Halat, rüzgardan deÄŸil yorulma nedeniyle koptu

1 31 yaşındaki BoÄŸaziçi Köprüsü ömrünü doldurmuÅŸ mudur?Doldurması muhtemeldir. Köprünün ömrü, üzerindeki trafik yüküne baÄŸlı. Ama bunun kesin yanıtı, sistematik analizlerle belli olur. Köprüde metal yorulması olması muhtemel. Bu, trafik yüküyle ilgili. Bir metal taşıyıcı eleman, tekrarlı yükler altındaysa, belirli sayıda tekrardan sonra üzerinde çatlak oluÅŸur. Bu çatlak zamanla büyüyerek, en sonunda gevrek kırılmaya dönüşebilir. 2 Saatte 100 kilometreyi bulan fırtınada halatlar kopar mı? Halat rüzgárdan deÄŸil, yorulmadan dolayı kopar ve öyle oldu. Halatın uç baÄŸlantısında çatlak oluÅŸtu. Köprü üzerinde ısı, rüzgarın etkisiyle -30'lara düştü. Isı düşünce metalin mukavemeti düştü ve kırılma oldu. Rüzgar tek başına neden deÄŸil, sadece yardımcı etken.3 Daha önce Türkiye'de böyle bir olay yaÅŸandı mı?Evet, BoÄŸaziçi Köprüsü'nün halatlarından birinin teli, kamyon çarpması yüzünden kopmuÅŸtu. Ancak yaÅŸanan, bu kez olduÄŸu gibi levhadan ayrılma deÄŸildi.4 BoÄŸaziçi Köprü’sü rüzgara karşı koyamıyor mu?ABD'de 1940 yılında yapılan Tacoma Köprüsü, tabliyesinin ‘‘enkesit’’i (her hangi bir cismi boyuna eksenine dik kestiÄŸinizde ortaya çıkan yüzey) uygun olmadığı için açıldıktan bir kaç gün sonra rüzgarın yarattığı deformasyonla göçtü. Buna ‘‘aerodinamik instabilite’’ denir. O tarihten sonra yoÄŸun araÅŸtırmalar yapıldı, en uygun tabliye enkesiti araÅŸtırıldı ve birden fazla sonuca ulaşıldı. BoÄŸaziçi ve Fatih Sultan Mehmet köprüleri, enkesitleri bulunan bu optimum modellerdendir. 5 Köprüde kamyonların tampon tampona dizilmesi halinde ne olur?Köprü maksimum yükünü almış olur. BoÄŸaziçi Köprüsü araç yükü bakımından doÄŸru dizayn edilmiÅŸtir. Problem olmaz.6 Halatları köprüye baÄŸlayan mafsallar ve halatlar deÄŸiÅŸtirilmeli mi?Evet. BoÄŸaziçi Köprüsü'ndeki V tipi halat sistemini Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'ndeki gibi düşey halat sistemiyle deÄŸiÅŸtirilmeli. Köprü araç yükünü kaldırıyor, ancak yatay rüzgar ve deprem yüklerini kaldırması için bu deÄŸiÅŸikliklerin yapılması gerekir.7 BoÄŸaziçi Köprüsü'nün kardeÅŸ köprüsü olarak bilinen Ä°ngiltere'deki Severn Köprüsü'nde de problemler var mı?Orda da benzeri problemler vardı. Ä°ngilizler sorunu teÅŸhis edip 1992'de halatların tabliye baÄŸlantısını iki istikamette mafsallı yaptılar. Tabliye hareket ettiÄŸi zaman gerilme gelmeyecek. Ãœstelik Severn Köprüsü'nde trafik akışı çok düşük.8 Rüzgarlı ve fırtınalı havalarda köprü kapatılmalı ya da ÅŸerit azaltılmalı mı?Köprüye iliÅŸkin problemler teÅŸhis edilip onarılırsa gerekmez. Ancak bunlar yapılana kadar, yoÄŸun trafik geçiÅŸlerinde bir miktar kısıtlamaya gidilebilir. 9Köprünün ne kadar ömrü kaldığı hesaplanabilir mi?Tehlike diÄŸer askı halatı tabliye birleÅŸimlerinde yorulma ömrünün ne durumda olduÄŸuyla ilgili. Çatlaklar var mı? Ayrıca çatlak olmaması, yorulma ömrünün tükenmemesi demek deÄŸil. Ultrasonla sadece çatlakları tespit edersiniz. YaklaÅŸmakta olan çatlak riskleri için araç yükü sayımı ve modelleme yapmak, askı halatı tabliye birleÅŸimindeki gerilme seviyesini hesap etmek, köprünün üzerinde askı halatı tabliye birleÅŸimine aletler yerleÅŸtirerek gerilme seviyesini kontrol etmek lazım. Sonra yorulma hesabıyla ilgili metodolojiyi uygulayarak, köprünün geriye kalan ömrünü bulabiliriz.10 Tamamen ya da kısmen yenilenmeli mi? Önlem alınmazsa ne olur?Köprüyü yıkıp yapmak çok pahalı bir sistem. ABD'de çok uzun yıllardır, yoÄŸun trafikte kullanılan köprüler var. Önemli olan periyodik incelemelerin yapılması, halatların ve halat sisteminin deÄŸiÅŸtirilmesi gerekiyor. Halat ucundaki tek istikamette mafsallı olan bileÅŸim elemanlarının iki istikamette mafsallı olanlarla deÄŸiÅŸtirilmeli. Hesapsız, kitapsız kesin bir ÅŸey söylemek mümkün deÄŸil ama bunlar yapılmazsa, tabliyede, yorulmadan kaynaklanan bir göçme olabilir. Yani tabliye üzerindekilerle aÅŸağı iner. Â