Hayati ders

AKUT’tan, depremden kurtulmak için öneriler

Enkaz altında hayat kurtarma çalışmalarıyla tüm dünyanın hayranlığını kazanan AKUT, International Hospital'da, halka açık bir toplantı düzenledi ve depremde alınacak önlemler konusunda önerilerde bulundu. AKUT Başkan Yardımcısı Dr. Çelikmen, herkesin bireysel bazda bir, ‘‘Deprem eylem planı’’ hazırlaması gerektiğini söyledi.

AKUT (Arama-Kurtarma Timi) Başkan Yardımcısı Dr. Feridun Çelikmen, dün International Hospital'da depremle ilgili halka açık düzenlenen toplantıda, hayatta kalma önerilerinde bulundu. Depremin ne zaman ve hangi şiddette olacağının önceden kestirilemeyeceğini, ancak herkesin bireysel bazda bir ‘deprem eylem planı’ hazırlaması gerektiği belirten Dr. Çelikmen, ‘‘Marmara ve Atina depremlerinde yaşadığımız tecrübelere ve yaptığımız suni deprem tatbikatlarına dayanarak söylüyorum; Deprem çantası hazırlamak, deprem sırasında elektrik ve gaz vanalarını kapatmaya kalkışmak palavra. İlk saniyeler doğru yerde ve doğru pozisyonu almak için kullanılmalı’’ dedi. Psikiyatrist Muzaffer Uyar da sarsıntıyla ‘beyinde de fay hattı’ oluştuğunu belirterek, depremle ilgili imajlardan kaçınmayı önerdi. Dr. Çelikmen ile Dr. Uyar'ın deprem sırasında soru-cevap şeklindeki hayatta kalma önerileri şöyle:

EYLEM PLANI

- Depremden önce nasıl önlem alınabilir?

Türkiye'nin deprem kuşağında olduğu gerçeğini kabul edin ve hazırlıklı olun. Evinizde, işyerinde, okulda, vs. herkesin bir eylem planı olmalı. Deprem anında, nasıl davranmanız gerektiğini planlayın ve pratik önlemler alın.

MERDİVEN OLMAZ

- Merdiven veya asansör kullanılmalı mı?

İkisi de boşluktadır ve kullanmak çok tehlikeli. Çelik yangın merdivenleri güvenli olabilir.

YASTIK KORUMAZ

- Hangi pozisyon alınmalı?

Güvenli olduğu tespit edilen eşyaların yanına, anne karnındaki pozisyonda, baş eller arasına alınmalı ve yan yatılmalı. Bu pozisyonda hem iç organlarınızı koruyabilirsiniz, hem de az da olsa görüş alanına sahip olabilirsiniz. Bu görüş sayesinde bir sütunun yıkılışını görebilir ve korunma, kaçınma yapabilirsiniz. Bir sütunun devrilmesi bile bir kaç saniye sürer. Onu görme algılama imkanı olabilir. Yere uzandığınızda ne kadar az alan kaplarsanız fiziksel zarar görme riskiniz o kadar azalır. Başa yastık koyarak beklemek yanlıştır. Bu gibi malzemeler koruyucu değildir.

DOLAP KORUR

- Okullarda çocuklar sıra altlarına mı girmeli?

Depreme dayanıklı binaların bulunduğu Japonya'da, özel kafes gibi düşünülmüş okul sıralarının altına girmek, başı korumak açısından güvenli olabilir. Ancak Türkiye koşullarında gerçekçi ve hayat kurtarıcı değil. Geniş yüzeye sahip, devrilme riski bulunmayan, örneğin kitaplarla dolu dolapların yanına anne karnındaki pozisyonda yine yan yatmak gerekir. Eğer bir dolap yok da, örneğin bir metre yükseliğinde bir sehpanın içi kitapla doldurulup çevresi sağlam bir halatla bağlanabilir. Bunlar mükemmel bir taşıyıcı olur. Bunun yanına uzanmak koruyucu olur.

AZ TV İZLEYİN

- Deprem korkusunu nasıl yenmeli?

Depremle ilgili imajları gözünüzün önüne getirmemeye çalışın. Radyo ve televizyonlardaki deprem haberlerini mümkün olduğunca az izleyin. Deprem sonrası yaşadığımız uykusuzluk, huzursuzluk, sıkıntı, tedirginliğin çok normal olduğunu ve milyonlarca insanla paylaştığınızı düşünün. Kaçınma davranışlarınızı belirleyin ve aşamalı üstüne gidin. Eve girmekten korkuyorsanız, önce 10 dakika kalın sonra da süreyi kademeli artırın. Gerekirse profesyonel yardım talep edin.

KORKUDAN KORKMAYIN

- Aniden yayılan deprem söylentileriyle nasıl başedilmeli?

Korkularınız varsa, bunları yok sayıp korkmuyorum demek yerine, ‘‘evet korkuyorum ama bunu yeneceğim’’ deyin. Korku ve sıkıntılarınızı olayı fazla facialaştırmadan yakınlarınızla paylaşın. ‘Deprem geliyor’ söylentileri toplumsal bir histeri. Bilinçdışı korkularınızı bilinçili düşüncelerle yenmeye çalışın. Paniğe kapılmamaya ve serinkanlı kalmaya çalışın. Depremle ilgili korkunuzu, deprem sırasında uygulayacağınız eylem planı ile azaltmaya çalışın.

TEK EL YÖNETSİN

- Bundan sonra depremle ilgili nasıl hazırlıklar yapılabilir?

Marmara depreminde en fazla insanı yine halk kendi olanaklarıyla kurtardı. ABD'deki modelde olduğu gibi, ilkyardım, itfaiye, sivil savunma, sivil toplum örgütleri tek bir numaradan yönlendirilmeli. Sadece olağanüstü afetlerde değil, her zaman çalışmalı ve hazırlıklı olmalı. İlkyardım ve problem çözmede becerikli olmalı.

SÜRESİZ DENETİM

- Binalarımıza güvenmiyoruz. Ne yapmalıyız?

Binaları yıkan, şiddetli depremden çok, hatalı yapılması. İlgili kurumlar binalarla ilgili raporlarını vermeli. Artık tüm inşaatlarda denetim yapılmalı ve inşaat bitene dek sürdürülmeli. Her kattan örnekler alınmalı ve çarpık kentleşme önlenmeli. Toplu konutlara yönlendirilmeli.

ÇOK CİDDİ ETÜD

- Kentte nasıl önlem alınabilir?

Kentlerin jeofizik etüdleri yapılmalı. Özellikle deprem kuşağındakiler çok ciddi etüdden geçirilmeli. Nereye, nasıl binaların kurulacağı belirlenmeli.

Mesude ERŞAN - İSTANBUL

Kiriş altına girmeyin

Deprem başladığı sırada ne yapmalı? Hangi eşyaların yanına gitmeli, nerelere uzanmalı?

Deprem sırasında ezilmeyecek eşyaların yanına uzanmalı. Kasa, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, fırın gibi yüksek ve dayanıklı eşyaların yanı güvenli alanlar. Evlerde mutfak tezgahlarının yanı en ideal korunma yerleri. Banyoda yüksek küvetlerin yanı da uygun olabilir. Kiriş, kolon, masa altlarından hiç kimseyi sağ çıkarmak mümkün olmadı.

İlk 15 saniyede fırlayın

Deprem sırasında binadan çıkmaya çalışmak doğru mu?

Depremin esas vurucu, binaları yıkıcı darbesi genellikle 20-25'inci saniyelerde olur. İlk 10-15 saniye yaşam kurtarabilecek bir süredir. Bu süre için çok saçma sapan öneriler yapılıyor. Çanta hazırla, su ayır, düdük vs. ile zaman harcamayın. Önemli olan o depremi atlatmak ve o anda doğru davranmak. Eğer birinci kattaysanız ve 10-15 saniyede çıkacağınıza eminseniz evden çıkabilirsiniz.