefioğlu uzun yıllar, ara vermeden doğum kontrol hapı kullanan kadınları da uyarıyor; çünkü uzun yıllar doğum kontrol hapı kullanan kadınlar düzenli adet görmeye devam ederken farkında olmadan polikistik over sendromu yaşıyor olabilir.

 

Polikistik over sendromunda doğum kontrol hapı kullanımına bağlı ortaya çıkabilecek derin ven trombozu (Damar tıkanıklığı), selülit, insülin direnci ve kilo artışı gibi yan etkilere duyarlılık artmaktadır. Genç kızların doğum yapmadan önce ne kadar  uzun süre doğum kontrol hapı kullandıkları meme kanseri riski açısından önemlidir. Doğum kontrol hapına başlangıç yaşı ile yapılan ilk doğuma kadar geçen süre uzadıkça meme kanseri riski artmaktadır.

 

TEDAVİDE ÖNEMLİ OLAN TÜRÜ

Polikistik over sendromu tedavisinde önemli olan kişinin hastalığın hangi türünü yaşadığı. Tüylenmesi ön planda olanın tedavisi başka, adet düzensizliği olanın tedavisi başka, insülin problemi olanın tedavisi başka... Bu yüzden polikistik overin tek tedavisi şudur denilecek bir tedavi yok.

 

SHBG HORMONU VE Ä°NSÃœLÄ°N DÄ°RENCÄ° BÄ°RBÄ°RÄ°NÄ° ETKÄ°LER

 

Polikistik over sendromunda Türkiye'de çok fazla bilinmeyen ama hastalığın tedavisinde, önemli bir rolü olan SHBG (Sex Hormone Binding Globulin) nin de bakılması gerekiyor. SHBG kadınlarda üretilen erkeklik hormonlarını bağlayan ve karaciğerde üretilen bir madde. Ayrıca SHBG ile vücuttaki yağ oranı ile bir ters orantı var. Kadın vücudunda yağlanma arttıkça kadınlar için çok önemli olan bu madde azalıyor ve böylece erkeklik hormonları artış gösteriyor. Böylece tüylenme, erkek tipi saç dökülme, sivilcelenme yaşanmaya başlıyor.

 

SHBG’yi etkileyen iki şey var insülin direnci varsa SHBG düşer ve kişinin vücudunda yağ oranı artarsa da SHBG düşer. Bu ikisinin de polikistik over sendromunda yeri vardır.

 

SON 20 YILDIR KADINLAR DAHA FARKLI YAÅžIYOR

 

Hastalığın görülme sıklığı 90'lardan itibaren büyük bir artış gösterdi. Dr. Hacıhanefioğlu bu durumu kadınların iş hayatına girmesi ve yaşam tarzının, beslenme tarzının değişmesine bağlıyor. 90'lı yıllardan itibaren iş hayatında daha aktif yer almaya başlayan kadınlar fast-food, hazırlanması pratik yiyeceklere yöneldi. Dolayısıyla eskiden proteini daga çok tüketen kadınlar şimdi daha çok karbonhidrat ağırlıklı beslenmeye başladı. Tabii bunların içinde katkı maddesi olması, kadınların masa başı işlerde daha hareketsiz bir yaşam sürdürmeye başlaması, zayıf bile olsalar yeterli derecede hareket edemedikleri için yağ oranlarının fazla olması polikistik over sendromu için iyi bir zemin hazırladı.

bozel@hurriyet.com.tr