Halikarnaslı 30 avukat British Museum’a karşı

Türkiye’nin yurtdışındaki tarihi hazinelerinin ülkeye iadesini sağlamak için gelecek ocak ayında ilk kez insan hakları hukukuna başvurulacak. Avukat Remzi Kazmaz, konuyla ilgili İngiliz The Observer gazetesine yaptığı açıklamada, Bodrum’u temsil eden 30 avukatın yanı sıra mülki idareler ve Kültür Bakanlığı’nın da desteğiyle, Halikarnas Mozolesi’nin parçası olan eserlerin iadesi için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) 30 Ocak’ta başvuruda bulunacaklarını bildirdi. M.Ö. 350 yılında Yunan heykeltıraşların, Karya Kralı Mausolos’un 40 metrelik anıt mezarını süslemek üzere yaptığı, aralarında muhteşem bir at heykelinin başı da bulunan eserler, 19’uncu yüzyıl ortasında Türkiye’den götürülüp İngiltere’nin dünyaca ünlü müzesi British Museum’a konmuştu.

Dönme zamanları geldi

Kazmaz, “İngiliz yetkililere tarihi ve kültürel mirasımıza ev sahipliği yapıp korudukları için teşekkür ederiz. Ancak artık bu eserlerin yaratıldıkları yere dönme zamanı geldi” dedi. Dosya, 118 bin imzanın bulunduğu bir dilekçeyle eserlerin Türkiye’den ‘yasa dışı’ yollardan nasıl çıkarıldığını gösteren belgeleri de içerecek. The Observer’a konuşan insan hakları avukatı Gwendolen Morgan’ın tahminine göre davada İngiltere’nin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 1 no’lu ek protokolünün 1’inci maddesinin ihlal ettiği savunulabilir: “Her gerçek ve tüzel kişinin mal ve mülk dokunulmazlığına saygı gösterilmesini isteme hakkı vardır.”

Güçlü bir kampanya

Morgan, AİHM davasının “güçlü bir kampanya yöntemi” olacağını belirterek “British Museum’a gidip eserler iade edilmeden son kez bir bakayım” diye espri yaptı. Norman Palmer adlı uzman da “insan haklarının belirli maddi nesneler için kullanıldığına ilk kez şahit olduğunu” belirtti. British Museum davadan haberdar olmadıklarını, eserlerin o dönemde Osmanlı sultanlarının fermanlarıyla İngiltere’ye getirildiğini savundu.

Halikarnas Mozolesi

Kral Mausolos adına karısı ve kız kardeşi Artemisia tarafından Halikarnassos’da yaptırılmış. Dünyanın yedi harikasından biri sayılan, kolonlarıyla Yunan mimarisini, piramit şeklindeki çatısıyla da Mısır mimarisini birleştiren, oldukça büyük boyutlarda bir mezar. Bu öneminden dolayı kendinden sonra gelen, aynı stildeki tüm yapılara mozole adı verilmiş.

Avukat Remzi Kazmaz: Mozole orada tutuklu

Halikarnas Mozolesi bu topraklara ait bir tarihi ve kültürel varlık. O nedenle şu anda British Museum’da özgür değil, tutukludur. Biz Halikarnas Mozolesi’nin izinsiz olarak götürüldüğünü söylüyoruz. Şimdi British Museum tarihi eseri Mustafa Reşit Paşa’nın izniyle aldığını ıspat etmek zorunda. Ispat ederse, bu kez Dünya Kültürel Ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi’nin prosedürü gereği Türkiye Cumhuriyeti eseri İngiltere’den geri isteyebilir.