Havyar yağması

Çok nadir bulunduğu ve pahalı olduğu için 'kara altın' diye tanımlanan Volga Deltası havyarı kaçak avlanan balıkçıların mersin balığı yağması yüzünden tükenme tehlikesiyle karşı karşıya. Volga'daki balık sayısı azalırken, tek geçim kaynağı havyar olan balıkçıların sayısı giderek artıyor. Bu kıyım durmazsa mersin balıkları da, yumurtaları da yeryüzünden silinecek.

RUSYA'nın Hazar Denizi kıyısındaki Volga Deltası'na karanlık çöker çökmez, büyük bir kıyım başlıyor. Volga Deltası'ndaki kanallardan nehir kollarına, adacıklardan en gizli kuytu köşelere kadar her yerde büyük bir mersin balığı katliamı yaşanıyor. Çünkü en değerlisi mersin balığından çıkarılan havyar, Rusya'nın en önemli döviz kaynaklarından birini oluşturuyor. Mersin balığının eti ise bölge halkının temel gıda maddeleri arasında ön sırada yer alıyor.

KAÇAK AVLANMA KRİZİ

Yöre balıkçıları mersin balığı kaynaklarının sonsuz olduğunu düşünüyor ama işin aslı öyle değil. Son olarak 1989 yılında 997 kilo ağırlığında dev bir mersin balığı yakalanmıştı. Şu anda bir müzede sergilenen balığın yakalanmasından bu yana o kadar büyüğüne rastlanmadı. Avlanan balık miktarı da giderek azalıyor. 1984-1994 yılları arasında yakalanan mersin balığı miktarı yüzde 75 oranında geriledi.

Rusya'daki havyar üretimiyle ilgili resmi rakamlar da gerçekle bağdaşmıyor. Resmi verilere göre 1997 yılı içinde uluslararası piyasalara sürülen havyar miktarı 450 ton. Oysa ki Dünya Tabiat Fonu'nun rakamlarına göre Batı Avrupa'ya gelen havyarın yüzde 90'ı kaçak avlanmadan kaynaklanıyor.

Hazar Denizi'ndeki mersin balığı sayısı hızlı bir düşüş gösteriyor. 1992-1997 yılları arasında balık sayısının 200 milyondan 60 milyona düştüğü belirtiliyor.

Geçmişi 250 milyon yıl geriye giden, hatta dinozorlar döneminde de yaşıyan mersin balığı, dünyanın en büyük tatlısu balığı. Bu balıkların dişileri, karın kısmında yer alan ve sayıları 80 binle 1 milyon arasında değişen yumurtayı kayalık zemin üzerine bırakıyor. Hazar Denizi'ndeki mersin balıklarından çıkarılan havyar, dünya tüketimin yüzde 90'ını karşılıyor. Volga'daki kıyıma engel olunmaması durumunda, yakın gelecekte en lüks sofralar bile havyardan yoksun kalacak gibi görünüyor.

Havyarın kralları

MERSİN MORİNASI: Mersin balığı familyasının en dev cüsseli üyesi olan bu balık ortalama 8.5 m uzunluğunda ve 1.3 ton ağırlığında oluyor. Bu balıktan Rusların ‘‘Beluga’’ adını verdiği en pahalı havyar çıkarılıyor. Tereyağımsı tadı olan bu havyarın rengi açık ve koyu gri oluyor. Kilosu 2500 mark (455 milyon TL).

KOLAN BALIĞI: Kılıç burunlu bu tür mersin balığından ‘‘Sevruga’’ havyarı elde ediliyor. En sevilen ve eksperlerin görüşüne göre en iyi havyar olan bu türün ortalama kilogram fiyatı 1200 mark (218 milyon TL) civarında. Gri ve füme siyah renkteki bu havyarın baharatlı güçlü bir lezzeti var.

RUS MERSİNİ: Enli ve kısa bir burnu bulunan bu türü yetiştirmek diğerlerine göre daha kolay. ‘‘Osietra’’ havyarı çıkarılan Rus Mersini kolay ürediği için geleceğin balığı diye niteleniyor. Gelecekte en fazla pazar payına sahip olacak havyar gözüyle bakılan Osietra'nın kilosu yaklaşık 1500 mark (273 milyon TL).