Hastalıklara yol açan asalaklara dikkat

Son yıllarda parazitler içinde en fazla Kırım Kongo Kanamalı Ateşine (KKKA) yol açan kenelerden korkulsa da ciddi hastalıklara neden olan çok sayıda “kan emici' organizma bulunuyor. Bildirimi zorunlu paraziter hastalıkların sayısını 9'dan 10'a çıkaran Sağlık Bakanlığı, domuz etinden geçen trişinellayı da bu gruba aldı.

Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Parazitoloji Laboratuvar Şefi Doç. Dr. Ayşegül Taylan Özkan, laboratuvarda paraziter hastalıkların tanı ve bildiriminde Türkiye çapında standart oluşturulması için çalışma yürütüldüğünü bildirdi.
Böylece salgın potansiyeli olan paraziter hastalıkların kontrolünde daha büyük bir başarı sağlanacağını anlatan Özkan, eğitimlerde uygun örnek alımı ve gönderimi, tanı, yönlendirme, tedavi ve bildirimlerin doğru yapılması gibi konular üzerinde durulduğunu belirtti.

Bildirimi zorunlu paraziter hastalıkların sayısının 9'dan 10'a çıkarıldığını ifade eden Taylan, daha önce şark çıbanı, sıtma, kalaazar, kist hidatik, toksoplazma, giardia, amip, kriptosporidium ve şistozomanın bildirimi zorunluyken, bunlara domuz etinden bulaşan trişinellanın da eklendiğini söyledi.

Kenenin yol açtığı başka hastalıklar da var

Doç. Dr. Ayşegül Taylan Özkan, insan sağlığı için tehlike oluşturan hastalıklarla ilgili de bilgi verdi. Bu tür hastalıkların bildiriminin artık laboratuvarlar yoluyla da yapılabildiğini kaydeden Özkan, “Salgınlara yol açan paraziter hastalıkların tanı ve bildirimiyle ilgili bir standardın oluşturulması, bu hastalıklarla mücadeleyi büyük ölçüde kolaylaştıracak” dedi.
Kamuoyunda kenelerin bulaştırdığı hastalık olarak sadece KKKA'nın bilindiğini, oysa bu canlılardan insanlara geçen başka hastalıklar da bulunduğunu kaydeden Özkan, “Vatandaşlar üzerlerinde buldukları keneleri tür tayini için bize getiriyor. Yaptığımız tür tayini sonucu bir kenenin KKKA hastalığını bulaştırma potansiyeline sahip olup olmadığına bakıyor, vatandaşlara buna yönelik uyarılarda bulunuyoruz” diye konuştu.

Bazen kene sanılarak getirilen bir canlının, yapılan inceleme sonucu kasık biti olduğunun anlaşılabildiğini anlatan Özkan, şu bilgileri aktardı:

“KKKA hastalığına yol açan keneler, tutundukları avlarından emdikleri kanla normalden 100-200 kat büyüklüğe ulaşabiliyor. Kene diye kasık biti ya da tahta kurusu bile getirildiği oluyor. Oysa kasık biti cinsel yolla geçen bir parazit. Geçtiğimiz günlerde New York'ta salgına yol açan tahta kurusu da vücutta ciddi kaşıntıya neden olabiliyor. Ayrıca, doğada farklı türde keneler bulunuyor. KKKA'ya yol açan kene türünün yanı sıra babezya, bartonella ve lyme gibi hastalıklara neden olan kene türleri de var.”

Asalakların yol açtığı hastalıklar

Özkan'ın verdiği bilgiye göre, insanlarda hastalık yapan bazı parazitler şöyle:
-Sivrisinek: Sıtma ve Batı Nil Virüsü
-Tatarcık: Şark çıbanı, kalaazar (Tropikal bölge hastalığı, dünyada daha çok Batı Afrika, Orta ve Güney Amerika, Hindistan, Çin ve Sudan'da, Türkiye'de ise Marmara ve Ege bölgelerinde de görülüyor)
-Kene: KKKA, babezya (sıtma benzeri kaşıntılı bir hastalık), bartonella (lenf düğümlerinde şişme ve ateş görülür), lyme (vücutta ağrı, ağız kuruluğu, lenflerde şişme görülür)
-Vücut biti: Tifüs
-Baş biti: Kaşıntı
-Kasık bitti: Kaşıntı (cinsel yolla bulaşır)
-Uyuz: Uyuz hastalığı
-Tenya ekinokokus: Kist hidatik (Hayvanlardan, özellikle de köpeklerden bulaşan parazitik bir hastalık)
-Toksoplazma gondi: Toksoplazma (Genellikle kedi dışkısından bulaşan paraziter bir hastalık)
-Giardia lamblia: Giardia (Akut sulu ishal ve karın ağrısı görülen bir bağırsak hastalığı)
-Amip: Dizanteri, kalın bağırsak ve karaciğer iltihabı.
-Kriptosporidium: Kirli sularla bulaşıyor, ishal ve ateşe yol açıyor.
-Yassı solucan: Şistozoma (İnsan organizmasında bağırsak, boşaltım sistemi ya da karaciğer—dalak gibi organları etkiliyor)
-Tavşan, sincap, sıçan, geyik, kunduz gibi hayvanlardan, kene, sinek, sivrisinek gibi kan emiciler tarafından alınarak insanlara bulaştırılan tularemi. (Tavşan ateşi, kene ateşi, avcı hastalığı gibi isimlerle de tanımlanır. Yaz ve kış aylarında sıklıkla görülür).