Halden halka et satisi

Tuzla ve Gungoren'deki kesik et merkezlerinden kasaplarin yanisira tuketici de alisveris yapabiliyor.

Gunde bin ton et tuketen Istanbul'un iki et hali var. Ancak herkes bunlarin mezbaha olduklarini saniyor. Biri Tuzla, digeri Gungoren'de bulunan Kesik Et Muayene ve Denetleme Merkezi, Buyuksehir Belediyesi Mezbahalar Mudurlugu'ne bagli. Bu hallerde vatandas da alisveris yapabiliyor.

Turkiye genelinde oldugu gibi Istanbul'da da et tuketiminde ilk sirayi kirmizi et aliyor. Son zamanlarda ucuz ve daha saglikli oldugu icin beyaz etin gundeme girmesine ragmen sehirde gunde yaklasik bin ton kirmizi et tuketiliyor. Bu bin ton etin yuzde 70'ini dana, yuzde 30'unu ise kuzu ve koyun eti olusturuyor.

Gungoren ve Tuzla'da Buyuksehir Belediyesi'ne bagli olarak faaliyet gosteren et hallerinin Turkiye'de baska bir ornegi yok. Sagliksiz kesimlerin onune gecebilmek ve dogru bir rekabet ortami yaratmak amaciyla kuruldular. Bunun yolu da kacak et kesimlerinin ve vergi kacaklarinin onune gecmek.

Halk da satin alabiliyor

Gungoren et hali gectigimiz yil hizmete girdi. Tuzla Aydinlikkoy ise daha eski. 1996'dan bu yana hizmet veriyor. Buralarda her tur saglik kontrolunden gecirilen etler toptan ve perakende olarak satiliyor. Ustelik piyasaya gore daha ucuza.

Gungoren ve Tuzla'daki et hallerinde toptan oldugu gibi perakende satis da yapiliyor. Ustelik piyasaya gore daha ucuz. Kalabalik bir aileniz varsa siz de gidip alisveris yapabilirsiniz.

Koyun veya dana, bir hayvan 4 parcadan olusuyor. Buna takim deniliyor. Perakende satislarda kiloyla degil, parca ile satis yapiliyor. Ornegin hayvanin bir budunun tamamini almak zorundasiniz. Dana etinin kilosu ortalama bir milyon 650 bin liraya satiliyor.

Yuzde 35'i denetleniyor

Toplam 120 tuccarin is yaptigi bu et hallerinden Istanbul'daki yaklasik 2 bin kasaba et dagitiliyor. Dev soguk hava depolari sayesinde tuccarlar ellerinde kalan etleri bozulmadan saklayabiliyor. Istanbul'da toplam kasap sayisi ise 4 bin civarinda.

Sagliksiz kesimlerin onune gecebilmek icin olusturulan iki et hali, Istanbul'un gunluk tuketimi olan bin tonun tamaminin satisini ya da depolanmasini saglayabilecek kapasiteye sahip. Ancak yine de Istanbul'da satilan etlerin ancak yuzde 30-35'i belediyenin kontrolune giriyor.

Gungoren et halinde en yogun gunler pazartesi ve cuma. Hayat sabah 4:00'te basliyor burada. Etler muayeneden gectikten sonra pazarlikla satislar basliyor. En gec 8:00'de ise ortalikta kimseler kalmiyor.

Esnaf, 1995'den bu yana her sektorde oldugu gibi et sektorunde de buyuk bir durgunluk yasandigini soyluyor. Dana etinin kilosu 1 milyon 600 bin lira civarinda satiliyor. Esnaf da mahalle aralarindaki depolarin kapatilmasi gerektigini soyluyor.

Belediye'nin yani sira Istanbul'da bir takim et depolarindan da satis yapiliyor. Belediye'nin bu depolardaki sorumlulugu ise sagliksiz kosullari ve rusum kacaklarini engellemeye calismak.

Et hali yasasi cikarilsin

Kesik et denetiminin tamamiyle kontrol altina alinabilmesi icin Buyuksehir Belediyesi yetkililerinden olusan bir komisyon et hali yasasini cikarmaya calisiyor. Bu yil tamamlanmasi dusunulen yasa cikarsa sagliksiz ortamlarda et satan yerler tamamiyle denetlenebilecek ve canli hayvan girisi yuzde 5'lere kadar cekilebilecek.

Canli hayvan girisi belediyenin kontrolu disinda oldugundan iyi denetlenemiyor. Ancak son 4 yilda canli hayvan girisi kesik ete gore azaldi. Bugun oran yuzde 70 kesik et, yuzde 30 canli hayvan.

Kesik et hem insan ve cevre sagligi, hem de kontrol kolayligi nedeniyle tercih ediliyor. Cunku kesilmis etin kontrolu, canli hayvana gore daha kolay.

Son zamanlarda Bulgaristan'dan otobuslerle torba ve bagajlarla kacak et girisi de vardi. Ancak Hasan Gencdal otogar yetkilileri ve firmalar ile isbirligi yapip kacak et sevkiyatinin onune gectiklerini belirtti.

Meradan sofraya yolculuk

Sofralarimizdaki et soyle bir yolculuk izliyor.

1. Afyon, Burdur, Balikesir ve Trakya'da hayvan ureticileri hayvanlarini tuccarlara satiyor. Bu hayvanlar bulunduklari yerlerde kesiliyor.

2. Kesik et Istanbul sinirina girer girmez Buyuksehir Belediyesi Mezbahalar Mudurlugu'nun kontrolune girmis oluyor. Kesik etler Tuzla ya da Gungoren'deki iki et haline getiriliyor.

3. Burada Veteriner kontrolunden gecirildikten sonra damgalaniyor, satisa sunuluyor.

4. Istanbul'daki 4 bin kasap bu etleri alarak dukkanlarinda satiyor. Vatandaslar da halden dogrudan et alabiliyor.

Ama bir baska yol daha var

1. Afyon, Burdur, Balikesir ve Trakya'da hayvan ureticileri hayvanlarini canli olarak satiyor.

2. Canli hayvanlar Istanbul'daki 10 entegre et kombinasina getiriliyor. Kombinalardan sadece biri belediyenin, digerleri ozel.

3. Bu kombinalarda hayvanlar kesiliyor. Ozel kombinalar kendi veterinerleriyle kontrolu yapiyor. Belediye bu kombinalari denetleme yetkisine sahip degil.

4. Belediye kombinasinda kesilen et yine iki halden birine geliyor. Ozel kombinalar ise genellikle ellerindeki kesik eti sarkuterilere ve yemek fabrikalarina dogrudan dogruya yapiyor.

SAYILARLA ISTANBUL’DA ET

Gunluk et tuketimi 1000 ton

Dana eti Yuzde 70

Koyun eti Yuzde 30

Et tuccarlar 120

Et kombinasi 10

Et hali 2

Kasaplar 4000

Gungoren'deki Kesik Et Muayene ve Denetleme Merkezi, Istanbul'daki iki et halinden biri. Gecen yil hizmete girdi. Diger et hali ise, Tuzla’da Aydinlikkoy’de bulunuyor. Tuzla’daki hal 1996’da kuruldu. Ikisinde de perakende satis yapilabiliyor.