OluÅŸturulma Tarihi: Ocak 16, 2004 00:00
Türkiye'de bir ilki gerçekleştiriyor ve kendi ağrı tahmininizi kendiniz yapıyorsunuz... Nasıl mı?Seyahate çıkacaksınız ama gideceğiniz yerdeki hava şartları romatizmanızı ya da migreninizi azdırabilir mi? Saçınıza fön çektirmek için doğru bir günde mi kuaföre gidiyorsunuz? Doğum yapmanız yakınsa acaba haftaya diğer çocuklarınıza bakması için birisini bulmalı mısınız? Amerika'da Intellicast adlı web sitesinin ‘‘Hava ve Sağlık’’ sayfalarını hazırlayan meteorolojist Joe D'Aleo buna benzer soruları şöyle yanıtlıyor:Antik çağlardan beri, havayla sağlığımız arasında hep bir ilişki olduğu düşünülmüştür. Lokman hekimlik olarak isimlendirilen bu düşünceler, deneysel bilim gelişince ‘‘bilimsel temelden yoksun’’ denilerek bir kenara itilmişti. Yüzyıllar sonra, yaşam bilimleri geliştikçe hava ile sağlık arasındaki ilişki tekrar araştırılmaya başlandı. Böylece, 1877'de Dr. Weir Mitchel, Amerikan Tıp Bilimleri Dergisi'nde ‘‘Ağrı ile havanın ilişkisi’’ adlı bir makale yayımladı. BİYOMETEOROLOJİ DOĞUYORMakalede Amerikan İç Savaşı'nda bir ayağı kesilmiş yüzbaşının bacağının kalan kısmında hissettiği ağrının başlangıcı ve şiddetiyle yerel hava şartları arasındaki ilişki incelenmişti. Yüzbaşının gözlemlerine göre ağrı, hava basıncının düşmesiyle birlikte nem ve hava sıcaklığının yükselmesi durumunda başlıyor. Bu koşullar genellikle yaklaşan bir fırtınayı (alçak basınç merkezini) gösterir. Ayrıca kayıtlara göre ağrı, fırtınanın geçmesiyle birlikte basınç yükselmeye, hava sıcaklığı ve nem düşmeye başlayana kadar devam ediyor.Yetmiş yıl sonra Hamburg Üniversitesi'nde doktora öğrencisi olan Otto Hollich, Claus Thurko adlı bir Alman asker üzerinde yaptığı benzer bir çalışmayla bu ilişkiyi kesinleştirdi. Cluas, II. Dünya Savaşı'nda şarapnelle kolunu kaybetmişti. Sonra beş yıl boyunca kolunun kesildiği yerdeki ağrının başlangıcı, süresi ve şiddetini her gün kaydetti.
Meteoroloji öğrencisi Otto da o günlerdeki meteorolojik ÅŸartları inceledi. AÄŸrılar ile meteorolojik ÅŸartlar arasındaki iliÅŸki bu sefer çok ileri istatistik yöntemlerle araÅŸtırıldı, fakat sonuçlar Dr. Mithcel'inkilerle aynıydı. AÄŸrı ve hava arasındaki iliÅŸki, daha sonra yapılan kontrollü laboratuvar çalışmalarında da belirlenmiÅŸtir. Artık nemli ve soÄŸuk havaların, eklemlerin ÅŸiÅŸmesine neden olduÄŸu düşünülüyor. Hava basıncı düşünce barometre gibi eklem içi zarlar yayılıyor ve içlerindeki sıvıların basıncı artıyor. Böylece müzmin eklem romatizmalıların eklemlerindeki sıvı artışı hareket etmeyi ve dolayısıyla da eklem yerlerindeki aÄŸrıları arttırıyor. Böylece, hava ÅŸartlarının saÄŸlık üzerindeki etkilerini inceleyen biyometeoroloji adlı yeni bir bilim dalı doÄŸdu. Artık, Alman Meteoroloji Ä°ÅŸleri Genel Müdürlüğü bugün hastanelere ve doktorlara günlük tavsiye ve deÄŸerlendirmelerini ‘‘Biyometeoroloji Bültenleri’’yle düzenli olarak göndermekte. D'Aleo ise solunumla ilgili olmak üzere çimen, tohum ve aÄŸaç polenleri ve havanın durgunluÄŸu, grip salgını ve solunum sıkıntısı hakkında tahmin haritaları hazırlamakta. Ayrıca, insan konforunu belirlemek üzere doÄŸum oranı, iç ortamlarda bağıl nem, mor ötesi ışınlar, ekstrem sıcaklıklar, aÄŸrı ve sızıyla birlikte saç bozukluÄŸu (bonus saçlık!) haritalarını vermekte. Ä°nsanın davranışını etkileyen hava ÅŸartlarına göre ruhsal durum, dikkat ve refleks zamanını gösteren haritaları da hazırlamakta. Ä°nternete girme imkanınız varsa bu tür saÄŸlık havası tahminlerini kendiniz için yapabilirsiniz. Bunun için meteoroloji haritalarına bakarak fırtına ve atmosferik cephelerle birlikte görülecek rahatsızlıkları tanıyabilmeniz gerekir. Meteoroloji haritaları üzerindeki, ‘‘L’’ harfi, alçak basınç (fırtına) merkezlerinin bulunduÄŸu yerleri gösterir. Bu merkezler, ‘‘cephe’’ olarak adlandırılan iki farklı havayı birbirinden ayıran sınırlar boyunca oluÅŸur. Alçak basınç merkezlerinin etkili olduÄŸu bu sistemlerde, cephelerle birbirinden ayrılmış sıcak ve soÄŸuk bölgeler bulunur. Hızla deÄŸiÅŸen hava ÅŸartları ve fırtınalar, alçak basınç merkezlerinde ve cepheler boyunca görülür. Bazı iÅŸaretler cephenin tipi ve hareket yönünü belirtir. ÖrneÄŸin, genellikle kalın bir kırmızı çizgi üzerinde içi dolu yarım ay ÅŸeklindeki iÅŸaretler, sıcak cepheyi; kalın mavi bir çizgi üzerinde testere diÅŸleri gibi üçgenlerle gösterilen ÅŸekiller ise soÄŸuk cepheyi gösterir. AÄžRILARINIZ NE ZAMAN ARTAR?D'Aleo'ya göre, sıcak cephenin önünde, basınç düştüğü, nem ve sıcaklık yükseldiÄŸinden dolayı aÄŸrı ve sızılar artar. Sıcak sektörde (sıcak cephe ile soÄŸuk cephe arasındaki bölgede), hava sıcak ve nemli olduÄŸundan, ayrıca rüzgar lodostan estiÄŸinden dikkat zamanında azalma görülür. SoÄŸuk cephenin arkasında, hızlı basınç yükselmesi, düşen hava sıcaklığı, kuvvetli ve hamleli rüzgarlar nedeniyle solunum problemlerinde artış görülebilir. Alçak basınç merkezinin önünde, basınç düşer, nem yükselir, kuvvetli rüzgar ve yağış görülebildiÄŸi için aÄŸrı ve sızılarda artış olur.Hep romatizmalılar size hava tahmini yapacak deÄŸil ya, ÅŸimdi romatizmalılar için ilk aÄŸrı tahminini siz onlara yapın. Önce bugün ve önümüzdeki beÅŸ gün için internette verilen meteoroloji haritalarından bulunduÄŸunuz veya gideceÄŸiniz yerdeki basınç merkezlerini ve cephelerini belirleyin (örneÄŸin bkz: http://ows.public.sembach.af.mil/wxcharts/wxcharts.htm). Sonra da yukarıda verilen bilgilere göre ilgilendiÄŸiniz yer ve gün için tespitlerinizi söyleyin.Nemli havada üşüme konusunda sizden gelen soru ve itirazların yanıtını haftaya vereceÄŸim. Bu arada düşünün bakalım; bir metreküp kuru hava mı daha ağırdır, yoksa nemli hava mı?Â
button