Hayat kurtaran 2.8 saniye

Türk Hava Kuvvetlerine mensup iki F-4 uçağının havada çarpıştıktan 2.8 saniye içinde karar vererek fırlatma koltuklarını kullanan ve yaÅŸamlarını kurtaran pilotların sırrı neydi?Hava Kuvvetleri eÄŸitimcileri, bu sırrı, pilotların çok iyi seçilmelerinde, çok iyi eÄŸitim almalarında ve bu tür kazaları beyinlerinde yüzlerce ve binlerce kez oynayarak hazırlıklı olmalarına baÄŸlıyor...Kamuoyu, çarpışan iki F-4 uçağından kendilerini tam zamanında fırlatarak kurtaran iki Türk pilotunu konuÅŸuyor. Pilotlar çarpıştıktan 2.8 saniye içinde karar veriyorlar ve fırlatma koltuklarını ‘ateÅŸleyerek’ hayatlarını kurtarıyorlar. Peki pilotların daha bir-iki Ğüç demeden, bu kadar kısa süre içinde hızlı karar verebilmelerinde, beyinlerinin bu kadar hızlı çalışmasında etkin olan neydi?Hava Harp Okulu eski Dekanı emekli Albay Turgut EnginoÄŸlu’na bu soruyu yönelttik. Ä°yi bir eÄŸitimci olarak tanınan ve Hava Harp Okulunun öğretim ve eÄŸitim kalitesinin yükseltilmesinde büyük emeÄŸi geçen Engin Bey, bu soruya üç özellikle yanıt verdi: Pilotların iyi seçilmiÅŸ olması. Ä°yi eÄŸitilmiÅŸ olmaları.Beyinlerinin verdiÄŸi, düşünce olarak aldıkları kararı, bedene ileten sinir sistemlerinin kaya gibi saÄŸlam olması.Pilotlar bir ‘kaza durumu’ anını, daha önceden kafalarında yüzlerce binlerce kez yaÅŸamış oluyorlar. Kazalara karşı hazırlıklı oluyorlar ve bu oyunu kazalara karşı beyinlerinde önceden kazanmış oluyorlar.Çok sıkı eÄŸitimPilotlar Hava Kuvvetlerine seçilirken çok sıkı bir elemeden, sınavdan ve daha sonra da eÄŸitimden geçiriliyor. Hava Kuuvvetleri pilotları 24 saat uçuÅŸu yaÅŸayan insanlar. EÄŸitimlerinde, simülatör araçlarında olsun, uçuÅŸ ve kazalarla ilgili tartışmalı eÄŸitim toplantılarında olsun, olası kaza durumlarına karşı son derece iki hazırlanıyorlar. Bu hazırlıklarında çağın gerektirdiÄŸi bilimsel ve teknik bütün araçları kullanıyorlar.UçuÅŸ simülatörlerinde, olası kazalara karşı yapılan modellemelerde, kaza anlarını sanal olarak yaşıyorlar; burada yetenek ve becerilerini, biliÅŸsel özelliklerini geliÅŸtiriyor, ani karar vermeyi, en kısa sürede kararlarını hayata geçirmeyi öğreniyorlar. Düşünceleri, tüm beyinsel fonksiyonlarının desteÄŸinde, kaza olasılıklarına karşı sürekli antremanlı ve hazırlıklı oluyor. Ani karar verebilmeKaza olasılıklarında belirleyici olan, Hava Harp Okulu eski dekanı Turgut EnginoÄŸlu’na göre, pilotların kazalara karşı ne kadar hazıklıklı olduklarıdır. EÄŸer kaza olayını yüzlerce kez beyinlerinde yaÅŸamış ve bu konuda karar verici niteliklerini ve becerilerini son derece geliÅŸtirmiÅŸlerse, kaza anlarında da baÅŸarı dereceleri o kadar artıyor. EÄŸer bu olayları çok defa test etmiÅŸse, beynin karar vermede hızı da artıyor. Pilot karşısına bildiÄŸi veya bilmediÄŸi bir dizi engelin çıkacağını bilir. Buna hazırlıklıdır. Bu engel bir kuÅŸ da olabilir, bir daÄŸ veya bir uçak da. Bunları göstergede görme olasılığı varsa, engeli izler ve ne gerekiyorsa, hızla karar vererek gereÄŸini yapar. Ä°ÅŸte bu süreçte, pilotun beyninin daha önceden buna hazırılıklı olması gerekir. Bir pilot hayatının hemen bütün evrelerinde bu olayları düşüncesinde canlandırır. Bazen 24 saat sboyunca. Uykusunda bile bu olayları bilincinde canlandırır. Beyin bu öğerenme, canlandırma, test süreci içinde zamanla zaten belirli çözümlere ulaÅŸmıştır.Üç önemli kriterTurgut Albay, pilotların seçiminde ve hazırlanmasında üç önemli kriter üzerinde duruyor:1- Pilot seçiliriken, pilotluÄŸa uygunluÄŸuna bakılıyor; gerekli uygun kriterlere sahip olması çok önemli. Zihinsel açıdan da uygun olmalı. Beynin algılayabilme, yorum yapabilme ve karar vererek uygulamaya koyma kapasitesi iyi olmalı veya geliÅŸtirilmeye açık olmalı. Bu ilk seçim, diÄŸer özellikleri kazanabilmesi açısından çok önemli.2- Beyinde alınan kararların hızla bedene uygulama için iletilmesinde bütün fonksiyonlar, sinir sistemi vb saÄŸlam olmalı. Beyin beden iletiÅŸiminde aksaklık olmamalı.3- Pilotun iyi eÄŸitilmiÅŸ olmasi gerekiyor. Pilot olacak kiÅŸi bir dizi iyi özelliÄŸe sahip olabilir, ama pilotluk amacına yönelik olarak eÄŸitilmemiÅŸse, pilotluÄŸundan yeterli baÅŸarımı göstermesini bekleyemezsiniz. Bir baÅŸka nokta da ÅŸu: KiÅŸi butün bu özelliklere sahiptir, ancak günlük yaÅŸayışı stres doludur, psikololojik sorunları ve bunalımları vardır...bunlar zor dturumlarda uçuÅŸ sırasında karar verme sürecini geciktirebilirler. Pilot uçuÅŸtan önceki gün de içki içmiÅŸ olmaması gerekir. O an aç olmaması gerekir, iyi uyumuÅŸ olması gerekir.Özetle, iyi bir pilot, kaza anında ölüm kalım kararını veya baÅŸarı baÅŸarısızlık ikilemini çok daha önceden beyninde ‘oynamış ve kazanmış’ olması gerekmektedir. Burada, zeka kat sayıları yüksek olan (130 ve üstü) pilotların bu konudaki baÅŸarıları artmasına raÄŸmen, eÄŸitimle ve antremanla, satrançtaki gibi bir çok ‘UçuÅŸ hamlesini’ önceden tasarlayabilmeyi öğrenmiÅŸ olmak gerekmektedir.Ä°ki pilotumuzun 2,8 saniyede karar vererek kazadan kurtulmuÅŸ olmaları, Türk Hava Kuvvetleri pilotlarının ne derece iyi seçilmiÅŸ ve eÄŸitilmiÅŸ olduklarının bir göstergesidir.Pilotlar, simülatör araçlarında ve brifinglerde aldıkları ders ve yaptıkları tartışmalarla olası kazalara karşı beyinsel olarak son derece hazırlıklılar. Yani kazaları beyinlerinde çok daha önceden kazanmış durumdalar. Â